Ba tuần sau kết quả bầu cử, tổng thống đắc cử Donald Trump đang lập nội các
với đòn phép chính trị để đối thủ suy đoán những bước sắp đến, dùng tay trong
Hoa Thịnh Ðốn làm “cách mạng” chống nền tảng Hoa Thịnh Ðốn sẵn có, dùng bộ hạ
thân tín có tiếng tham nhũng trong quá khứ để chống tham nhũng, đưa tất cả bầu
đoàn thê tử vào dinh tổng thống để lập triều đình mới thay cho hai triều đại
Bush và Clinton.
Trong khi đó, đảng viên đảng Dân Chủ đang bước vào giai đoạn chót trong 4 giai
đoạn của một người đau khổ sau mất mát lớn của người thua cuộc hay khi trong
gia đình có tin một người mới qua đời đó là “chấp nhận!”
Cứ mỗi lần thay đổi tổng thống, dân Mỹ phải đối phó với những thay đổi sắp
đến trong cuộc hành trình vào tương lai nhưng lần này họ cảm thấy tương lai Hoa
Kỳ như những câu chuyện khoa học giả tưởng, thay đổi chóng mặt với hy vọng và
sợ hãi đi đôi. Xã hội Hoa Kỳ luôn luôn thay đổi nhưng vẫn ổn định so với xã hội
ở các quốc gia khác khiến dân chúng quên đi một điều không đổi trong đời người:
điều chắc chắn sẽ xảy đến là không ai đoán được tương lai và những điều sẽ đến
trong đời sống.
Ðối diện với thực tế dân Mỹ, nhất là các cử tri đảng Dân Chủ, trong 4 năm
sắp đến phải chấp nhận tinh thần của đảng Cộng Hòa với triết lý sống và triết
lý chính trị nằm trong tinh thần cuốn truyện “Căn Nhà Nhỏ Trên Cánh Ðồng Cỏ”
(Little house on the prairie) của bà Laura Ingalls Wilder.
Trong hai thập niên 1970 và 1980, người Việt tị nạn mới đến Mỹ làm lại cuộc
đời trên đất mới mỗi đêm đã được xem chương trình truyền hình: “Căn nhà nhỏ
trên cánh đồng cỏ” một chương trình truyền hình ăn khách nhất qua 9 mùa từ 1974
đến 1983 với tài tử Michael Brandon đẹp trai (còn đóng vai chính trong Bonanza
một chuyện phiêu lưu miền viễn Tây) đóng vai ông bố “Pa” Charles, chở vợ
Caroline và gia đình trên chiếc xe thổ mộ đi trên những con đường làng quê từ
tiểu bang này qua tiểu bang khác đến các thành phố nhỏ để định cư. Ðời sống
nhọc nhằn như đời sống của những người tị nạn nhưng “nghèo mà vui,” cuộc đời
đầy tương lai và hy vọng.
Chương trình truyền hình của đài NBC thực hiện từ cuốn truyện viết lại cuộc
đời có thật của gia đình Ingalls. TT Ronald Reagan ái mộ chương trình truyền
hình này, xem câu chuyện “Căn Nhà Nhỏ Trên Cánh Ðồng Cỏ” tượng trưng cho tinh
thần Cộng Hòa. Câu chuyện được viết qua 9 cuốn sách trong 9 năm. Vài tháng sau
khi thị trường chứng khoán sụp năm 1930, nước Mỹ bước vào thời kỳ đại khủng
hoảng, bà Laura Ingalls Wilder trong mùa Ðông giá lạnh đã ngồi viết lại câu
chuyện đời có thật của gia đình bà trong thời kỳ tiên phong với dòng mở đầu như
truyện cổ tích: “Ngày xửa ngày xưa, nhiều năm… nhiều năm trước, “Pa” dừng ngựa
và chuyến xe lại, chúng chở gia đình đến cánh đồng cỏ trong vùng da đỏ.” Viết
như chuyện cổ tích cho trẻ em về đời sống tiên phong xuất bản năm 1932, đến năm
1937 câu chuyện đã được các thầy cô dùng để dạy học sinh “Những người Mỹ tiên
phong đã xây dựng đất nước như thế nào? Ðời sống của họ là bằng chứng của giá
trị Mỹ quốc.” Bà Laura Elizabeth Ingalls, năm ấy ngoài 60 sống trong cảnh
nghèo, kinh tế khó khăn từ trong gia đình đến ngoài xã hội, đã cho các trẻ em
thấy “lao động và tự cải tiến không chỉ về vật chất mà cả đến tinh thần là chìa
khóa của hạnh phúc trong cuộc đời.”
