Được ông Lý Quang
Diệu cho phỏng vấn là một vinh dự lớn. Tôi không phải là phóng viên chuyên
nghiệp nên không dám mơ tưởng đến chuyện đó. Về suy nghĩ và việc làm của ông,
sự đánh giá về ông, tôi đã có dịp tìm hiểu qua các tác phẩm, các bài báo được
công bố. Tôi chỉ ao ước được hỏi để nghe ông trả lời một vài vấn đề mà tôi còn
phân vân. Tôi chưa tìm được cách nào để thực hiện mơ ước thì được tin ông đã
qua đời. Tôi nghĩ đến việc nhờ các nhà ngoại cảm lập đàn tràng, tìm cách gọi
hồn ông để hỏi, nhưng ngẫm đi nghĩ lại thấy việc đó rất khó và tốn kém. Tôi
ngày đêm cầu khẩn được gặp ông ở trong giấc mộng. Và rồi lòng thành đã được đáp
ứng. Tôi mơ thấy được Thiên sứ dẫn đi gặp ông. Tôi xin phép bỏ qua quang cảnh
nơi gặp gỡ và các nghi lễ ngoại giao ban đầu mà đi ngay vào cuộc phỏng vấn.
Tôi Hỏi: Thưa ngài, tôi rất khâm phục ngài và đất nước Singapore.
Xin cho biết ngài đã theo chủ thuyết nào mà được như vậy?
Lời Đáp: Tôi có biết một số
chủ thuyết nhưng không theo cái nào cả. Từ lịch sử phát triển của nhân loại và
của các nước tôi tìm ra cách điều hành và quản lý xã hội mà tôi nghĩ là thích
hợp, tôi làm thử, thấy tốt thì tiếp tục, thấy xấu thì loại bỏ ngay và tìm cách
làm khác. Tôi thấy một số nước chỉ vì tôn sùng một chủ thuyết, một ý thức hệ
nào đó mà mắc kẹt vào nhiều mâu thuẫn, nhiều khó khăn không thoát ra được, thật
đáng thương. Quan điểm của tôi cũng gần giống với quan điểm của nhà sư gốc
Việt, ngài Thích Nhất Hạnh là không xem một giáo phái, một trường phái nào là chân
lý tuyệt đối. Nếu có ai đó cứ cố đòi cho bằng được một chủ thuyết thì tôi cũng
cố mà nêu ra, đó là chủ thuyết vì sự tự do và hạnh phúc thực sự của toàn
dân Singapore, trong đó có gia đình tôi.
Hỏi: Ngài quan tâm như
thế nào đến độc lập và thống nhất, đến dân giàu nước mạnh.
Đáp: Tôi đã từng quan tâm
và tranh đấu cho độc lập, thoát khỏi ách thống trị của người Anh, chỉ là chúng
tôi đấu tranh hòa bình mà không làm cách mạng. Sau khi được công nhận độc lập,
chúng tôi mời phần lớn quan cai trị người Anh ở lại giúp quản trị, điều hành,
chúng tôi lấy tiếng Anh làm ngôn ngữ chính thức trong giao dịch hành chính.
Trước đây Singapore là một vùng thuộc Malaysia, chúng tôi đã từng vận động để
thống nhất đất nước nhưng rồi từ năm 1965, bản thân tôi và phần lớn dân chúng
Singapore rất đau buồn chấp nhận sự chia tách.
Có một số nước đề lên
rất cao mục đích độc lập và thống nhất, còn tôi cho rằng độc lập, thống nhất
tuy rất quan trọng nhưng cũng chỉ xem là phương tiện chứ mục đích cuối cùng và
quan trọng nhất vẫn là tự do và hạnh phúc của nhân dân. Lãnh tụ Hồ chí Minh của
cách mạng ở Việt Nam có nói: “Nếu độc lập và thống nhất mà dân không được thực
sự tự do và hạnh phúc thì độc lập và thống nhất ấy chẳng để làm gì”. Về chuyện
độc lập tôi thấy nên nêu trường hợp của Bắc Ireland làm dẫn chứng. Dân chúng
được trưng cầu ý kiến xem có muốn độc lập không, đại đa số trả lời không cần,
không muốn, theo họ thì độc lập chẳng để làm gì, họ đã có tương đối đủ tự do và
hạnh phúc rồi, không khéo sự độc lập chỉ mang lại danh tiếng, quyền lợi cho một
số nào đó còn toàn dân lại khổ hơn.
