Bắt giữ đối lập Là Tiêu Cực Hay tích Cực Trong Cơ Chế Dân Chủ Pháp Trị?
Đọc lý lịch trích ngang của Hun
Sen, thủ tướng Vương Quốc Campuchia, ai cũng thấy mối quan hệ mật thiết của Hun
Sen với đảng cộng sản Việt Nam hơn mức bình thường là không thể phủ nhận. Cũng
như Hun Sen lên đến đỉnh cao quyền lực ở xứ Chùa Tháp, có bàn tay phù phép của
Việt Cộng là không thể chối cãi và những năm gần đây Hun Sen có một số phát ngôn,
hành động chống Việt Nam táo bạo là sự thật đáng chú ý.
Chính trường Campuchia vài năm trở
đây, trên bề nổi đã có những diễn biến tích cực về hướng dân chủ nhưng vẫn tồn
tại tư duy phi dân chủ trong giới lãnh đạo có nguồn gốc cộng sản ở Vương Quốc Campuchia. Hun Sen, từ một tên lãnh đạo mang
tư duy độc tài cộng sản, thu tóm quyền bính, xây dựng quyền lực tuyệt đối trên
nòng súng “ngẫu hứng” quay sang chống Việt Nam và nới rộng không gian cho đảng
đối lập “cuội” Cứu Nguy Dân Tộc diễn trò dân chủ(?)
Màn “diễn” chống Việt Nam cụ thể là
việc Hun Sen “ngó lơ” cho đảng Cứu Nguy Dân Tộc, hệ phái cực hữu của Sam Rainsy
tố cáo đảng cầm quyền gian lận bầu cử và lên án âm mưu lập quốc hội độc đảng
trong cuộc bầu cử năm 2013 của Hun Sen. Mới nhất là vụ việc thủ lãnh đảng Cứu
Nguy Dân Tộc “tụ tập đông người” trương khẩu hiệu, hô vang khẩu hiệu chống Việt
Nam, đốt cờ cộng sản Việt Nam giữa lòng thủ đô Phnom Penh của xứ Chùa Tháp trước
tai mắt của Hun Sen.
Sau vụ việc đốt cờ, hô khẩu hiệu
chống Việt Nam ở thủ đô Phnom Penh, Hun Sen lại tiếp tục làm ngơ cho đảng Cứu
Nguy Dân Tộc xúi giục, kích động tinh thần “dân tộc chủ nghĩa” lôi kéo ủng hộ
viên đến biên giới xô xát gây căng thẳng, làm cản trở tiến trình cấm móc, phân định
biên giới Việt-Cam để “tạo điều kiện” cho ông ta lên tiếng hỏi mượn lại bản đồ
lưu trữ ở cơ quan Liên Hiệp Quốc, Hoa Kỳ, Pháp...nhằm cho người dân Campuchia có
cơ sở tham khảo, giám sát, đối chiếu bản hiệp ước phân định, cấm móc biên giới
với Việt Nam mà chính quyền Hun Sen đang lưu giữ.
Ngoài những sự việc cụ thể đó ra,
Hun Sen còn dàn dựng cho phe đối lập “cuội” tấn công, đả kích, nói xấu cá nhân
để ông ta có cơ hội đăng đàn phát biểu gây sốc “đánh bóng cá nhân” trong sự kiện
khánh thành cầu Takhmao, tỉnh Kandal do Trung Cộng viện trợ. Có đoạn Hun Sen phát
biểu tỏ rõ lập trường độc lập với Việt Nam khá hùng hồn, gay gắt nghe được như
sau:
“... Tôi không phải là con rối của
Việt nam...tôi không sợ bất kỳ ai, kể cả Việt Nam... Phnom Penh sẽ đưa chính
quyền Hà Nội ra Tòa Công lý Quốc tế cũng như Hội đồng Bảo an nếu vi phạm sự
toàn vẹn lãnh thổ của Campuchia...”