Câu chuyện bắt đầu năm 1871, cô bé Laura 4 tuổi người nhỏ bé, (đến tuổi
trưởng thành chỉ cao hơn 1 thước 45), con gái cưng của “Pa,” trong gia đình 6
người, mẹ là Caroline, hai chị Mary và Carrie, và cậu em trai mất sớm, sống
trong căn nhà gỗ nhỏ trong cánh rừng lớn ở Wisconsin qua vùng đất da đỏ Kansas
đến Minnesota lạnh lẽo cuối cùng đến Dakota năm 1883 bên bờ Plumber Creek, gia
đình Ingalls xây nhà bên suối trong khung cảnh thiên nhiên trải qua bao cuộc
phiêu lưu, nuôi bò, câu cá, trồng cây, gieo mạ, đối phó với lụt lội, sống sót
sau nạn dịch cào cào phá hủy mùa màng.
Laura đã ngưỡng phục “Pa,” ông bố đã từng đi bộ lang thang từ năm 1869-1870
trên những cánh đồng vùng Bắc Wisconsin, với óc phiêu lưu “Pa” dẫn gia đình đi
qua dòng sông Mississippi vào mùa Ðông lạnh giá, sông đóng băng, đến Minnesota
định cư, dọn qua Iowa năm 1880. Dưới cặp mắt của cô bé Laura, trong cuộc sống
tiên phong, giữa những người xa lạ, không người đàn ông nào làm rẫy, cất nhà
hơn “Pa,” không người mẹ nào nấu ăn, lo chuyện gia đình con cái giỏi hơn “Ma”
gia đình sống gần gũi như những gia đình Á Ðông, nhờ tình yêu gia đình Ingalls
qua được những khó khăn. Mary bị mù sau bệnh sốt não (có lẽ bị ban đỏ hay viêm
màng óc), cậu em trai mất sớm vì bệnh, và cô em gái Carrie ốm o gầy mòn nên
Laura lúc nào cũng quanh quẩn bên ông bố Charles, cương nghị, tháo vát như con
trai.
Bà mẹ Caroline Ingalls là cô giáo làng, làm tròn bổn phận của một bà nội trợ
đảm đang: dậy sớm trước khi mặt trời mọc, may vá quần áo, nấu ăn giặt giũ, làm
bánh mì, ngay cả khi trời mùa Ðông giá nhiệt độ <20 độ F bà vẫn giặt quần áo
cho 6 người, khi chồng đi xa phấn đấu trên cánh đồng cỏ gặt hái, săn bắn, bà
chẻ củi, cho ngựa ăn trong khi con cái giúp mẹ không ngại chó sói, bão tuyết,
bệnh sốt rét hay dân da đỏ bên ngoài hàng rào.
Gia đình Laura định cư trong vùng dân da đỏ Dakota, bộ lạc Osage. Cũng như
ngôi nhà đầu tiên trong khu rừng Wisconsin, qua đến Kansas, “Pa” Charles luôn
luôn tìm được vùng đất tốt để xây một căn nhà nhỏ, trồng trọt, săn vịt trời, gà
tây,và nuôi bò. Ðời sống khó khăn, luôn luôn bận bịu nhưng hạnh phúc trong ngôi
nhà nhỏ. Ở Dakota, mùa Ðông dài gặp cơn bão tuyết, gia đình Ingalls suýt phải
lâm vào cảnh đói vì xe lửa không đem được thực phẩm đến ngôi làng nhỏ. Trong
cảnh khốn cùng cả nhà ôm nhau ngồi bó trong tấm chăn, trong bóng tối để tiết
kiệm dầu kerosene, giữ vững tinh thần bằng cách kể chuyện, những câu chuyện từ
bà mẹ và tiếng đàn vĩ cầm của “Pa” Charles. Tiếng đàn vĩ cầm vang lên mỗi đêm
trong căn nhà nhỏ của “Pa” đã làm căn nhà thêm ấm cúng. Vào đêm Ðông dài năm
1881, tiếng vĩ cầm vang lên trong đêm Giáng Sinh. Bên ngọn lửa ngoài vườn khi
mùa Xuân đến, tiếng vĩ cầm khiến bọn trẻ lên tinh thần, phấn khởi khi cào cỏ
trồng trọt. Tiếng vĩ cầm của “Pa” là âm thanh hạnh phúc của cô bé Laura khi nhớ
về ông “Pa” trong những năm kinh tế suy thoái ngày bà ngoài 60.
