Đây là một bài mới
tác giả viết về tâm trạng của con cái khi phải đưa cha mẹ già vào nursing home.
Tác Giả tham dự VVNM năm 2015, được giải danh dự trong năm đầu (2016) và giải
“Vinh danh tác phẩm” (Á khôi) năm 2017. Ông là một chuyên viên về hưu, đang
định cư tại Orange County.
***
Sống ở Mỹ khá lâu nên tôi ít nhiều cũng bị ảnh
hưởng tư tưởng của người Mỹ nên không có ý định nhờ vả con cái khi tuổi về
chiều. Một ngày nào đó khi thấy mình không còn khả năng để tự lo cho mình được
nữa tôi sẽ vào sống trong các “Boarding care” để có người chăm sóc, nếu tệ hơn
sẽ được hưởng những phúc lợi dành cho người cao niên và được bảo vệ bởi hệ
thống an ninh xã hội Mỹ. Ở Mỹ có “Nursing Home” được trang bị đầy đủ phương
tiện, kỹ thuật và nhân sự chuyên môn để chăm sóc những người không còn khả năng
tự lo cho mình, có “Hospice Service” chăm sóc vật chất lẫn tinh thần cho các
bịnh nhân không thể sống hơn sáu tháng, giúp họ ra đi trong yên bình và giúp
gia đình họ vượt qua giai đoạn khó khăn nhất.
Nhưng tư tưởng lạc quan nầy đã hoàn toàn thay
đổi từ khi tôi thật sự đối diện với tử thần và nếm mùi bịnh viện sau khi trải
qua một cơn bạo bịnh phải nhập viện trong 10 ngày. Tuy đã được thoát chết, vết
thương mổ xẻ đã lành, nhưng những đau đớn về thể xác và vết thương tâm thần mà
bịnh viện để lại vẫn còn hằn sâu trong ký ức không bao giờ lành. Từ đấy tôi bắt
đầu thấy sợ bịnh viện, sợ luôn cả nursing home vì đây chẳng qua chỉ là một hình
thức khác của bịnh viện, bịnh viện của người già.
Từ tâm trạng sợ hãi nầy tôi liên tưởng đến 4 năm
hãi hùng mà nhạc mẫu tôi phải trải qua trong nursing home trước khi bà mất. Từ
đấy những quảng cáo đẹp về nursing home với hình ảnh những cụ già vui chơi hạnh
phúc được thay thế bằng những hình ảnh đau khổ của nhạc mẫu tôi và của những cụ
già ngồi xe lăn ủ rủ, nghiêng ngả, cong queo, nhễu nhão, những gương mặt mếu
máo, những ánh mắt vô thần.
Chúng tôi may mắn được sống chung với cha mẹ vợ
vì bà xã tôi là con gái út. Lúc còn khỏe ông bà nhạc của tôi quán xuyến hết mọi
chuyên trong nhà để vợ chồng tôi được rảnh tay lo chuyện ngoài xã hội. Hai con
tôi gần gũi với ông bà ngoại nhiều hơn với cha mẹ chúng. Đi học về vừa đến cổng
nhà là đã réo gọi ông bà ngoại. Tuy nuôi con nhưng thật ra tôi chưa biết thay
tã hay cho con bú! Kể cã tiếng Việt chúng nói đều nhờ ông bà dạy từ ngày chúng
bập bẹ tập nói.
Nhưng cuộc sống hanh phúc chấm dứt từ khi nhạc
mẫu tôi ngã bịnh. Năm 78 tuổi, sau chuyến du lịch Việt Nam về, mẹ nằm suốt trong
phòng, than mệt. Ngoài bịnh tiểu đường loại 2 mãn tính, mẹ thường xuyên bị
nhiễm trùng đường tiểu, đau cột sống, ho kinh niên và sau đó khám phá ra bị ung
thư phổi. Từ đấy bà ra vào bịnh viện như đi chợ. Thiếu bàn tay của mẹ, gia đình
tôi rối loạn lung tung, con cái đi học trể, cơm nước thất thường, nhà cửa bề
bộn. Vợ chồng tôi phải tập lại từ đầu cách quán xuyến gia đình, nuôi con, thêm
nuôi mẹ già trong bịnh viện. Bố cũng yếu chỉ hụ hợ chuyện lấy thơ, đổ rác, đóng
cổng là đã than mệt rồi.
Bác sĩ ung thư khuyến cáo không nên mổ xẻ hoặc
trị liệu gì cho mẹ vì ung thư đã di căn đến não. Hơn nữa tuổi mẹ đã quá cao lại
bị bịnh tiểu đường nên vết mổ không lành. Hãy để cho thiên nhiên quyết định vận
mệnh của mẹ. Tôi dấu nhẹm lời bác sĩ bảo rằng mẹ chỉ sống tối đa là sáu tháng.
