“Cụ thể là tuyệt đại đa số các loài sinh vật nhân sơ, vẫn tạo nên ½ sinh
khối của thế giới, bất chấp kích thước nhỏ bé của chúng” Tiến hóa_ Wikipedia
Tôi là một trong số đó….
Tôi cố guồng các đôi chân, nhưng thật lạ ,nó cứ mềm oặt đi như bún. Người tôi
lật ngửa, trần trụi dưới cái nắng chát chúa , bốc khói. Một cái gì như luồng
điện, đi xuyên qua cơ thể. Phía sau nó, tôi cảm nhận sự lịm đi của các tế bào
li ti. Từng mảng, từng mảng cơ bị bục vữa , hủy hoại. Những dây thần kinh dần
co quắp, thít chặt đến tê dại những gì nó còn bấu víu được…..Thời gian được
đong đếm từng khắc , nóng hôi hổi, dài nhoằng. Lưng tôi nước nhờn vãi đầy… Nỗi
sợ!…. Nỗi sợ là sự đông cứng, sự hóa than, tình trạng tuyệt vọng của một phản
xạ…
Cái lưng chổi hất đi, hất lại …ném văng tôi vào góc tường. Một cú đập chí mạng
khiến tôi đau đến lịm người. Tôi không còn sức kháng cự. Một cái chân đứt lìa.
Một cái râu gãy gập. Người tôi lật úp lại. Ánh nắng đang chiếu trên lưng, không
mang sự khắc nghiệt lúc nãy, nó ấm áp và dễ chịu. Mọi vật chỉ còn là những bóng
đen lờ mờ. Tôi đã buông xuôi ….Một tiếng gọi đâu đó âm âm phía sau. Cái chổi
đang trên đà đi xuống , bỗng ngưng lại, chuyển hướng, gây ra những tiếng động
lẹt xẹt chết chóc. Dừng lại một lúc, sau đó nó được kéo lê tạo những đường vô
thức, xa dần. Thanh âm của xương lá dừa khô cứa trên mặt bê tông như muốn cắt
nát sự sống của bất kỳ giống sinh vật nhỏ bé nào…
Tôi là một con gián. Loại sinh vật có độ cao trung bình chỉ khoảng 1.5cm so với
mặt đất. Chiều dài vào khoảng 5 cm. Cũng là một dạng sự sống trong muôn vàn
dạng sự sống đang có mặt trên hành tinh vào thời điểm này. Tổ tiên chúng tôi đã
xuất hiện rất lâu, trước rất nhiều chủng loài, với con số thời gian rất đáng
nể, hai trăm triêu năm ( với con người là hai triệu năm). Trong thời gian ấy,
với một sự cộng sinh để tồn tại, có thể bọn tôi đã có những đóng góp không nhỏ,
trong việc cân bằng sinh thái, để tạo nên một thế giới đa dạng chủng loại sinh
vật như hiện nay. Và chúng tôi cũng là những chứng nhân mục kích sự tuyệt diệt
cũng như sự xuất hiện những giống loài mới trên hành tinh này. Chúng tôi tồn
tại một cách thần kỳ qua những biến cố vĩ đại của môi trường và được đánh giá
là một trong những loài duy nhất có thể sống sót qua được qua thảm họa hạt
nhân…
Những đặc tính của tiến hóa_ Thích nghi và đột biến????
Đây là hai khái niệm có phạm trù riêng biệt. Chúng là những đại diện tiêu biểu
cho quá trình tiến hóa, cho sự có mặt của chúng tôi bây giờ. Nhưng cái nào là
hệ quả của cái nào , hoặc hai cái đều xuất hiện cùng một thời điểm, để thúc đẩy
quá trình trên, là một câu hỏi mà chính người tìm ra học thuyết này cũng chưa
có một định nghĩa rõ ràng.
