Những người ủng hộ ông Donald Trump sẽ vui mừng. Ông đã trở thành vị tổng
thống thứ 45 của nước Mỹ, có thể gọi là Tổng Thống Chín Nút! Nếu số 9 là số hên
cho ông Trump, thì nước Mỹ sẽ được hên lây! Thời Tổng thống Ronald Reagan (ông từng
ngủ gật trong lúc đang họp với các bộ trưởng), có nhà bình luận Mỹ đã bàn rằng
thực ra chính các vị tổng thống cũng chẳng làm được chuyện gì ghê gớm, cho nên
tốt nhất là dân Mỹ nên bầu cho những người có số đang may mắn. Ông hay bà ta
gặp vận hên thì cả nước cũng hên!
Dân Mỹ có thể đem ông tổng thống, và cả ngôi vị tổng thống, ra đùa cợt mà
không sợ bị còng tay, cũng không lo bị người chung quanh chê trách hoặc đả
kích. Sống tự do hơn 200 năm, đã nhìn thấy 44 người thay phiên nhau ngồi ở Tòa
Bạch Ốc, có người giỏi, có người kém, nhưng đa số cũng chỉ là những người bình
thường như mình, người Mỹ không có thói quen coi ông tổng thống của nước họ là
một nhân vật “vĩ đại” hay “siêu phàm,” nhất định không! Người Mỹ không tôn thờ
cá nhân các “lãnh tụ” như các nước độc tài vẫn bắt dân phải thờ. Họ cũng không
coi tổng thống là ngôi vị cao quý, thiêng liêng như các ông Hitler hay Stalin
được văn nô nịnh thần sùng bái (Hoan hô Stalin – đời đời cây đại thọ – rợp bóng
mát hòa bình – đứng đầu sóng ngọn gió – Tố Hữu).
Có một thứ dân Mỹ tôn trọng, đó là chế độ dân chủ của họ, ghi trong Hiến
Pháp. Nói “chế độ dân chủ” nghe hơi trừu tượng, còn có vẻ ghê gớm lắm. Phải nói
rõ hơn là bốn chữ “chế độ dân chủ” ở đây cũng bình thường, nó chỉ là “những thủ
tục” quyết định ai sẽ làm tổng thống, qua những cuộc bỏ phiếu như thế nào. Cũng
giống như luật đi đường bắt người ta phải lái xe như thế nào. Dân Mỹ tôn trọng
những thủ tục quy định cách người dân tự do lựa chọn tổng thống, cũng như họ
tôn kính cái đèn đỏ (thấy nó là phải ngừng xe lại, đọc kinh Kính Mừng hay niệm
Phật càng tốt!) Ông Trump có thể thua bà Hillary Clinton ba triệu phiếu của các
cử tri, nhưng ông thắng cử theo đúng những thủ tục bầu tổng thống Mỹ qua cử tri
đoàn đại diện các tiểu bang. Do đó, ngày hôm nay, mọi người gọi ông là Tổng
thống Trump. Sau khi làm lễ tuyên thệ cho ông Trump xong, Chủ Tịch Tối Cao Pháp
Viện John Roberts bước tới bắt tay ông nói: Chúc mừng “Ông tổng thống!” Tất cả
đã thay đổi! Từ một công dân bình thường, giờ phút này ông Donald Trump thành tổng
thống! Ông Roberts là người đầu tiên chính thức gọi ông Trump là “Ông tổng
thống” trước khi vợ, con ông gọi. Điều này không ghi trong Hiến Pháp, nhưng đó
là một tục lệ được mọi người tôn trọng.
Với lời chúc mừng đó, nước Mỹ bước vào một giai đoạn mới. Lần đầu tiên kể từ
năm 1928, đảng Cộng Hòa bắt đầu nắm quyền hành pháp và chiếm đa số cả hai viện
lập pháp trong cùng một năm. Và trong năm nay sẽ đề cử thêm một thẩm phán Tối
Cao Pháp Viện để có 5 trên 9 vị thẩm phán do đảng Cộng Hòa đề bạt! Cả một gánh nặng
trách nhiệm, hơn 300 triệu dân sẽ phán xét!