Có lẽ trong kịch bản diễn trò dân chủ để được sự ủng hộ của nhân dân
Campuchia thì phân cảnh cho đọan diễn với lời thoại chống Việt Nam mạnh mẽ, là ăn
khách nhất trong sự nghiệp làm chính trị của Hun Sen. Người dân Campuchia cũng
phần nào hả dạ, giải tỏa băn khoăn lẫn thích thú với trò diễn chống Việt Nam của
Hun Sen và người dân Việt không khỏi đắng lòng khi so sánh lãnh đạo đảng, chính
phủ Việt Nam quá nhu nhược với quân Trung quốc xâm lược trong việc bảo vệ chủ
quyền Việt Nam.
Bên cạnh tuyên bố, khẳng định vị thế độc lập đối với Việt Nam, là việc Hun
Sen ra lệnh bắt ông Hong Sok Hour thượng nghị sĩ của đảng đối lập Sam Rainsy, tạo
sự chú ý của dư luận xã hội nhằm thể hiện quyền lực cá nhân trên chính trường
Campuchia. Hành động bắt giữ thượng nghị sĩ đối lập Hong Sok Hour với cáo buộc
công khai, minh bạch là do ông ta đăng tải công văn giả, sử dụng tài liệu giả mạo
về đường biên giới Việt- Cam trên Facebook cá nhân.
Khách quan mà nói thì việc bắt giữ thượng nghĩ sĩ đối lập trong sinh hoạt
chính trị dân chủ, có cả mặt tiêu cực lẫn tích cực:
Về mặt tiêu cực, bắt thượng nghị sĩ Hong Sok Hour tạo cảm giác cho dư luận
trong lẫn ngoài nước nghi ngờ Hun Sen - vốn là một tên độc tài có số má trên chính
trường Campuchia đang có âm mưu tái hiện chiến dịch đàn áp, triệt tiêu sức phản
kháng của đối lập như hắn đã từng ra tay tiêu diệt đối lập trong những năm đầu
hỗn quân hỗn quan, vô luật pháp trên xứ Campuchia. Hành động bắt giữ đối lập
trong sinh hoạt chính trị đa đảng, nhìn chung là bước lùi của nhà nước dân chủ đa
đảng Campuchia.
Về mặt tích cực, bắt giữ đối lập, chuẩn bị thủ tục truy tố ra toà của chính
phủ Hun Sen, nhìn bề ngoài thấy có khả năng chính phủ Hun Sen có vẽ thực hiện đúng với trình tự, quy định
của luật pháp, hiến pháp về tố tụng hình sự đối với thượng nghị sĩ - một quan
chức của ngành lập pháp của Vương Quốc Campuchia. Cách bắt giữ và truy tố nghi
can ra tòa xét xử đúng trình tự pháp luật tạo niềm tin cho dư luận trong, ngoài
nước nhìn vào đánh giá khách quan về mức độ dân chủ được áp dụng trên xứ Chùa
Tháp.
Việc bắt giữ thượng nghị sĩ phe đối lập của hun sen đi sâu vào phân tích
để thấy mặt tiêu cực lẫn tích cực của nó, là còn tùy thuộc vào cách kết thúc vụ việc của Hong Sok Hour như thế nào
nhưng cũng cần có vài lời nhận định, phân tích, bàn tán cho vui như sau:
Một là nếu sự kiện bắt giữ đối lập với cáo buộc không đúng sự thật và việc
Hun Sen lợi dụng lá phiếu đa số của thượng nghị sĩ đảng nhân dân, tước quyền miễn
trừ của thượng nghị sĩ đương nhiệm Hong Sok Hour để giam giữ truy tố nhằm bịt
miệng, đàn áp đối lập là tiêu cực cho nền dân chủ non trẻ của Vương Quốc
Campuchia.
Tuy nhiên việc chính quyền Hun Sen cáo buộc thượng nghị sĩ đối lập phổ
biến công văn giả, tài liệu giả nhằm lôi kéo, kích động người dân Campuchia bạo
động gây bất ổn tình hình biên giới Việt – Cam làm ảnh hưởng không tốt đến mối
quan hệ ngoại giao của Campuchia và Việt Nam. Cáo buộc đó cũng có thể là chiêu trò của đảng cầm quyền “hạ độc
thủ” nhằm loại trừ lẫn làm mất uy tín đối thủ cạnh tranh trong cuộc đua tranh
giành phiếu cử tri cho cuộc tổng tuyển cử vào những năm sắp tới.