Trong cảnh mùa Ðông năm 81, gia đình Ingalls và ngôi làng nhỏ đã sống sót
được nhờ hai anh hùng. Almanzo Wilder trước sống ở trang trại lớn ở Nữu Ước và
anh bạn trẻ đã đi trên chiếc xe trượt tuyết trên nước đá đi hàng trăm dặm để
đem về lúa mì cho cả làng, nhờ vậy cả làng thoát cảnh đói. Những ổ bánh mì năm
đó được làm ra bởi chính bàn tay của các cô cậu trong những ngôi nhà nhỏ trong
làng. Người hùng Almanzo sau này trở thành chồng của cô bé Laura.
Người da trắng, như gia đình của Charles Ingalls, đã chiếm đất của dân da đỏ
nhưng xem da đỏ như kẻ thù trừ “Pa” Charles. Ông có tinh thần cấp tiến, kính
trọng người da đỏ và tìm hiểu phong tục văn hóa của họ. Ông “Pa” Charles dạy
con gái không nên sợ và hận thù người da đỏ chỉ vì màu da và tiếng nói. Nhờ sự hiểu
biết của “Pa,” mà người da đỏ bộ lạc Osage cũng biết ân oán nhân nghĩa. Tù
trưởng Osage đã có cử chỉ anh hùng, ông đã ngăn dân da đỏ hung hăng, không cho
họ nổi loạn đốt nhà bắn tên vào những người da trắng định cư bất hợp pháp trên
lãnh thổ của người da đỏ. Một lần khác, những người da đỏ đoán được thời tiết
nhờ sống với thiên nhiên đã báo cho dân da trắng định cư biết trước mùa Ðông
khắc nghiệt sắp đến để họ chuẩn bị tránh, gia đình Charles Ingalls nhờ vậy di
chuyển trên xe ngựa về hướng Nam an toàn trong mùa Ðông năm ấy.
Gia đình Ingalls, cũng giống như dân định cư, có tinh thần tự lập, xây nhà,
xây cuộc đời bằng chính đôi tay của họ không cần đến chính quyền. Thực phẩm
cũng do bàn tay của “Pa,” làm ra. Những con chim đen phá hoại mùa màng đã bị
chính tay “Pa” giết bằng súng và “Ma” làm những chiếc bánh pie bằng thịt chim
đen trước khi làm những chiếc bánh pie thịt gà.
Có bàn tay tự lập nhưng “không ai là hoang đảo,” tình hàng xóm láng giềng
cần thiết, mối tình ấy có trong những ngôi làng tiên phong không khác gì tình
hàng xóm láng giềng ở các nước như Việt Nam. Giúp đỡ nhau là “mật mã thiêng
liêng” giữa hàng xóm láng giềng như cậu Almanzo Wilder đã giúp dân làng De Smet
đi tìm lúa mì cách hàng trăm dặm trong chuyến đi “thập tử nhất sinh.” Một lần
khác, cháy rừng đã lan đến làng đe dọa ngôi nhà của Charles Ingalls, “Pa” đi xa
không ở nhà, ông hàng xóm Nelson đã cỡi ngựa đến trại để giúp “Ma” dập tắt ngọn
lửa, “Ma” đã dạy Laura “trên đời này không gì quí hơn hàng xóm láng giềng con
à!”
Những giá trị gia đình cổ điển vĩnh cửu đã giúp gia đình Ingalls vượt qua
mọi khó khăn trở ngại. Những tiếng vĩ cầm trầm bổng của “Pa” trầm bổng theo
thời vận của gia đình. Những tiếng nhạc của các bài hát trong chương trình
truyền hình với hình ảnh của “Pa” Charles qua các bài “Hoa Hướng Dương” “Cao
Nguyên Ðất Lành” bên cạnh ngọn lửa cháy bừng như lửa trại Hướng Ðạo ngoài vườn
của căn nhà nhỏ đã để lại trong lòng khán giả tinh thần tiên phong về miền biên
thùy. Một gia đình tụ họp bên ngọn lửa nghe “Pa” chơi những bản nhạc cổ điển
của người Mỹ từ ngày lập quốc với truyền thống gia đình không khác gì gia đình
Á Ðông cha làm chủ gia đình đi ra ngoài xông xáo, mẹ làm nội trợ dạy con những
bài học vâng lời hiếu thảo, làm việc chăm chỉ, giúp người qua những việc từ
thiện, theo đuổi những niềm vui giản dị, cuộc đời bám vào mảnh đất. “Pa” và
“Ma” đã dạy Laura tinh thần trách nhiệm khi ông bà mượn các dụng cụ xây cất của
ông hàng xóm Edward: “Các con phải trả lại đủ, không thiếu một cái đinh.” Nợ
quốc gia trong thời kỳ kinh tế suy thoái cũng như nợ gia đình phải trả đủ,
không quỵt nợ không khai phá sản.