Xuất thân từ môi trường có đầy đủ ánh sáng, qua thời gian và sự thay đổi của
môi trường sống, chúng tôi buộc phải ẩn mình trong bóng tối. Ăn, ngủ, sinh sản,
suy tư và chết đi , rồi thế hệ khác tiếp nối. Hoặc chúng tôi là hậu duệ của một
số cá thể nào đó nay đã đột biến, để trở thành những sinh vật của bóng tối và
được trao quyền tồn tại, trong khi đa phần đồng loại kém may mắn phơi mình dưới
ánh nắng đã bị thảm sát hoàn toàn, hoặc tổ tiên chúng tôi , những kẻ hèn nhát
chạy trốn khỏi một cuộc tranh đấu cho sự tồn vong , đã tìm thấy một nửa phần
của thế giới , nơi bị nguyền rủa, trù yếm, lãnh địa của hắc ám, ma thuật , nơi
tối tăm và sự đen đúa ngự trị….làm nơi ẩn náu lý tưởng cho bản thân và dòng
giống tương lai…Và rồi trong môi trường đó, chúng tôi buộc phải thích nghi và
có những đột biến để tồn tại, tôi không biết nữa…Nhưng tôi hiện hữu ở thời điểm
này và sở hữu một số công cụ để tồn tại… trong bóng tối.
Thú thật, bóng đêm đem lại một sự dễ chịu. Đó là một cái trường mà mọi giác
quan của tôi được trợ giúp một cách tối đa để hoạt động. Đôi râu của tôi trở
nên linh hoạt. Bất chấp một cái bị gãy, nó vẫn vung vẫy về phía trước, để phân
tích những thứ hiện diện trước mặt, cái mà mắt tôi đã nhận dạng, nhưng vẫn chưa
biết thứ gì…và liệu có ăn được không?…Khét lẹt_ Cọng dây cao su; Không mùi vị,
dai nhách_ tấm thảm chùi chân; nhớp nháp, lộn mửa _ lớp kem thừa phết trên
chiếc bánh ngọt ăn dỡ….Đành rằng chúng tôi có thể nuốt tất tần tật mọi thứ
trong cơn đói, nhưng tội gì phải làm cái việc ấy, khi quá nhiều sự lựa chọn.
Đêm khá yên lặng.! Kinh nghiệm mách cho tôi biết không có nhiều kẻ thù. Lão chó
già đã ngủ và con mèo chắc hẳn đang ve vãn con bồ mới của nó, ở nhà bên cạnh.
Tiếng cưa gái ư ử của gã, thỉnh thoảng từ mái nhà vọng xuống. Tôi kễnh chân
lên, người nhô cao thêm khoảng một phân so với bình thường . Ở vị trí này, tôi
cảm thấy thoải mái hơn nhiều so với cái dáng điệu lom khom, mỗi lúc buộc phải
gập mình, luồn lách dưới ánh sáng. Từ một động tác, nó cho tôi một ý thức mới
mẻ hơn về thứ gì đó, cái mà tôi cảm nhận được trong sự trở lại từ một mất
mát…Thật khó mà diễn tả….Phải dùng ngôn từ của những sinh vật bậc cao _ Tự do
thì phải?….
Tôi chúi đầu vào mấy hạt cơm rơi vãi, thứ thức ăn quen thuộc và khoái khẩu. Đầu
kia cũng có một gã cùng cỡ tuổi đang cắm cúi. Gã tới nãy giờ và chắc hẳn đã
lửng bụng. Cái điệu bộ nhẩn nha trông thật khó ưa! Vẻ giống một tay tư sản với
ý nghĩ khu vực này là sự sở hữu của riêng gã. Gã đổi hướng liên tục, tạo thành
một vòng tròn, dồn mấy hạt cơm vào trong. Lúc thì đôi râu của gả chọc luôn vào
mặt tôi, lúc thì nguyên cả cái mông với hai cái lông đuôi hôi hám…Tôi cố gắng
giữ khoảng cách và tránh những xung đột không đáng. Tôi dùng đôi hàm kéo hạt
cơm gặm dỡ ra xa hơn . Và sự việc đó bất ngờ cứu tôi. Một tiếng đánh “ Bạch”.