Đừng quên rằng trong một năm tranh cử vừa qua ông Trump đã nhiều lần đả kích
ông Roberts, với những tiếng rất nặng nề! Vì ông Roberts do một tổng thống Cộng
Hòa đưa lên mà lại hai lần bỏ phiếu duy trì đạo luật Obamacare, một đạo luật
đảng này đang thề sẽ xóa bỏ! Thẩm Phán Kennedy cũng tương tự! Chuyện này cho
thấy truyền thống độc lập của các vị thẩm phán nước Mỹ rất mạnh; người Mỹ họ
kính trọng Hiến Pháp là phải! Cho nên, khi một người đã đắc cử tổng thống Mỹ theo
đúng luật lệ, thủ tục, thì tất cả những chuyện khen, chê, yêu, ghét, không còn
thay đổi gì được nữa. Bao nhiêu chính khách đảng Cộng Hòa bị ông Trump loại ra
ngoài vòng chiến, cho tới bà Clinton bị thua cay đắng, và cả ông chồng bà, cũng
đều tới dự lễ tuyên thệ của ông Trump và bắt tay vị tổng thống mới.
Năm nay là lần thứ 58 người Mỹ tổ chức một buổi lễ tuyên thệ tổng thống, một
sự kiện được ông Ronald Reagan nhận xét khi tuyên thệ năm 1981, là nó vừa “tầm
thường” vừa “kỳ diệu như phép lạ.” Thượng Nghị Sĩ Roy Blunt đã nhớ đến lời Tổng
Thống Reagan, và nhắc lại cuộc chuyển giao quyền hành giữa vị tổng thống thứ
hai và thứ ba của nước Mỹ. Ông George Washington chuyển giao cho ông John Adams
không có gì đặc biệt, vì ông Adams đắc cử khi đang làm phó tổng thống. Nhưng
đến lượt ông Adams trao quyền cho ông Thomas Jefferson năm 1801, sau hai lần
tranh cử gay go và đấu đá nhau cay cú không khác gì năm 2016, thì “phép lạ”
chuyển giao quyền hành thật sự bắt đầu. Năm 1796, hai ông tranh chức tổng thống
lần đầu, ông Adams thắng, ông Jefferson thua trở thành phó tổng thống. Năm
1800, đấu lần nữa, ông Jefferson chiếm đa số. Ông Roy Blunt nhận xét: “Đúng vào
năm tháng đó, khi quyền lực được chuyển giao một cách hòa bình giữa hai đảng
chính trị, mặc dù họ đã tranh đấu với nhau một cách dữ dội, nước Mỹ đã cho thế
giới thấy ý nghĩa và sức mạnh của thể chế dân chủ!” Đối với dân Mỹ thì nó đã
trở thành bình thường. Nhưng nhiều dân tộc còn đang ước ao được sống theo lối
đó!
Một điều kỳ diệu trong xã hội dân chủ là người ta không cần ai “vĩ đại” mới
được làm tổng thống.
Nói cho cùng, sức mạnh của nước Mỹ không phải vì họ có những ông tổng thống
tài giỏi tuyệt vời. Sức mạnh đó nằm trong tay người dân. Tất cả chỉ nhờ họ sống
trong một xã hội tự do, tôn trọng luật pháp, và trước pháp luật ai cũng có cơ
hội bằng nhau. Dân Mỹ chỉ cần tự lo mưu sinh, lo thăng tiến cho chính bản thân
và gia đình họ, làm những công dân lương thiện. Họ còn dồn năng lực vào những
mục tiêu cá nhân đó, họ sẽ làm cho nước Mỹ giầu mạnh. Một thanh niên Mỹ không
phí thời giờ “phấn đấu vào đảng” với hy vọng hưởng các đặc quyền suốt đời.
Chính quyền không dùng hàng triệu người làm công việc đi dò thám, bắt bớ, vì sợ
dân gặp nhau chỉ trích nhà nước. Hàng triệu người không đi làm mật vụ, công an.
Họ đi học, đi làm và mưu lợi, giúp cho kinh tế thịnh vượng, chứ không chỉ lo đi
hăm dọa, đòi người khác hối lộ mình!
Vì thế một ông tổng thống nếu tài giỏi thì dân được nhờ chút đỉnh, mà nếu có
kém cỏi thì cũng không gây tai hại bao nhiêu. Ai cũng có thể làm tổng thống!
Một chủ nông trại trồng đậu phộng như ông Jimmy Carter, một tài tử chiếu bóng
hạng nhì như ông Ronald Reagan, con của một người da đen từ Kenya sang Mỹ học
rồi lại trở về nước như ông Barack Obama, mấy người đó đã trở thành tổng thống
Mỹ. Gần cả đời, ông Donald Trump cũng chẳng thuộc đảng Cộng Hòa, trước đây một
năm không mấy người nghĩ ông sẽ thay mặt đảng ra tranh cử, càng ít người nghĩ
rằng tham vọng làm tổng thống của ông là chuyện đứng đắn!