Việc cáo buộc Hong Sok Hour giả mạo công văn, chỉnh sửa bản đồ biên giới
Việt-Cam tung lên mạng xã hội, chưa xác định được ông Hong Sok Hour có làm hay
không làm. Mọi tiên đoán, bàn tán là chỉ để cho vui thôi, muốn có sự thật “gần đúng”
là phải chờ kết luận của tòa án. Vụ án chỉ mới dạo đầu nhưng thủ tướng
Hun Sen có vẽ rất tự tin, thành thật khi tuyên bố trên các cơ quan truyền thông,
có nội dung yêu cầu đảng Cứu Nguy Dân Tộc (CNRP) trình bản đồ đang sở hữu để chính
phủ và ủy ban các vấn đề biên giới tham khảo, đối chiếu với 18 tấm bản đồ
Campuchia mượn Liên Hiệp Quốc nhằm xác thực vụ việc, giải quyết rốt ráo minh bạch,
công khai về vấn đề biên giới Việt – Cam.
Song song với việc yêu cầu Liên Hợp Quốc cung cấp, cho mượn
bản đồ biên giới Việt – Cam, thủ tướng Hun Sen đang thể hiện với đảng đối lập Cứu
Nguy Dân Tộc (CNRP) rằng, chính phủ và bản thân ông sẵn sàng đối thoại để đi đến
tận cùng của sự thật. Hun Sen cũng có nói thêm, nếu tấm bản đồ đảng Cứu Nguy Dân
Tộc (CNRP) đang giữ có độ chính xác, tin cậy cao hơn thì ông sẽ sẵn sàng dùng
nó để nói chuyện “phải trái” với Việt Nam, nhưng trước hết đảng Cứu Nguy Dân tộc
cần công khai bản đồ biên giới đang có.
Nhìn bề ngoài, nghe lời phát biểu của Hun Sen có vẽ thành thật,
muốn đối thoại với phe đối lập nhằm giải quyết khủng hoảng rốt ráo nhưng nếu nhìn
vào chiều sâu và đi vào phân tích, ý tưởng phát ngôn của Hun Sen sẽ thấy. Rất có
thể đây là một âm mưu chính trị của Hun Sen nhằm hạ đối thủ cạnh tranh, loại trừ
đối lập bằng vũ khí pháp lý do một số lý do “nhạy cảm” như sau.
Có thể bản đồ biên giới chỉ ra cột móc, địa điểm chính phủ
Campuchia nhượng Việt Nam vì lý do tế nhị nào đó, hay đường biên giới có xê dịch
ít nhiều là do quan chức rừng rú Việt Nam với tư duy hạn hẹp nghĩ rằng “lấn chiếm”không
ai biết, nên tự động dời cột móc vào lãnh thổ Campuchia. Về bản đồ của Hong Sok
Hour đăng tải trên Facebook, có thể là thật cũng có thể là giả, do các phe nhóm
vì quyền lợi cục bộ cung cấp cho đảng Cứu Nguy Dân Tộc và các “địa chỉ” có khả
năng cung cấp tài liệu, bản đồ, hiệp ước biên giới. Có thể là quan chức cao cấp trong chính
phủ Campuchia, tình báo Việt Nam, tình báo Hoa Nam?...
Giả dụ với nguồn gốc bản đồ không rõ ràng chỉ phổ biến trong
nội bộ, phục vụ chiến tranh tình báo, không thể chứng minh, không có giá trị về
mặt pháp lý thì đảng Cứu Nguy Dân Tộc (CNRP) nghe lời Hun Sen “trình” bản đồ có
được cho chính phủ, chẳng khác nào đảng đối lập cung cấp đạn cho Hun Sen bắn vào
đội hình mình trên mặt trận pháp lý trong cơ chế “dân chủ pháp trị.” Dù rằng những
tin tức, hình ảnh, tài liệu liên quan đều là thật, đều đã và đang xảy ra ở biên
giới Việt - Cam.