Chiếc dép tông như cái container khổng lồ bay vèo tới, chạm vào sàn xi măng,
nơi có gã đồng loại kém may mắn đang đứng, rồi dội ngược lên nóc cái tủ lạnh.
Một loạt tiếng loảng xoảng kéo theo….Không kịp nghĩ ngợi, tôi vắt chân lên cổ,
phóng về cái khe hở dưới đống chai lọ. Hình ảnh cuối cùng , mà tôi ghi nhận
được là một đống bầy nhầy, gan ruột lẫn lộn, mấy cái chân vẫn còn giần giật. Cái
chết không còn nguyên vẹn hình hài của một con gián xấu số.
” Tiến hóa” – một lộ trình chết chóc:
Đối với những sinh vật nhỏ bé như tôi, cái chết luôn hiện diện một cách thường
nhật. Bóng dáng của nó ám ảnh trong từng bối cảnh không gian, trong những đơn vị
thời gian nhỏ nhoi nhất. Ngay cả trong giấc ngủ chập chờn, nó cũng kéo theo
những ác mộng đen đúa. Chúng tôi chui rúc dưới một cống thoát nước, nép vào
nhau trong sự tối tăm. Thở hắt trong hôi hám. Những đôi râu sờ soạng, truyền
cho nhau những tín hiệu run rẩy, sợ hãi. Những tín hiệu tưởng chừng nhỏ nhoi
này, tạo nên những dao động, rồi lan truyền thành những con sóng bao trùm lên
chúng tôi, khi chúng tôi nhận được những dự báo nguy hiểm. Chúng tôi không phải
là một cộng đồng, như người ta vẫn nghĩ. Chúng tôi là một đám những cá thể rời
rạc, với một màu đỏ bầm đe dọa, đầy mỉa mai, không có sức mạnh của một sự đoàn
kết bảo bọc, không có sự lãnh đạo của một cá thể mạnh mẽ kết khối; không có
những kinh nghiệm truyền đạt từ những thế hệ chi sơ… Và khi nơi trú ẩn bị lật
lên, chúng tôi túa ra dưới ánh mặt trời, mạnh đứa nào đứa nấy chạy, vỡ ra từng
mảng, ghánh chịu sự tàn sát không khoan dung ….
Rồi buổi chiều đến, chúng tôi lại tụ tập nơi cái cống. Một số con gián lớn tuổi
hơn tỏ ra bức xúc. Chừng như sự tái lập của sự tàn sát và tần suất của nó, đã
bắt họ phải chịu một áp lực quá lớn. Nó dồn nén, khiến họ có những hành động
không còn tỉnh táo. Những điều ấy thật dễ dàng nhận ra qua biểu hiện bên ngoài.
Đôi râu luôn dựng lên căng thẳng. Thân người nhón cao hơn bình thường. Đôi mắt
kép bung lớn, tưởng nổ tung, điên dại. Không còn vẻ lầm lì, họ như bị kích
động, chạy qua, chạy lại. Cáu bẳn và cục súc…Một cái gì đó không bình thường
đối với lũ gián. Tôi linh cảm thấy điều tồi tệ…..Một đêm trôi qua ….và, chúng
tôi lại mục kích những cái xác co quắp, đủ mọi tư thế, nằm rãi rác. Họ chết vì
nhiều tác nhân. Có gã thương tích bên ngoài nhưng có gã lành lặn, chả thấy vết
thương gì. Chỉ thấy thân hình vặn vẹo, đầu tréo cả phía sau….một cái gì bên
trong đã vặn xoắn họ, giết chết họ. Đám này chiếm đa phần!
Người ta nói về sự tiến hóa như tối ưu về thích nghi để tồn tại, nhưng đối với
chúng tôi, đó dường như là sự một mặc cả và trả giá đầy thua thiệt.
Bản chất cuộc sống?