Về thống nhất, trong
mấy chục năm qua có sự phân chia nước Nam Tư, sự thống nhất nước Đức và Việt
Nam. Sự phân chia Nam Tư được thực hiện một cách hoàn hảo, dân Nam Tư cho rằng
họ không cần thống nhất, một nước Nam Tư chia thành ba sẽ tự do hạnh phúc hơn.
Sự thống nhất nước Đức được thực hiện êm đẹp, hòa bình, giữ được hòa hợp dân
tộc ở mức độ cao, không có hận thù, không có bên thắng bên bại, chỉ có thắng
lớn của toàn dân tộc. Họ làm được như vậy vì đã vượt qua được ý thức hệ, vì họ
biết đặt quyền lợi dân tộc lên trên, những người ở Đông Đức đã kịp thời phát
hiện sai lầm của chủ nghĩa Mác Lênin và kiên quyết từ bỏ. Sự thống nhất Việt
Nam dựa trên bạo lực và chỉ mới thống nhất được lãnh thổ về hình thức còn điều
quan trọng hơn chưa thực hiện được là sự hòa hợp dân tộc thực sự, sự thống nhất
ý chí, tình cảm giữa người dân và lãnh đạo.
Tôi nghĩ giàu mạnh
không phải là mục tiêu mà cũng chỉ là phương tiện. Không phải hễ giàu mạnh là
dân có tự do và hạnh phúc. Đất nước Bhutan không giàu mạnh mà dân khá hạnh
phúc. Không khéo giàu mạnh quá lại làm phát sinh tư tưởng ngông cuồng cho những
người cầm đầu. Đối với Singapore điều đáng quý không phải là thống nhất, nước
mạnh mà là sự tự do và hạnh phúc của người dân, tài nguyên duy nhất của
Singapore là người dân với tinh thần làm việc hăng say của họ.
Hỏi: Ngài quan tâm như
thế nào đến dân chủ?
Đáp: Theo tôi dân chủ cũng
chỉ là phương tiện chứ không phải mục đích. Khi tôi thấy dân chủ là phương tiện
tốt, cần thiết và có hiệu quả để đạt mục đích thì tôi sẽ hết sức quan tâm.
Hỏi: Thưa ngài, trong lúc
nhiều nước châu Á, châu Phi bị nạn tham nhũng hoành hành, không thoát ra được,
đến như Trung Quốc cũng bị, thế mà Singapore được xếp là trong sạch số 1 của
châu Á và ở thứ hạng cao của thế giới. Xin cho biết nhờ đâu mà được như vậy.
Đáp: Lòng tham vốn là bản
tính của con người, đặc biệt là của những người có quyền thế. Đa số người sẵn
sàng tham nhũng khi có điều kiện thuận lợi. Vậy để ngăn chặn tệ nạn thì vai trò
của chính quyền rất quan trọng. Trong lịch sử người ta đã tổng kết, để ngăn
ngừa tệ nạn thì chính quyền phải làm cho người ta không muốn, không thể và
không dám phạm vào. Riêng vấn đề tham nhũng ở Singapore thì chúng tôi còn tạo
thêm điều kiện thứ tư là các quan chức chính quyền không cần tham nhũng.
Hỏi: Về ba điều không
muốn, không thể và không dám thì tôi cũng có biết qua. Để người ta không muốn
tham nhũng thì phải giáo dục đạo đức để họ thấy đó là việc xấu xa, là tội ác.
Để không thể thì phải có các biện pháp tổ chức, các luật lệ chặt chẽ. Để không
dám thì phải có hình phạt thật nghiêm khắc cho người ta sợ. Xin ngài giải thích
về điều kiện không cần.
