Trong thơ ngụ ngôn của
Jean de La Fontaine, con kiến là con vật đểu cáng và mất dạy nhất. Nó xuất hiện
trong bài La cigale et la Fourmi được cụ Nguyễn Văn Vĩnh chuyển sang tiếng Việt
rất tài tình. Bài thơ kể rằng trời sắp sang Thu, bên hàng xóm, anh ve sầu mải
ca hát suốt mùa Hè, không lo giành dụm thực phẩm để tích cốc phòng cơ, trong
khi gió lạnh bắt đầu thổi, nguồn cơn bối rối đến nơi. Ve qua nhà kiến định vay
dăm ba hạt để cầm cự qua mùa Đông hứa sang năm sẽ trả đầy đủ. Kiến thừa sức
giúp hàng xóm nhưng nhất định không, lại còn quay sang hỏi đểu ve mấy câu khiến
ve càng đau khổ, cuối cùng kiến còn bồi thêm một câu xỏ xiên khác trước khi đuổi
ve ra khỏi nhà: “Xưa chú hát, nay thử múa coi chơi.”
Kiến thừa biết ve đang lúc khốn khó. Ve có thể chết đói cùng
với lũ ve con nên đành phải muối mặt tìm cách vay mượn kiến, một đứa keo kiệt,
bủn xỉn bậc nhất trong vùng. Ve than nghèo kể khổ, vợ ốm con đau, hy vọng kiến
mở lòng thương xót nhưng vẫn bị kiến từ chối mà lại còn cho nghe mấy câu nói
móc thập phần khốn nạn.
Bỏ qua những chi tiết không chính xác về loài ve mà tác giả
của bài ngụ ngôn không nắm vững: ve chỉ sống được vài tuần lễ, không hề có chuyện
sống từ năm nọ sang năm kia để bị kiến làm khó.
Kiến chỉ cần từ chối không cho ve vay ít thực phẩm thôi cũng
đã là không tử tế rồi. Đàng này biết hoàn cảnh khốn khó của ve, kiến đã không
những không giúp, lại còn hỏi đểu mấy câu cho ve đau thêm. Thật là khốn nạn có
thừa.
Tưởng câu chuyện ngụ ngôn đó cũng đã cảm hóa được người ta,
giúp dẹp bỏ hay giảm bớt những sự đểu giả, khốn nạn, bất nhân, xấu xa trong đời
sống như mong ước của Eusop (nhà văn cổ Hy Lạp) và Jean de La Fontaine. Nhưng
trò khốn nạn mất dậy của một số người thì hình như vẫn còn nguyên.
Mới đây, ngày Quốc Tế Nhi Đồng 1 tháng 6, người ta đã được
chứng kiến tận mắt một hành động thuộc loại đểu giả đó. Phía tiếp nhận hành động
khốn nạn không phải là con ve của La Fontaine, mà là 55 em nhi đồng, ở 11 tỉnh
thuộc các vùng sâu, vùng xa và nghèo ở biên giới. Các em được chọn để dự một cuộc
họp mặt có chủ tịch nhà nước Trần Đại Quang phát quà cho các em.
Cũng như anh ve sầu, các em thiếu nhi, theo bản tin của tờ
Tuổi Trẻ cho biết, đều là những em đang có những hoàn cảnh rất cơ cực, khó
khăn. Các em được cho dự một sự kiện (như lối nói ngu dốt ở trong nước ngày
nay) để nhận quà của chủ tịch nước. Chuyện ấy không phải là chuyện mới lạ gì.
Vài món quà nhỏ phát trong dịp Trung Thu cho... con trẻ nó mừng. Hồi vua Bảo Đại
rồi đệ nhất, đệ nhị Cộng Hòa cũng có chuyện phát quà cho các em học sinh nghèo
học giỏi. Những gói quà đó có thể là những cuốn vở, những hộp bút chì mầu, những
cái cặp sách bằng plastic... hay những hộp quà CARE của chính phủ Mỹ trong có
những cây bút Crayola với mùi thơm kỳ lạ, một hai món đồ chơi nhỏ, vài chiếc kẹo
Lifesavers, mấy thỏi sô cô la...