Cũng như mọi thứ hữu hiện trong thế giới sống này, dù ở phương diện ưu thắng
hay yếm thế, tất cả đều đòi hỏi một câu trả lời cho sự hiện diện và tương lai
của chính mình, của giống nòi mình. Và chúng tôi cũng không loại trừ…Phút giây
trầm tư, sau những cuộc thanh trừng hoặc vừa mới thoát nạn, chứng kiến cái chết
của đồng loại, chúng tôi thường đặt ra câu hỏi cho chính chúng tôi . Vậy sống
để làm gì? Để duy trì sự hiện diện nòi giống chúng tôi trong thế giới (Hão
huyền)… Sự tồn tại của chúng tôi là một mắc xích liên kết các mắt xích khác
trong chuỗi liên kết sống ( Vô nghĩa)….. Minh chứng cho cái đúng của một học
thuyết….( lố bịch)….
Với chúng tôi, thực ra cuộc sống từ lâu đã không còn ý nghĩa . Chúng tôi là thứ
sinh ra để bị giết, để chết, để thoái hóa… Chúng tôi không được trang bị bất cứ
cái gì tự vệ bên ngoài. Điều đó dẫn đến lí do chúng tôi chỉ còn một giải pháp
duy nhất_ Trốn chạy. Gia tăng với thời gian sống, tỷ lệ thuận với kinh nghiệm
sống, nỗi sợ hãi trong chúng tôi được nuôi dưỡng trong môi trường tốt nhất có
thể. Chúng tôi không phải là những sinh vật vô nhiễm như người ta vẫn nghĩ. Bọn
tôi mang đầy một lũ kí sinh , Bên trong chúng tôi, sợ hãi phát triển dường như
không có điểm dừng. Không phải với từng cá thể, nó lây lan như căn bệnh truyền
nhiễm làm tàn tạ cả một tập thể. Chúng tôi sợ hãi ánh sáng, sợ hãi những âm
thanh, nghi ngờ tất cả những loại thức ăn mà trước kia, chúng tôi cho rằng
chúng hợp khẩu vị nhất. Chúng tôi đi đứng rón rén, thậm thụt ngay cả trong môi
trường sống . Chúng tôi tự kỷ hèn kém đến nỗi, mỗi lúc đi kiếm ăn về, chúng tôi
chỉ còn biết thu lu trong cái lỗ của mình và điều này làm tuyệt diệt thứ ngôn
ngữ giao tiếp. Sự sợ hãi kéo giãn những bó dây thần kinh, căng cơ thể chúng tôi
đến độ nhức nhối trong việc cảnh giác; những xung đột nội tại _ nguyên nhân của
triệu chứng điên loạn. Và những thứ này, chúng giết chết chúng tôi còn nhiều
hơn sự biến đổi của môi trường hay những loài thiên địch mà chúng tôi từng
biết.
Trong sinh sản để duy trì, nó trở thành một loại gien di truyền chủ đạo tạo nên
những thế hệ mới . Nhìn những con gián con trong suốt với những bộ phận vận
động chưa hoàn hảo nhưng bên trong đã ám đầy nỗi sợ. Chỉ cần một tiếng dậm chân
khe khẽ là chúng đã chạy tứ tán…..Việc đó lại khiến chúng tôi suy nghĩ. Liệu ai
còn chút hứng thú để tạo ra một sự kế tục lặp lại và cũng bi thảm như số phận
chúng tôi vậy?????
Có thể thuyết tiến hóa cũng đúng một phần nào đó, trong việc chỉ ra những
đặc điểm tối ưu cho một cơ thể tồn tại được trong môi trường đào thoát, một đôi
râu như cặp ăng ten linh động, việc đổi hướng tháo chạy mười lần/ giây, cơ thể
được trang bị những hạch thần kinh nhạy cảm, một bộ máy duy trì sự sống khá đơn
giản, việc có thể tự làm lành những vết thương của mình, …… nhưng chúng tôi
cũng đang bị giết dần bởi chính thứ con đẻ của nó, giống nòi chúng tôi đang bị
suy vi cũng bởi những thứ lớn dần phía trong mà chúng tôi không kiểm soát nổi.
Và cứ thế ,chúng tạo ra một vòng tròn lẩn quẩn không thể thoát ra được. Không
lẽ đây lại là bản chất???
…….