Đáp: Tôi đã tìm hiểu tệ
nạn tham nhũng ở một số nước. Ban đầu của nó chỉ là hành động “bôi trơn”, có
tác dụng tích cực. Khi những người làm công vụ mà đời sống khó khăn thì thường
không thể toàn tâm toàn ý làm tròn trách nhiệm. Những người có công việc cần
giải quyết nhanh chóng bèn nghĩ ra và thực hiện việc bôi trơn bằng quà cáp. Ban
đầu việc đó có tác dụng tích cực nhưng rồi dần dần tạo nên thói quen, trở thành
tệ nạn. Khốn khổ là khi chính quyền phát hiện ra tệ nạn, đã không kiên quyết
tìm biện pháp dẹp bỏ kịp thời bằng 3 biện pháp đã nêu trên mà còn bao che,
khuyến khích thì tệ nạn càng ngày càng phát triển là chuyện bình thường. Chúng
tôi nói quan chức của Singapore không cần tham nhũng vì trong thời gian đầu mới
lập quốc, trong lúc nhân dân còn nghèo chúng tôi tìm cách trả lương xứng đáng
cho quan chức để họ không rơi vào hoàn cảnh khó khăn, ngoài ra phải thực hiện 3
biện pháp để họ không muốn, không thể và không dám tham nhũng. Chúng tôi nghiên
cứu một số nước có nạn tham nhũng lớn, thấy rằng bề ngoài họ cố duy trì một chế
độ lương có mức chênh lệch tương đối ít giữa tổng thống và cán bộ thường (chỉ
hơn 10 lần). Việc làm đó chủ yếu để lừa bịp nhân dân nhưng thực chất thì không
phải như vậy, những quan chức cao cấp có nhiều đặc quyền đặc lợi gấp hàng trăm
hàng ngàn lần tiền lương hình thức.
Hỏi: Ngài nói có chính
quyền còn bao che, khuyến khích tệ tham nhũng. Họ bao che, khuyến khích bằng
cách nào, theo chỗ ngài biết thì có chính quyền như vậy ạ.
Đáp: Theo tôi biết thì có
chính quyền như vậy đấy, nhưng đó là tự bên trong, còn bên ngoài bất kỳ chính
quyền nào cũng tuyên bố là chống tham nhũng. Người ta ra hết luật này đến luật
kia về chống tham nhũng, tổ chức hết cơ quan này, ủy ban nọ để chống tham nhũng
nhưng càng chống thì nó càng phát triển, chống được một chỗ này thì mười chỗ
khác tham nhũng lớn hơn. Vì sao vậy. Vì bản chất của chế độ, của chính quyền
chuyên chính, toàn trị của những kẻ tham lam hàng giờ hàng phút đẻ ra và bao
che cho tham nhũng. Người ta gặp không ít người cầm đầu tổ chức chống tham
nhũng lại là tay tham nhũng cỡ bự. Ở những nước như vậy người ta nói rất mạnh
mồm về chống tham nhũng nhưng không biết chống ai, chống bằng cách nào, dựa vào
lực lượng nào để chống. Thậm chí có một số người tích cực tố cáo và chống tham
nhũng lại bị vu cáo để triệt hạ, có khi còn bị thủ tiêu ngấm ngầm. Khi mà chính
quyền là độc tài, toàn trị, lại do những kẻ kém phẩm chất cầm đầu, chỉ biết đặt
lợi ích một nhóm thiểu số lên trên lợi ích của dân tộc, của quốc gia thì người
ta sẽ bao che cho nhau để bảo vệ lợi ích nhóm. Cũng có một số kẻ tham nhũng bị
đưa ra xét xử nhưng đó là do mâu thuẫn nội bộ giữa các phe nhóm mà thôi. Người ta
có thể ban hành nhiều luật nhưng thà có ít luật mà thi hành nghiêm chỉnh còn
hơn có nhiều luật mà chỉ thi hành loa qua. Trong việc thi hành luật thì sự
gương mẫu của những người có quyền, của những người thuộc tầng lớp ưu tú trong
xã hội là vô cùng quan trọng. Nếu người trên không gương mẫu, cậy quyền để vi
phạm thì đó là nhà dột từ nóc. Tôi nói chính quyền bao che, khuyến khích tham
nhũng là thế.
Hỏi: Nghe nói ở Singapore
có vị Bộ trưởng Bộ giáo dục, bạn thân của ngài, bị báo chí phát hiện tham nhũng
500 USD, ông ta đã nhờ ngài thu xếp nhưng ngài đã không giúp gì được nên ông ta
đã tự tử, có đúng vậy không.
Đáp: Chuyện này, theo sự
thuật lại thì có chỗ đúng và có chỗ chưa đúng. Đúng ông ta là bạn tôi và đã tự
tử vì chuyện 500 USD. Không đúng vì việc ông ta nhận 500 đô la là do vô tình
chứ không phải cố ý tham nhũng, không phải cố ý đòi hối lộ. Nhưng tình ngay mà
lý gian, ông ta không thể thanh minh nên đành lấy cái chết để cáo lỗi. Tôi vừa
rất thương và cũng giận ông ta. Nếu vì tình bạn thân thiết mà tôi tìm cách bao
che cho ông thì công cuộc chống tham nhũng do tôi đề xướng có nguy cơ thất bại.