Mẹ được cho về nhà với lời khuyên “thích ăn cái gì cho bà ăn cái nấy”. Nhưng
“Còn nước còn tát” chúng tôi không chịu thua, chạy chửa bịnh cho mẹ bằng thuốc
nam. Ai bày thuốc gì ở đâu tôi cũng tìm cho được. Khi lái xe mắt tôi cũng láo
liên nhìn bên lề đường, dọc theo các hàng rào tìm cây cỏ “Dendelion” để hái lá
cho mẹ ăn. Nghe nhà ai có cây nha đam chúng tôi cũng tìm đến xin hay mua
cho bằng được. Bã xã tôi cầu nguyện cho mẹ hàng ngày không xao lãng.
Như được một phép nhiệm mầu, bịnh ung thư của mẹ
tôi thuyên giảm dần dần và sau mấy tháng khối u trong phổi tự nhiên biến mất.
Bác sĩ gia đình rất vui bảo “đừng thắc mắc, hảy cứ tin là như vây đi”. Nhạc mẫu
tôi thì tin là mình đã hết bịnh thật, còn vợ chồng tôi thì gần như kiệt lực,
mong sau phép lạ sẽ kéo dài. Bịnh ung tư không thấy trở lại, nhưng bịnh đau cột
sống làm mẹ đau đớn không ăn ngủ được nên sinh ra khó tính. Mẹ lại quên trước
quên sau. Mẹ không còn kiểm soát được tiêu tiểu nữa nhưng nhất định không chịu
mang tã. Bố cũng già mệt mõi, suốt ngày ngủ trong phòng. Ông bà lại không biết
tiếng Mỹ, không dùng điện thoại, nên khi vợ chồng tôi đi làm lúc nào cũng phập
phòng lo sợ.
Bác sĩ gia đình đề nghị nên cho mẹ vào nursing
home để dễ bề chăm sóc. Vợ chồng tôi đồng ý ngay nhưng gặp sự phản khán quyết
liệt của nhạc mẫu tôi. Suốt đời mẹ không bao giờ xa gia đình nửa bước nói chi
chuyện cách ly vĩnh viễn! Đối với mẹ, mất gia đình là mất tất cã. Chúng tôi nể
mẹ nên không dám nói chuyện nursing home nữa, chỉ sợ làm mẹ buồn ảnh hưỡng đến
sức khỏe.
Nhưng sức khỏe của mẹ càng lúc càng tệ. Sau lần
cấp cứu cuối cùng vì bị ngất xỉu, bác sĩ đề nghị phải đưa thẳng mẹ vào nursing
home, vì theo ông, đó là cách tốt nhất để bác sĩ có thể theo dỏi bịnh tình và
giữ an toàn cho mẹ.
Ngày đầu tiên vào nursing home không ai nỡ bỏ mẹ
một mình nên quấn quít bên bà cho đến tối rồi cũng phải ra về. Đó là ngày đầu
tiên trong cuộc đời mẹ phải sống lẻ loi một mình bên những người xa lạ. Tôi còn
nhớ rỏ gương mặt thẫn thờ của mẹ nhìn theo con cháu đang bỏ bà mà đi. Tôi không
dám nhìn mẹ lâu hơn vì tôi thấy mẹ khóc, một điều rất lạ đối với nhạc mẫu tôi
vốn là người đàn bà can cường và cứng rắn. Bố thấy tội nhiệp đòi mỗi ngày chở
bố vào nursing home để ông chăm sóc cho mẹ. Được mấy tuần rồi tôi cũng chịu
thua vì chuyện đón đưa hàng ngày thật là bất tiện. Còn nếu để bố đi xe bus nếu
có chuyện gì xảy ra thì ai lo cho bố đây!
Từ ngày Mẹ vào nursing home vợ chồng tôi thở
phào nhẹ nhõm, không còn phải lo lắng như khi xưa khi bỏ mẹ ở nhà. Chúng tôi
yên tâm là mẹ được theo dõi và chăm sóc 24/7. Tan sở vợ chồng tôi chở bố
vào thăm mẹ, thấy mẹ sạch sẽ thơm tho, giường nệm trắng tinh, kẻ qua người lại
tấp nập vui vẻ lắm. Yên tâm chúng tôi dần dần xao lãng việc thăm viếng. Cả hai
cháu cũng không còn đòi đi thăm ngọai nữa, nhiều khi phải bắt chúng mới chịu
đi. Chúng không thích cái mùi trong nursing home.
