“Biệt phủ” của giám đốc Sở Tài nguyên – Môi trường Yên Bái
Ảnh: Nam Trần
Chúng ta đã nói đến và có trách nhiệm giải trình nhưng lại không có chế
tài. Nếu nói đi bán chổi đót, chạy xe ôm mà lại có khối tài sản như biệt phủ
mấy chục tỉ đồng… thì tức là không giải trình được. Với cách thức vận hành và
khung khổ pháp luật hiện nay thì quan chức giải trình ngô nghê thế cũng không
có cách gì chế tài trách nhiệm được, ngoài sự chê cười của công chúng. (TS Nguyễn Trí Dũng)
Tôi vốn duy tâm (và hơi duy cảm) nên gần như chả có tham vọng, hay
khát vọng gì nhiều về vật chất. Trước khi về Trời (hay về đâu đó)
tôi chỉ có ước vọng duy nhất là được ngồi trong khoang hạng nhất –
First Class, hay Business Class cũng ok – trên một chuyến bay đường dài,
từ châu Mỹ sang châu Á.
Sau khi xem qua giá vé, tôi đổi ý liền, tới mấy ngàn Mỹ Kim lận.
Ở Việt Nam không ít người phải bán thân (hay bán thận) mà chỉ được
vài trăm đô la thôi nên tôi đâu có điên mà … vứt tiền qua cửa sổ như
vậy.
Đã vậy, tôi cũng hơi ngại ngần rằng cái thứ thường dân tị nạn như
mình mà giả dạng làm du khách e cũng khó coi. Tôi còn sợ là mình
sẽ vô cùng lúng túng khi được những tiếp viên hàng tiếp đãi trang
trọng quá.
Cách đây chưa lâu tôi cũng đã có đôi chút kinh nghiệm (rất phiền)
khi bầy đặt làm sang, liều mạng thuê một cái phòng ngủ hơi mắc tiền
ở Rangoon – Miến Điện. Vừa bước xuống taxi, nhân viên khách sạn túa ra
chào đón khiến tôi hết hồn hết vía. Họ đưa tôi vào một cái phòng
rộng thênh thang có bàn ăn, bàn viết, bàn phấn, tủ lạnh, sofa tiếp
khách to đùng, và cả hoa tươi trên table de nuit. Mình ên tui mà
tới hai cái giường ngủ lận, cái lớn/cái nhỏ, ra nệm trắng tinh. Trên
mặt gối còn có đặt mấy búp sen hồng thơm ngát nữa.
Tôi chỉ dám nằm ké né chút xíu xiu ở mí giường thôi, và nằm thao
thức cho tới gần sáng luôn vì không quen ngủ ở một nơi sang trọng.
Đợi mặt trời vừa lú là tôi cút ngay vì ngại cái cảnh nhân viên
khách sạn (lại) chắp tay xá chào khi từ biệt.
Tôi trở lại với mấy cái nhà trọ rẻ tiền quen thuộc, chi phí chỉ
vài Mỹ Kim một ngày thôi – breakfast included. Tuy phải nằm
giường hai tầng, và ngủ chung phòng với mấy cô/cậu Tây ba lô (xốc
xếch) nhưng tôi cảm thấy thoải mái hơn nhiều. Tưởng chừng như mình là
một con cá hồi, vừa tìm lại được đúng dòng sông cũ vậy!
Hoá ra Oscar
Lewis cũng không sai lắm. Nhà nhân chủng học này đưa ra cái khái
niệm culture
of poverty (văn hoá nghèo) và tin rằng một kẻ sinh trưởng và
nuôi nấng từ một gia đình – và đất nước nghèo khó – như tôi rất khó
thích ứng với những sinh hoạt của nếp sống phú túc nên cứ … nghèo
hoài, cho tới chết luôn! Tui cũng sắp chết tới nơi rồi nên không có
gì để phiền hà ráo trọi nhưng khi còn sống thì nhất định không để
cái văn hoá nghèo biến mình trở thành một kẻ nghèo văn
hóa.
Chỉ cần ngồi nhà – không phải tiêu dùng một đồng nào ráo trọi –
xem một bộ phim tài liệu (Amazing Hotels: Life Beyond the Lobby) dài sáu tiếng,
cũng đủ giúp tôi học hỏi rất nhiều điều kỳ thú về những khách sạn
lạ lùng và sang trọng vòng quanh thế giới: Marina Bay Sands (Singapore),
Giraffe Manor (Kenya), Royal Mansour (Morocco), Fogo Island Inn (Newfoundland),
Icehotel (Sweden) …
Riêng Mashpi Lodge thì tôi coi đi coi lại tới vài lần.