Ông ta tự tử làm tôi đau xót lắm chứ, nếu bị đem ra tòa để xét xử thì mức án tù
cũng chỉ 3 năm là cùng. Nhưng ông đã tự tử vì danh dự và cũng vì muốn ủng hộ
tôi trong việc chống tham nhũng, có thể ông muốn nêu một tấm gương cho các quan
chức khác. Cái chết của ông là một sự hy sinh rất đáng tôn trọng.
Hỏi: Trên kia ngài có nói
chính quyền độc tài sẽ đẻ ra tham nhũng. Thế mà tôi nghe nhiều dư luận cho rằng
chính quyền của ngài cũng thuộc loại độc tài, gia đình trị, ngài lại nói rằng
ngài thích được người dân sợ hơn là được yêu mến, xin ngài vài lời giải thích.
Đáp: Vấn đề này rất nhạy
cảm, dư luận có chỗ đúng và có chỗ chưa đúng. Tôi không nói bất kỳ độc tài nào
cũng đẻ ra tham nhũng mà là độc tài toàn trị, lại do những kẻ tham lam, kém
phẩm chất, chỉ biết đặt lợi ích nhóm trên lợi ích quốc gia thì mới đẻ ra và bao
che cho tham nhũng. Nếu độc tài do những người có phẩm chất cao lãnh đạo thì
lại khác. Tôi không chối bỏ là trong thời gian đầu ở Singapore có sự độc tài
như vậy. Để quản trị đất nước có 2 hình thức chủ yếu là dân chủ và độc tài. Như
trên kia đã nói, tôi không xem thể chế nào là hoàn hảo. Vấn đề là tùy thời thế
và quan trọng hơn là phẩm chất của người đứng đầu. Thể chế dân chủ sẽ phát huy
tính ưu việt của nó khi mà đất nước ổn định, nếu đất nước đang bị ly tán, đang
bị xáo trộn mà nền dân chủ lại rơi vào tay những kẻ kém năng lực thì không khéo
lại bị rối loạn thêm. Tình hình của Singapore trong những năm đầu là hơi bị rối
rắm, cần phải xiết chặt kỷ luật, vì thế tôi chủ trương tạm thời dùng cách quản
lý chặt chẽ, hạn chế bớt quyền dân chủ để sớm đưa đất nước vào thế ổn định, nếu
như thế mà mang tiếng là độc tài thì tôi cũng vui lòng chấp nhận chứ không chối
cãi. Tôi khinh bỉ những kẻ cầm quyền, thực chất thì thi hành độc tài mà bên
ngoài thì tuyên truyền dân chủ. Khi đất nước đã tương đối ổn định thì sẽ chuyển
sang mở rộng dân chủ. Về việc chuyển hóa hòa bình từ thể chế độc tài sang dân
chủ thì vừa qua nước Myanma đã nêu một thí dụ tuyệt vời. Singapore cũng đã dần
dần dân chủ hóa và gần đây không còn có ai lên án là độc tài. Khi đất nước đang
bị rối rắm mà có một người tài giỏi, có đạo đức cao, một lòng vì quốc gia, dân
tộc cầm đầu, dù là có phần độc tài như Pắc Chung Hy ở Hàn Quốc thì cũng rất
tốt. Sẽ là tai họa lớn cho dân tộc nếu độc tài, toàn trị rơi vào tay những kẻ
tham lam, kém phẩm chất, đặt lợi ích đảng phái trên lợi ích dân tộc.
Về việc tôi muốn
người dân sợ cũng có lý do. Người đứng đầu một tổ chức, nhỏ như một gia đình,
một lớp học, lớn như một đất nước cần thể hiện được trong tổ chức của mình cả
Uy và Đức. Uy là để người ta sợ, phải tuân theo lệnh. Đức là để người ta yêu
mến, kính trọng. Nếu chỉ có Uy mà không có Đức thì người ta chỉ sợ trước mặt mà
không phục tự trong lòng, khi có điều kiện người ta sẽ bỏ đi hoặc chống lại.