.. Một ngày,bọn gián lớn tuổi hơn tự dưng bỗng dồn về một phía. Sự dồn khối này
khiến những gã trẻ hơn như bọn tôi lần đầu tiên, phải đứng nhìn với con mắt
trọng thị. Đó là dấu hiệu đầy ý nghĩa của cái việc mà chúng tôi đang dò xét, vì
họ tồn tại lâu hơn chúng tôi, lẫn tránh nhiều cái chết hơn chúng tôi, chịu đựng
được qua những cơn điên chết chóc….Họ cố gắng sống, chừng như chỉ để đến thời
điểm này. Họ nằm im, không ăn uống đến mấy ngày. Cặp râu lim dim như mơ ngủ,
như chìm vào một trạng thái bị mê hoặc…. Bọn tôi đi lại, rón rén, khẽ khàng,
tránh làm kinh động họ. Vào đêm thứ hai bức trời, lúc bọn tôi thiêm thiếp. Bọn
họ biến đi. Biến mất không quay lại. Cái cống như vợi hẳn. “ Khốn nạn!” Đó là
lần đầu tôi thấy những con gián xung thiên…. Nhưng không lâu, khi quay lại cuộc
sống thường nhật với nỗi sợ lấp choáng, chúng tôi tiếp tục chết.
Một thứ gì bí ẩn, không lộ diện, nhưng nó khuyến khích mọi nổ lực để vượt qua
cái chết , để theo đuổi …
Nhưng với chúng tôi, mặc là cái gì ….thì hãy đến mau, nhanh giùm đi!
Kết cục bất ngờ:
Những cơn mưa trái mùa mang lại chút hơi ẩm, giải tỏa sự hầm hập cho cái cống
bé nhỏ, hôi thối này. Nhưng nó cũng báo hiệu cho chúng tôi biết, sau nó là một
chuỗi ngày dài nóng bức đang chờ đợi phía trước. Chúng tôi đã học được một ít
kinh nghiệm. Chúng tôi bắt đầu chuyển nơi trú ngụ xịch dần lên phía trên, dành
chỗ cho những thế hệ mới. Bọn nó cần những nơi tốt hơn, thích hợp hơn. Do không
có thứ ngôn ngữ giao tiếp, nhưng bọn tôi cũng ngấm ngầm theo dõi bọn nó, điểm
đi, điểm lại quân số chúng nó lúc ra ngoài kiếm ăn hay mỗi sáng, chúng nó quay
về. Bức rức khi thiếu hụt một vài mạng….dù với giống loài chúng tôi, chuyện đó
hay xảy ra và khá bình thường….
Chúng tôi không thường ra ngoài kiếm ăn nũa. Có thể do chúng tôi thường nằm im
một chỗ và sự trao đổi chất ở bên trong cơ thể chậm lại. Đôi râu trở nên biếng
nhọc. Chúng tôi trở nên trầm tư, chiêm nghiệm… chúng tôi thường gặp lại những
hình ảnh của quá khứ.Từ những điều tưởng chừng rời rạc, khuyết tật, nhớp nháp
….trong dòng suy tưởng, chúng tôi cố tạo dựng, biến hóa nó thành những thứ tốt
đẹp hơn, sáng sủa hơn. Không trao đổi với nhau, chúng tôi tự ôm lấy những ảo
ảnh dễ vỡ ấy, coi như khối tài sản riêng của mình. Mà cũng đúng, thực tế chúng
tôi có gì gọi là tài sản …Không dừng lại ở đó, sự mơ mộng càng lúc càng đi xa
hơn, Đó cũng không hẳn gọi là mơ mộng, đó là những khát vọng của chúng tôi được
chắp thêm đôi cánh. Trong chúng tôi xuất hiện những tiếng thầm thì. Lúc đầu
nhỏ, sau lớn dần, đến một lúc nó át cả những thanh âm của môi trường bên ngoài.