Từ ngày sống trong nursing home mẹ hoàn toàn
thay đổi, trở nên trầm lặng, ít nói, khác hẳn với mẹ trước đó “quậy” tưng
bừng trong bịnh viện. Mẹ chịu mang tã, nằm yên trên giường, không có ý kiến
chuyện chung quanh, không đòi hỏi gì, không còn than phiền đau lưng nhức gối,
hay càu nhàu vì thiếu ngủ, mất ăn như lúc ở nhà. Sau nầy mới biết bà đã được
cho dùng thuốc an thần và thuốc đau nhức nồng độ cao nên lúc nào bà cũng ở
trạng thái lờ đờ lim dim ngủ. Có lúc tỉnh táo, mẹ chỉ nhìn qua khung cửa sổ với
đôi mắt vô thần. Hỏi mẹ có đau đớn gì không, mẹ lắc đầu. Hỏi có thích ăn uống
đồ ăn Việt Nam không mẹ lắc đầu, tuy tôi biết là mẹ rất ghét đồ ăn Mỹ nhất là
khẩu phần cho bịnh nhân tiểu đường và cao máu nhạt nhẽo không sao nuốt nỗi. Mẹ
chịu đưng, sống âm thầm không một lời than thở.
Cho đến một hôm mẹ nắm tay nhà tôi, nước mắt
rưng rưng mẹ van xin:
- Mẹ muốn chết con à. Con xin người ta cho
mẹ chết đi!
Bà xã tôi sững sờ, ôm mẹ năn nỉ:
- Mẹ đừng nói kỳ vậy, phải ráng lên chớ,
con biết phải làm sao bây giờ?
Rồi vợ tôi cũng khóc. Tôi chỉ đứng nhìn. “Chúng
tôi biết phải làm sao bây giờ”?
Vợ chồng tôi đều nghĩ rằng đã tìm được giải pháp
tốt nhất cho mẹ rồi. Mẹ thì đã “ráng” quá nhiều, ráng đến mõi mòn, đến kiêt quệ
nên muốn bỏ cuộc. Đã bốn năm dài đăng đẵng mẹ sống nơi đây như cái xác không
hồn.
Có lúc chúng tôi vào thăm mẹ vào giờ ăn trưa
thấy mẹ ngồi gục đầu trên xe lăn như một em bé ngoan, mắt nhắm nghiền, đợị đến
phiên mình há mồm được đút cho ăn. Mẹ không còn thiết tha gì nữa.
Những tháng cuối cùng mẹ nằm trên giường đưa mắt
nhìn con cháu, không cử động hoặc nói năng gì. Hình như có điều gì u uẩn trong
lòng mà mẹ không nói được hay mẹ có tâm sự gì nhưng muốn giấu kín trong lòng.
Một buổi sáng sớm, tôi nhận được cú điện thoại
từ nursing home báo tin là mẹ chúng tôi đã mất đêm qua. Bà mất lúc nửa đêm nên
không ai hay biết cho đến sáng ngày hôm sau. Bà âm thầm ra đi không một lời từ
giả, không một giọt nước mắt tiển đưa. Chắc mẹ cô đơn lắm lúc trút hơi thở cuối
cùng. Suốt đời mẹ lo cho chồng, cho con, cho cháu, ngày mẹ ra đi chỉ có một
mình, trong cô đơn. Có ai biết rằng không phải mẹ chỉ cô đơn trong giây phút ra
đi mà mẹ đã chết từ lâu rồi, kể từ ngày mẹ bước chân vào ngưởng cửa nursing home,
một nhà tù không cần đóng cửa. Tôi chợt hiểu được tại sao mẹ đã khóc ngày đầu
tiên đến nursing home. Ngày ấy mẹ chấp nhận bản ản tử hình không văn tự vì muốn
hy sinh cho con cái. Ngày ấy Mẹ đã khóc lời vĩnh biệt các con cháu rồi.
Chúng tôi vội vã vào nursing home vừa kịp lúc
nhìn mẹ lần cuối cùng trước khi người ta phủ kín mặt mẹ với tấm trải giường màu
trắng rồi mang xác mẹ đi. Mọi người đứng nhìn theo chết đứng, ngỡ ngàng, đớn
đau, nhưng không ai khóc thành lời. Chúng tôi đã biết là ngày nầy sẽ đến với
mẹ, và hôm nay nó đã đến.
Cái chết của nhạc mẫu nhắc tôi nhớ lại chuyện cổ
tích về chuyện người tiều phu đẩy xe chở mẹ vào rừng cho thú hoang ăn thịt vì
bà đã quá già. Tôi có khác gì người tiều phu đó, đã đưa nhạc mẫu tôi vào
nursing home để chết. Đến một ngày nào sẽ đến lượt con tôi chở tôi đi như vậy
sao?
Tôi lại nhớ đến chuyện con voi già biết mình sắp
chết, nó âm thầm đi vào cái “nghĩa địa voi” là cái hang động cho voi đến để
chết. Nó âm thầm gục chết một mình bên cạnh những đống xương voi già đã chết
trước nó. Tôi chợt nghĩ nếu con người làm được như con voi già thì con cháu
không phải cực khổ vì cha mẹ già, không phải khổ tâm vì mặc cảm là đã làm một
hành động bất nhân, bất hiếu, như tâm trạng hối hận của tôi bây giờ đối với
nhạc mẫu của tôi.
Nursing home. Cái trạm cuối của cuộc đời mấy ai
tránh khỏi!
Bạn đã chọn cho mình cách đến chưa?
Chú Chín Cali