Nếu chỉ có Đức mà không có Uy thì khi gặp khó khăn nguy hiểm người ta sẽ khó
giữ được tinh thần, khó giữ được ý chí để hoàn thành nhiệm vụ. Đức hay Tâm phải
là thật lòng chứ không phải là thứ để ngụy trang. Uy phải được xây dựng trên sự
gương mẫu, sự nghiêm chỉnh chứ không phải dựa trên sức mạnh quyền lực để ra
oai, để trấn áp. Bình thường thì nên đặt Đức lên trước rồi lấy Uy giúp vào.
Trong hoàn cảnh phức tạp rối ren thì nên ra Uy trước rồi phải dùng ngay Đức để
yên lòng người. Nếu dùng Uy quá mức thì chỉ giữ được ổn định tạm thời mà thôi.
Trước khi từ giã cõi đời tôi đã tự kiểm điểm và thấy mình đã cân bằng được giữa
Uy và Đức. Ban đầu tôi có làm cho dân sợ nhưng ngay sau đó tôi đã được dân yêu
mến và kính trọng.
Đúng là từ khi lập
quốc đến nay Singapore chỉ do một đảng cầm quyền, đó là Đảng Hành động nhân dân
(PAP) nhưng chúng tôi không phải là nước chỉ có một đảng. Ngoài PAP còn có một
số đảng chính trị khác. Vấn đề là đảng PAP luôn đặt lợi ích đất nước lên trên,
luôn tự hoàn thiện và đổi mới vì vậy vẫn còn giữ được tín nhiệm của nhân dân.
Các đảng khác vẫn được tự do hoạt động, họ vẫn là lực lượng đối lập, chẳng qua
họ chưa đủ mạnh để vượt lên trên PAP mà thôi.
Đúng là con trai, con
gái, con dâu tôi đều giữ những vai trò quan trọng trong chính quyền nhưng tôi
không cho đó là gia đình trị. Chúng tôi chủ trương và kiên quyết thực hiện việc
lựa chọn quan chức phải dựa vào, và cũng chỉ cần dựa vào hai chỉ tiêu là tài
giỏi và liêm khiết, ngoài việc họ là công dân bình thường. Nếu những đứa con
tôi không đạt 2 chỉ tiêu ấy mà vẫn được dùng vì là con của thủ tướng thì đó là
gia đình trị. Nhưng khi con tôi có đủ cả 2 chỉ tiêu mà lại để tránh tiếng,
không dùng, thì như thế có công bằng không, đất nước có bị thiệt thòi không?
Tôi tuy làm thủ tướng có hơi lâu nhưng từ năm 1990 tôi đã từ chức và người được
bầu kế nhiệm là Ngô Tác Đống. Chỉ sau khi ông Đống nghỉ hưu thì Lý Hiển Long
được bầu dựa vào năng lực và uy tín chứ không phải nhờ thế lực.
Hỏi: Để lựa chọn quan
chức ngài chỉ dựa vào chỉ tiêu tài giỏi và liêm khiết. Ngài không quan tâm đến
sự trung thành, phải chăng ngài quan tâm đến năng lực cá nhân mà xem nhẹ sự
lãnh đạo tập thể.
Đáp: Có những chỉ tiêu,
phẩm chất cho con người tốt nói chung, cho một công dân bình thường nói chung
như yêu lao động, có trách nhiệm, trung thực, biết giao tiếp, biết yêu thương
và tôn trọng con người, có lòng nhân ái, bao dung, không ích kỷ, không làm điều
phạm pháp. Để có thể trở thành quan chức bạn trước hết phải đạt mức là công dân
khỏe mạnh bình thường, quan chức cần thêm hai tiêu chí là tài giỏi và liêm
khiết chứ không phải quan chức chỉ cần 2 tiêu chí đó mà không cần các phẩm chất
bình thường khác. Tôi biết ở một số nước tiêu chuẩn số một để chọn quan chức là
lòng trung thành. Họ nói là trung với lý tưởng, với ý thức hệ, lại còn tranh
hơn thua là trung với nước hay trung với tổ chức, cái nào quan trọng hơn. Theo
tôi tất cả những cách diễn đạt ấy chỉ nhằm che đậy một thực chất là trung với
ai, người nào. Nguyên gốc của khái niệm TRUNG trong thời phong kiến là trung
với vua, có nghĩa là trung với một con người. Trung với vua có nghĩa là dù vua
đúng, sai, hay, dở gì thì ta vẫn phải nghe theo, là tuy anh không có tội, bị
kết tội oan mà vua bảo chết, anh muốn cưỡng lại, muốn kêu oan là bất trung.