Những âm thanh dịu dàng nhất mà suốt cuộc đời của một con gián với sự trốn chui,
trốn lủi được nghe. Những thanh âm không khuấy động nỗi sợ hãi, thúc giục phản
xạ trốn chạy, chết chóc… nó mang đến lời an ủi, tình thương, sự công bằng và
cảm giác được bảo vệ. Đó là tiếng nói chung của tất cả các sinh vật đang sống
và hiện diện trên hành tinh này một cách hòa bình, trong đó có cả thanh âm của
tổ tiên chúng tôi…Những hình ảnh chưa bao giờ có trong ký ức, từ một khối gien
di truyền nào đó, đến giờ phút phát tác, lôi kéo chúng tôi vào sự huyễn hoặc:
Màu sắc ánh sáng, bầu trời xanh ngắt, mặt đất phẳng lì, tít tắp…. màn đêm và
những vì sao lấp lánh mời gọi ….làm chúng tôi chìm ngập, say ngất ngư như nhá
phải lá bồ đà…
Đêm_ Một trong những đêm nóng rãy nhất trong những cái đêm. Không ai bảo ai,
chúng tôi ghim mình trong sự chờ đợi ; một thời khắc đã được ấn định từ khi
thân thể chúng tôi mới định hình và ngấm ngầm dấu kín trong cả cuộc đời. Chúng
tôi trong trạng thái khó tả, những cái râu dựng ngược, những cái chân ngọ nguậy
không ngừng. Lồng ngực chúng tôi như mở phanh ra trong hơi thở gấp gáp. Những
cái đầu lắc lư, xốn xang.Thời gian trôi
chầm chậm và chúng tôi như nghiến vỡ cả đôi quai hàm của chính mình….Rồi thời
khắc đó cũng đến… Chúng tôi tràn lên, từ những xó xỉnh tối tăm, những miệng
cống nhớp nhúa. Chúng tôi hàng đàn, hàng lũ . Một sức mạnh màu đỏ bầm, tràn
ngập, rối rít dưới sự thúc đẩy của một mãnh lực từ tự nhiên…Chúng tôi bỏ lại
phía sau những lời nguyền rủa, sự sợ hãi, một học thuyết như lao tù của số
phận. Chúng tôi bổ nháo nhào vào cả những mâm cơm, chết đuối trong bát canh, đâm
vào đôi chân người đang dẫm bành bạch, đeo bám vào lưng con chó già khiến nó
vừa nhảy, vừa rú lên oăng oẳng…Chúng tôi bẹp xác dưới sức nặng của con người.
Mất đầu, nát lưng , phòi ruột …dưới những cú quất chết người của cái sống chổi.
Những cú xịt thuốc có thể làm ngã quỵ đến năm , ba mạng…nhưng những cái đó
không ngăn được chúng tôi lại.. Những cái xác tan tác, không còn nguyên vẹn,
những thân thể co quắp… nằm đầy rẫy trên sàn nhà…Chúng tôi cố bám , leo lên
những bức tường . Đôi cánh trên lưng tưởng chừng vô dụng trong cả cuộc đời,
thực ra chỉ dành cho giây phút này . Và chúng tôi tung mình lên … trong chuyến
bay đầu tiên, cũng là chuyến bay cuối cùng trong cuộc đời một con gián …Dưới
lớp áo lụa mà gió lồng lên căng phồng , chúng tôi như được lột xác hoàn toàn.
Chúng tôi không còn là những sinh vật lê lết cái bụng dưới sàn nhà bẩn thỉu,
nhặt nhãnh thứ thức ăn thừa và nỗi sợ bị đè bẹp. Chúng tôi là những sinh vật
hoàn toàn làm chủ cuộc sống, làm chủ chính bản thân mình. Chúng tôi chao lượn
trong không trung, hiên ngang và thưởng thức mùi vị thoáng đãng của tự do.
Chúng tôi bay về phía có ánh sáng_ Nơi có những cái bóng đèn dài, đèn tròn
trong nhà; những bóng đèn cao áp nơi nhà hàng, công viên…nhưng đông hơn cả ,
chúng tôi hướng về những ngôi sao lấp lánh của nền trời sâu thẳm. …
Vũ Khuê
Nha trang, ngày 05 tháng 06 năm 2016