Câu chuyện của bà Laura từ một cô gái đến khi trưởng thành cũng như câu
chuyện của nước Mỹ về miền Tây, nước Mỹ tự chủ, tự lập, trách nhiệm đi đôi với
tự do đó là ý nghĩa làm người Mỹ. Trong thời kỳ suy thoái giữ thói quen tự lập
của người có học là giữ giá trị cuộc đời, không nhờ vả ỷ lại vào sự trợ giúp
của chính quyền.
Cô Laura yêu Almanzo năm 15 tuổi nhưng đợi đến 18 tuổi mới lập gia đình và
đã thực hành những điều dạy của “Pa.” Năm 15 tuổi, Laura tự lập, xa gia đình,
nhớ nhà, đến 18 tuổi cô đi dạy thêm lấy tiền để giúp đỡ cha mẹ trả tiền học cho
Mary khi cô chị đi học trường mù. Nghỉ hè, cô Laura về nhà giúp đỡ cha mẹ trong
lúc đó tình yêu với cậu Almanzo đậm đà. Mười năm đầu cuộc sống lứa đôi của
Laura là những năm hạnh phúc nhưng cũng như cha mẹ, vợ chồng Laura cũng phải
trải qua những cơn khủng hoảng, hạn hán, thất mùa, nhà bị cháy, trả nợ nhà khó
khăn.
Bảy tháng sau khi viết cuốn truyện đầu “Ngôi Nhà Nhỏ Trong Cánh Rừng,” Tổng
Thống F.D.R. (Franklin Roosevelt) đánh bại TT Hebert Hoover của đảng Cộng Hòa.
Gia đình Ingalls đã gọi FDR là nhà độc tài với chương trình New Deal. Cũng như
những người Mỹ trắng miền quê năm 2016, Laura đổ tội nghèo lên đầu đảng Dân Chủ
chỉ lo ủng hộ kỹ nghệ ở thành phố quên lãng nền nông nghiệp ở các làng quê. Gia
đình Laura Ingalls Wilder tượng trưng cho “Giá Trị Cộng Hòa,” những người Thiên
Chúa Giáo (Ingalls theo Thánh Giáo Puritan) yêu nước, lòng tin đã giúp họ có kỷ
luật.
Gia đình Ingalls đổ lỗi cho chính quyền Hoa Thịnh Ðốn can thiệp vào đời sống
dân, một chính quyền Dân Chủ bất lực với các chương trình xã hội, chính trị gia
bắt dân đóng thuế rồi tiêu xài hoang phí quên đi tinh thần của những người Mỹ
tiên phong, những người được kính trọng như “Pa” hay hàng xóm của Laura không
bao giờ cầu cứu van nài chính quyền giúp đỡ.
Hậu quả chính trị của cuốn truyện “Căn Nhà Nhỏ Trên Cánh Ðồng Cỏ” rất lớn.
Tổng Thống Ronald Reagan yêu cuốn truyện, tài tử Reagan yêu chương trình truyền
hình, không đồng ý với chương trình New Deal của Tổng Thống Dân Chủ F. D.
Roosevelt áp dụng vào thập niên 1929-1939 cho thời kinh tế suy thoái. Ðắc cử,
TT Reagan đảng Cộng Hòa chỉ trích chương trình xã hội Welfare của đảng Dân Chủ,
ông cải tổ hệ thống welfare, cắt chi tiêu, cắt welfare qua đạo luật OBRA về
ngân sách và bắt những người nhận trợ cấp chính phủ phải đi làm. Những sửa đổi
này được hoàn chỉnh năm 1996 với đạo luật welfare được ký bởi TT Dân Chủ Bill
Clinton.
Cuốn truyện của bà Laura Ingalls Wilder là một cuốn truyện hay nhưng xã hội
nào cũng thay đổi theo chu kỳ lịch sử. Xã hội Hoa Kỳ ở thế kỷ thứ 21 khác với
xã hội Hoa Kỳ thế kỷ thứ 19 của bà Laura. Trong thế kỷ thứ 21, đọc lại truyện
của bà để nhớ đến những giá trị vĩnh cửu nhưng những người Cộng Hòa cực đoan
nếu cố áp dụng cứng nhắc những cái đẹp của thế kỷ thứ 19, họ sẽ đi tìm về một
“thiên đường đã mất” không hợp với xã hội đa dạng hiện nay.
Việt Nguyên