Những người cầm đầu tổ chức đòi cấp dưới, đòi nhân dân trung với tổ chức, với ý
thức hệ, thực ra là họ đòi, họ muốn trung với bản thân họ, ai có ý kiến khác
với họ liền bị quy là không trung thành. Họ đã dùng khái niệm trung thành để
buộc cấp dưới và nhân dân phụ thuộc vào họ, trở thành nô lệ cho ý thức hệ. Bản
thân tôi có một ước mơ là biến đất nước Singapore thành nơi nhân tài được trọng
dụng, nơi sạch bóng tham nhũng, nơi bình đẵng cho mọi sắc tộc. Để làm được việc
đó tôi cần được ủng hộ của đảng PAP, của toàn dân. Tôi cũng muốn có được lòng
kính trọng và sự trung thành của cấp dưới, của đồng sự nhưng tôi không yêu cầu,
không đòi hỏi người ta phải thề bồi, phải hứa hẹn mà tôi phải thể hiện năng
lực, đạo đức của mình để có được những thứ ấy. Khi trong thâm tâm muốn mọi
người trung thành với cá nhân mình mà ngoài miệng nói yêu cầu người ta trung
thành với lý tưởng thì đó là sự gian dối. Xem trong lịch sử, ở thời phong kiến,
chỉ có những vị vua yếu kém, thiếu tự tin mới yêu cầu đề cao lòng trung thành,
còn những vị vua anh minh, tài giỏi, tự tin lại không cần như thế, trong xã hội
phần lớn các tổ chức hoạt động bí mật mới yêu cầu thành viên thề trung thành,
còn những tổ chức công khai thường không có yêu cầu như vậy mà người ta đề cao
lòng trung thực.
Nhiều nước quan tâm
và ca ngợi sự ổn định chính trị. Theo tôi ổn định chính trị là cần thiết nhưng
là để phục vụ cho một sự ổn định cao hơn là ổn định xã hội. Để có được tự do và
hạnh phúc thì phải có được ổn định xã hội. Tất nhiên nếu không có ổn định chính
trị thì làm sao mà ổn định được xã hội, Vậy ổn định chính trị là một trong
những điều kiện cần để đạt được ổn định xã hội chứ không phải là mục đích cuối
cùng. Để có ổn định xã hội, tạo cho mọi người dân yên ổn làm ăn, phát huy hết
năng lực của mình, trong xã hội không có trộm cướp, không có áp bức, không có
tham nhũng và cửa quyền thì quan trọng là phải có được một hệ thống chính quyền
trong sạch, vững mạnh, quan chức phải gồm những người tài giỏi và liêm khiết,
cấp trên phải giỏi hơn cấp dưới, mọi cấp đều phải gương mẫu, cấp trên càng cần
gương mẫu hơn, phải triệt để tuân thủ nguyên tắc tam quyền phân lập. Nếu chỉ
quan tâm đến ổn định chính trị mà quên mất sự ổn định xã hội thì có khi để giữ
ổn định chính trị lại ngấm ngầm hoặc công khai làm mất ổn định xã hội.
Đúng là chúng tôi rất
quan tâm đến năng lực cá nhân. Khi đã chọn và đặt được một người tài giỏi và
liêm khiết vào đúng vị trí người đó sẽ tự nghĩ ra, tự tìm ra những việc cần làm
và tự chịu trách nhiệm cá nhân. Chúng tôi không xem nhẹ trí tuệ tập thể mà dùng
nó theo phương pháp não công của Osborn chứ không tổ chức họp hành ban này, bệ
nọ cho có hình thức. Tôi quan sát một vài quốc gia có dùng sự lãnh đạo tập thể,
thấy rằng đó chẳng qua là để cho một số người che dấu sự yếu kém của mình và
trốn tránh trách nhiệm mà thôi.