Mashpi được coi là “Five Star Ecohotel.” Có tên trong danh sách những
khách sạn độc đáo của thế giới do National Geographic tuyển chọn, dù
Mashpi chỉ chiếm một diện tích rất khiêm tốn, và nằm ẩn mình trong
khu rừng mây (cloudy forest) xa khuất thuộc rặng núi Andean ở Nam Mỹ.
Chủ nhân là Roque Sevilla (cựu thị trưởng Quito, thủ đô của Ecuador)
người trở thành triệu phú nhờ vào dịch vụ bảo hiểm và truyền
thông, đã mua 1.200 mẫu Tây đất rừng với giá 350, 000 USA dollars, và
bỏ thêm 10 triệu Mỹ Kim nữa để xây dựng quán trọ Mashpi Lodge. Ông tâm
sự: “Mọi người đều nghĩ rằng tôi điên. Everybody thinks I’m crazy.”
Với số vốn lớn lao này mà khách sạn chỉ có 22 phòng thì quả là
“khùng” thiệt nhưng mục đích của Roque Sevilla không phải là đầu tư
sinh lợi. Ông muốn cứu vãn, và bảo vệ, một phần rừng nguyên sinh đang
bị mất dần vì sự khai thác quá tải của những công ty cung cấp gỗ.
Phần lớn nhân viên của Mashpi Lodge vốn là thợ làm rừng hay thợ
săn. Nay họ đều trở thành những chuyên viên bảo vệ thiên nhiên. Kết
quả là nhiều chủng loại (chim chóc cũng như động vật hoang dã) mất
dạng từ hơn nửa thế kỷ đã có mặt trở lại trong khu rừng mây của
Mashpi Lodge – theo ghi nhận bởi camera traps của nhà sinh vật
học thường trú Carlos Morochz.
Tôi cứ nhìn cái khách sạn thiết kế toàn bằng kiếng (để du khách
đứng ở góc nào cũng có thể tiếp xúc với thiên nhiên) với thư viện,
phòng thí nghiệm, đài quan sát … của ông thị trưởng Quito mà không
khỏi ngẩn ngơ và trạnh lòng nghĩ đến giới quan chức ở đất nước
mình. Thay vì bảo vệ thì những kẻ này chính là thủ phạm đã phá
nát rừng núi ở Việt Nam để khai thác gỗ kiếm tiền, và xây những
biệt thự hay biệt phủ.
Bà Nguyễn Hải Vân, một chuyên viên về môi trường cho hay:
“Rừng phòng hộ ở Việt Nam đang suy giảm mạnh cả về diện tích và chất lượng.
Chỉ tính từ 2004-2014, diện tích rừng phòng hộ đã giảm 1,7 triệu hécta, tương
đương tốc độ suy giảm trung bình 23%/năm.”
Phóng ảnh lấy từ vietnamplus
Facebooker Trương Châu Hữu Danh nhận xét:
“Trên khắp dải đất hình chữ S này, nhà gỗ triệu đô không hiếm. Nhưng những
căn nhà này không thuộc về giới siêu giàu, giới doanh nhân. Những căn nhà này,
trớ trêu thay, lại là của cán bộ. Sau lệnh đóng cửa rừng, các món đồ gỗ, nhà gỗ
này càng trở nên vô giá.
Một thực tế là nhà cán bộ càng to thì lũ càng lớn, dân chết càng nhiều.
Những căn nhà xa hoa này được đánh đổi bằng mạng dân. Các vị ngủ có ngon không
khi dưới chân mình là xác dân lập lờ trong lũ dữ?”
Theo tôi thì “các vị cán bộ” này đều vẫn ngủ rất ngon vì họ
được bảo vệ rất kỹ trong những căn “nhà gỗ triệu đô” bởi chế độ
hiện hành. Qua lệnh xử phạt “500 triệu đồng và cho tồn tại ‘biệt phủ’ của gia đình ông Phạm
Sỹ Quý” ở Yên Bái, mọi người đều thấy được cái tâm, cũng như cái
tầm, của những người hiện đang nắm quyền bính ở Việt Nam. Đất nước
này tuy không nằm trên đường xích đạo như Ecuador nhưng số phận thì e
đen đủi hơn nhiều.
Tưởng Năng Tiến