Tại cuộc phát quà lần này mà những tờ báo trong nước nói rõ
là tất cả các em đều có chung những hoàn cảnh đặc biệt, khó khăn nhưng lại học
giỏi. Các em được quà đặc biệt của chủ tịch Trần Đại Quang. Ai cũng tưởng tượng
ra ngay những ngôi trường (nếu có thể gọi đó là trường học) với một lớp học tường
vách không có, chỉ là mấy cái phên tre huếch hoác gió mưa tha hồ tự do ra vào
thoải mái. Những đứa học trò nhỏ quần áo nhếch nhác, có những đứa chân quanh
năm đi đất hay nhiều lắm là những đôi dép đứt quai trên những quãng đường lầy lội
trong thời tiết khắc nghiệt. Nhiều đứa phải bơi qua suối để đến trường. Có những
đứa phải chui vào những cái bao nylon để được người lớn kéo qua sông. Còn có những
đứa khác thì lần theo những chiếc cầu khỉ để qua con lạch đến lớp... Có những đứa
phải cởi hết quần áo đội lên đầu cùng vài ba cuốn vở để lội suối băng đèo đi kiếm
vài ba chữ trong lúc bụng không lòng trống...
Đó, cuộc sống hết sức khó khăn mà các bài báo nhắc tới chắc
phải là như thế. Vậy thì quà của chủ tịch nước Trần Đại Quang tặng cho các học
sinh nghèo trong hoàn cảnh khó khăn đó là gì? Những đôi dép plastic, những cái
túi đeo lưng, những cuốn vở thơm mùi giấy mới, hộp bánh biscuit các em đã lâu
không được thưởng thức... hay những khoản tiền làm những chiếc cầu thô sơ cho
các em vượt suối đi học...?
Làm quái gì có những thứ quà vớ vẩn như thế bao giờ! Báo chí
cho biết chủ tịch nước thông cảm và thấu hiểu những khó khăn của các học sinh
nghèo và để giúp các em khắc phục các khó khăn đó, các em được tặng mỗi em một
bức chân dung Hồ Chí Minh.
Không quăng cho các học sinh nghèo này một câu xỏ xiên như
con kiến nói với con ve nhưng mức độ đểu giả và khốn nạn của Trần Đại Quang thì
không thua gì. Con ve ra về tay không sau khi được cho nghe những lời từ chối độc
ác của kiến. Các học sinh nghèo hoàn cảnh khó khăn thiếu thốn vật chất thì được
Trần Đại Quang tặng những bức hình chủ tịch Hồ Chí Minh.
Câu hỏi móc của con kiến không giúp ve no bụng trong mùa
đông thì cũng hệt như thế, chân dung Hồ chủ tịch có giúp cho cái bụng đỡ đói,
cái thân đỡ lạnh trong những ngày đông, đôi chân dỡ bật máu trong những lần đi
học không ? Có ngu nhất thì cũng thấy ngay là không. Vậy mà tên chủ tịch gốc
công an đã dám làm cái việc đểu giả khốn nạn và tàn ác đó với các em học sinh
nghèo để chụp hình đăng báo. Sau buổi lễ nhận quà, các em sẽ đem những bức chân
dung ấy về nhà, và hôm sau lại vẫn quần áo, dép tả tơi lội suối, chui vào bao
nylon qua sông đi học và nhiều em bụng vẫn đói meo... tiếp tục học tập tốt tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh để thành các cháu ngoan bác Hồ.
Có thể sẽ có những em vừa về đến nhà, cha mẹ mừng quá ra đón
và đòi xem quà của chủ tịch nước. Và chắc chắn sẽ có những câu như thế này: “Ối
giời ơi... tao tưởng quà cáp gì chứ cái của nợ này thì vác về làm gì... có đem
luộc lên mà ăn được không ? Muốn sống muốn tốt thì ném vào chuồng xí ngay...
mang vào nhà tao đánh thấy mẹ bây giờ... quà với chả cáp...Bố tiên sư khỉ...
Nham nhở đến như thế là cùng.”
Trần Đại Quang đểu thật. Làm có một việc mà chơi xỏ được hai
việc: Khốn nạn với lũ học sinh nghèo đã đành. Lại còn khiến cho Hồ Chủ Tịch bị
đay nghiến, chửi cho một trận te tua!
Bùi Bảo Trúc