Hỏi: Ngài nói chọn được
người tài giỏi rồi thì để họ tự nghĩ ra, tự tìm ra việc cần làm, thế thì sự
lãnh đạo của đảng PAP để làm gì, không lẽ đảng PAP không lập ra các đảng ủy đặt
bên cạnh và cao hơn mỗi cấp chính quyền để lãnh đạo, không lẽ đảng không vạch
ra các kế hoạch 5 năm, không lập ra nghị quyết của các đại hội, thế thì các cấp
bộ đảng biết căn cứ vào đâu mà lãnh đạo, chính quyền biết dựa vào đâu mà nêu
chỉ tiêu phấn đấu, các tổ chức biết phương hướng nào mà phát động phong trào
thi đua.
Đáp: Nghe ông hỏi mà tôi
quá ngạc nhiên. Thì ra ngoài những gì diễn ra trên đất nước Việt Nam với sự
lãnh đạo toàn diện của Đảng Cộng sản phải chăng ông không biết tí gì về phần
còn lại của thế giới. Đúng là tại Singapore và rất nhiều nước dân chủ trên thế
giới không hề có những điều như ông nói. Chúng tôi không có khái niệm đảng lãnh
đạo, chỉ có đảng cầm quyền. Chúng tôi không lập ra một hệ thống cơ quan của đảng
đè lên chính quyền, tạo thành một chính quyền thứ hai, siêu chính quyền hoặc
như người ta thường nói là tạo nên chế độ đảng trị. Ở Việt Nam các ông đã từng
có thời kỳ vua Lê chúa Trịnh với 2 chính quyền chồng lên nhau, tạo ra sự lãng
phí, sự trì trệ, sự rối loạn. Mà hiện nay các ông không những có 2 mà đến 3 hệ
thống chồng lên nhau, ngoài đảng và chính quyền còn thêm hệ thống mặt trận Tổ
quốc nữa. Trước đây các ông than thở một cổ hai tròng, Pháp và Nhật, nay bị đội
đến 3 tầng, quá chồng chéo và lãng phí, làm sao mà không bị kiệt quệ. Vấn đề
đảng cầm quyền chủ yếu là ở trung ương, đảng tự mình hoặc liên kết với các đảng
khác lập ra chính phủ để thông qua Quốc hội. Chúng tôi không có kế hoạch 5 năm,
không có nghị quyết của đại hội đảng cho sự phát triển kinh tế, không vạch chỉ
tiêu cụ thể vì các kế hoạch, nghị quyết, chỉ tiêu như vậy mang lại lợi ít hại
nhiều, nó có tác hại hạn chế sự sáng tạo, làm thui chột sự năng động của cá
nhân và tổ chức. Các ông đã có một thói quen tai hại là chia lịch sử phát triển
đất nước thành từng giai đoạn theo nhiệm kỳ đại hội của đảng, là trông chờ vào
nghị quyết đại hội. Tôi đã đọc một số nghị quyết như vậy và thấy phát ớn, mỗi
nghị quyết giống như một cửa hàng tạp hóa, cái gì cũng có một ít.
Tôi cũng đã tìm hiểu
phong trào thi đua của các ông và thấy rằng, trước đây, trong chiến tranh thì
nó có tác dụng động viên tinh thần nhưng thời buổi xây dựng trong hòa bình thì
nó chỉ còn là hình thức, mang lại lợi ít hại nhiều. Nếu nói bản chất của thi
đua là mỗi người cố gắng làm tốt hơn công việc của mình thì toàn dân Singapore
đều rất tự giác thi đua, chỉ có điều chúng tôi không phát động, không đề ra
tiêu chuẩn nào cả, không họp hành bình bầu và phong tặng danh hiệu. Tôi cũng
hơi ngạc nhiên khi biết số lao động tiên tiến, chiến sĩ thi đua, anh hùng lao
động của nước các ông, theo tỷ lệ dân số là nhiều nhất thế giới thế mà năng
suất lao động và khả năng sáng tạo được xếp vào loại rất thấp. Cũng là người
Việt nhưng khi ở nước ngoài, chẳng thi đua với ai cả mà họ làm việc tốt hơn,
hiệu quả cao hơn nhiều.
Tôi đang định hỏi
tiếp thì ông Lý giơ tay ra hiệu ngừng lại, ông bảo hôm nay như thế tạm đủ, nếu
có dịp may sẽ cho tôi phỏng vấn lần khác. Tôi tỉnh dậy, vội bật đèn, ghi chép
lại kẻo sợ quên. Trong mộng không ghi âm được. Nhớ đến đâu xin ghi lại đến đấy,
có thể còn thiếu sót, mong được thông cảm.
Nguyễn
Đình Cống