Với dân chủ pháp trị chứ không phải pháp quyền xã hội chủ
nghĩa để tòa án tùy tiện biến hai bao cao su thành tội tuyên truyền chống phá
nhà nước, bắt giữ tống tù những người biểu tình chống Trung Cộng xâm lược quyết
liệt là vi phạm luật pháp nhà nước! Với dân chủ pháp trị, đối lập không thể phát
biểu linh tinh, lang tang cảm tính rằng thì là... tôi biết chính phủ nhượng đất
khơi khơi được mà phải chứng minh nhượng đất qua các lý chứng, bằng chứng, nhân
chứng cụ thể, thuyết phục và không thể phản biện. Nếu không làm đuợc như thế trong
cơ chế dân chủ pháp trị thì đảng cầm quyền lẫn đảng đối lập phải trả giá cho những lời nói,
những việc làm trong phiên tòa công khai, minh bạch hoặc bị cử tri tẩy chay, trừng
phạt trong mùa bầu cử tới.
Về vụ việc thượng nghị sĩ Hong Sok Hour bị cáo buộc truy tố
tội giả mạo công văn, chỉnh sửa bản đồ biên giới Việt - Cam phổ biến trên trang
Facebook cá nhân. Tuy bị cáo buộc nhưng không hẳn Hong Sok Hour đã phạm tội phổ
biến tài liệu sai sự thật để bị bắt giữ. Có thể những tài liệu của ông Hong Sok
Hour đăng tải là đúng nguyên bản. Cá nhân ông Hong Sok Hour không có “can thiệp”
vào nhưng không chứng minh được đó là sự thật và bị bắt giữ vì tội đăng tải tài
liệu giả mạo là cái giá phải trả cho việc thiếu bản lãnh đấu tranh trên
nền tảng dân chủ pháp trị.
Vụ ông Hong Sok Hour bị bắt không phải như báo đài Việt Nam đi tin cho rằng Thượng nghị
sĩ đối lập bị bắt vì xuyên tạc hiệp ước biên giới, gây chia rẽ làm gia tăng căng
thẳng chính trị giữa Campuchia với Việt Nam...
Qua sự kiện của Hong Sok Hour như là điển hình cho đối lập
Campuchia học bài học kinh nghiệm để hoàn thiện, trưởng thành, hiểu thêm về
khung sườn, cơ chế dân chủ
pháp trị. Nên hiểu rằng trên nền tảng thiết chế dân chủ pháp trị, đối lập có
quyền biểu đạt chính kiến, phê bình tấn công vào các chính sách của chính phủ và
được quyền không ủng hộ, phê phán phản bác các phát ngôn của lãnh đạo nhà nước
trên nền tảng sự thật, tôn trọng sự thật Nhưng đối lập phải trả giá cho những
phát ngôn hành động của mình trước pháp luật, nếu không chứng minh được nó là sự
thật, dù đó là sự thật.
Nhìn chung, sự kiện Hong Sok Hour bị chính phủ Hun Sen bắt
giữ trong lúc làm nhiệm vụ của một thượng nghị sĩ “đối lập” có một vài biểu hiện
tích cực cho chính thể dân chủ Campuchia. Tuy thế vụ án của Hong Sok Hour chưa
kết thúc, chỉ mới quan sát vài lời thoại, vài hoạt cảnh chưa đến lúc hạ màn mà
vội vàng đánh giá tiêu cực hay tích cực, có ảnh hưởng đến nền tảng dân chủ của
Vương Quốc Campuchia hay không, là thiếu lý luận khoa học và không thuyết phục.
Muốn biết tiêu cực hay tích cực, muốn thấy sinh hoạt chính
trị dân chủ của Vương Quốc Campuchia nằm ở mức độ nào, đã trưởng thành hay chưa
trưởng thành, dân chủ hay phi dân chủ? Điều tiên quyết là phải theo dõi, quan sát sát sao diễn tiến vụ việc và phải chờ vụ án điểm
của thượng nghị sĩ đối lập Hong Sok Hour kết thúc. Dù vậy, dù thế nào đi nữa, dù chính trị
dân chủ Campuchia còn nhiều yếu kém và dân chủ pháp trị Campuchia còn nhiều giới
hạn nhưng chắc chắn tiến trình dân chủ hóa, hiện thực hóa dân chủ vào thực tiễn
đời sống người dân Campuchia là tiến trình không thể đảo ngược.
Le
Nguyen
(nguồn: tác giả gửi)