Nghe bài diễn văn nhậm chức của ông Trump thì những nhà lý thuyết chính trị
và giáo sư triết học sẽ thất vọng. Ông không nêu lên một tư tưởng nào sâu xa,
cũng không lớn tiếng thề thay đổi lịch sử! Ông chỉ lập lại đúng những lời hứa
và khẩu hiệu đã hô lớn trong thời gian tranh cử. Mà cũng chẳng nói thêm cho
biết ông sẽ làm cách nào để thực hiện các lời hứa đó.
Ông Trump tiếp tục đả kích bọn người “dân thủ đô” hưởng thụ mọi thành quả mà
không cho dân hưởng. Từ hôm nay, ông cũng sống ở đó. Ông tiếp tục than phiền
nước Mỹ chỉ giúp công nghiệp các nước khác lên cao mà ở nước Mỹ thì đi xuống.
Không những thế, nước Mỹ đã giúp cho quân đội các nước khác mạnh hơn trong khi
quân đội mình giảm sút. Nước Mỹ đã bảo vệ biên giới các nước khác trong khi để
ngỏ biên giới của mình! Đã viện trợ hàng ngàn tỉ đô la trong khi hạ tầng cơ sở
của mình suy sụp. Bao nhiêu xí nghiệp đem đi nước khác làm hàng triệu người Mỹ
mất việc.
Tóm lại, thông điệp chính của tân Tổng Thống Donald Trump là nước Mỹ sẽ quay
vào bên trong. Sẽ tăng ngân sách quốc phòng. Sẽ đầu tư vào đường xá. Sẽ bảo vệ
hàng nội hóa, giữ công việc làm trong nội địa. Trong cả bài diễn văn ông chỉ
nói đến chính sách đối ngoại một lần, ngắn gọn: Củng cố các liên minh cũ và xây
dựng liên minh mới. Điều cụ thể duy nhất ông nêu ra là đoàn kết thế giới văn
minh chống Hồi Giáo Cực Đoan, với lời hứa, “sẽ tiêu diệt chúng hoàn toàn trên
mặt trái đất.”
Những người đã bỏ phiếu cho ông Trump nghe bấy nhiêu cũng thỏa mãn rồi. Đối
với một nhà kinh doanh, món hàng nào bán được thì tiếp tục trưng bày, tại sao
phải đổi món chỉ để chứng tỏ mình có ý kiến mới? Còn những người Mỹ không bỏ
phiếu cho ông Donald Trump (số này đông hơn) thì chắc họ hoài nghi. Nước Mỹ trở
thành hùng mạnh trong thế kỷ vừa qua là nhờ đã cổ động tự do mậu dịch khắp thế
giới. Lời hứa “Bảo hộ sẽ đem lại thịnh vượng” nếu áp dụng vào thương mại thì
trái ngược với tư tưởng dòng chính của đảng Cộng Hòa. Mục tiêu trừ hết các nhóm
cực đoan trong Hồi Giáo bao giờ mới xong, khi hàng tỷ người theo Hồi Giáo vẫn
sống nghèo nàn dưới những chế độ bất công và độc tài? Việc tiêu trừ “Hồi Giáo
Cực Đoan” thì nước Nga đã đề nghị cộng tác với Mỹ từ ba năm nay, nhưng đổi lại
Nga muốn được bành trướng qua mấy nước ở Đông Âu. Nước Mỹ có sẵn sàng trả cái
giá đó không?
Nhưng dù hoài nghi, đa số dân Mỹ cũng mong ông Trump sẽ gặp may mắn và thành
công. Ông Tổng Thống Chín Nút may mắn thì nước Mỹ cũng may mắn.
Người ta có thể theo gương Tổng Thống George H.W. Bush. Năm 1993, ông để lại
một lá thư viết cho tân Tổng Thống Bill Clinton trên bàn làm việc: “Bill thân
mến,… Ông sẽ là tổng thống của nước ta khi ông đọc lá thư này. Tôi chúc ông và
gia đình ông mọi việc tốt lành. Sự thành công của ông bây giờ cũng là sự thành
công của đất nước chúng ta. Tôi sẽ hết sức hỗ trợ ông. George.”
Ngô Nhân Dụng
