Trong tháng này, tui tiễn ba gia đình cùa
ba người bạn đi định cư ở nước ngoài. Họ đều là những người thành đạt, giàu có ở
Việt Nam. Rất thành đạt và tài sản tính đơn vị hàng triệu đô la.
Một bạn là doanh nhân, hai vợ chồng có tài
sản khá lớn, nhiều bất động sản trên những khu phố vàng của Sài Gòn. Họ có ba đứa
con đang tuổi lớn và đã có hai đứa đang học ở Mỹ. Gia đình anh đi diện EB5 định
cư ở Mỹ.
Người thứ hai là một bác sĩ, anh là người
thầy thuốc giỏi, từng tu nghiệp nhiều nước trên thế giới, tự hào đã nội trú nhiều
bệnh viện lớn ở nước ngoài. Ở Việt Nam anh là bác sĩ có thu nhập khá cao, có biệt
thự ở quận 2, có công việc ổn định. Vợ cũng là dược sĩ, có một pharmacie rất
đông khách ngay trung tâm Sài Gòn. Anh chị chỉ có một đứa con gái, đang chuẩn bị
vào đại học. Gia đình anh đi theo diện người chị vợ bảo lãnh đi Mỹ, hổ sơ chờ
đã mười ba năm, từ lúc sự nghiêp anh chị chưa có bao nhiêu.
Người thứ ba là anh bạn học chung trường đại
học, năm nay vừa đúng bảy mươi tuổi, đã đến tuổi già. Anh này cũng có một đời sống
sung túc ở Việt Nam, hồi còn tuổi làm việc, anh là một quan chức ngân hàng, vốn
là nghề của anh trước 1975. Hồi đó, sinh viên ngành ngân hàng, tài chánh ở Đại
học Vạn Hạnh tốt nghiệp Cử nhân vào năm 1971-1972 đều được nhận vào các ngân
hàng với chức vụ cao, một số làm ngay giám đốc các chi nhánh. Anh nằm trong số
người được giao làm giám đốc. Sau 75, anh tiếp tục cho đến lúc nghỉ hưu. Nghề
nghiệp thế nên cũng có thể gọi anh là giàu, có của ăn của để, có hai thằng con
trai, đứa nào cũng thành đạt, một thằng có chức vụ trong ngành ngân hàng của Việt
Nam, đưa kia làm chuyên viên tiền tệ ở nhà băng của Anh quốc. Nói tóm lại là
thuộc giới thượng lưu ở xứ này. Bây giờ anh lại đi định cư ở Pháp theo diện bảo
lãnh của người em.
Ba trường hợp nêu trên chứng minh họ đi định
cư không phải vì sinh kế. Trước đây, ngoài lý do chính trị, đa phần ra đi vì đời
sống ở Việt Nam thời đấy khổ quá, cả nước đói nghèo, họ đành dứt áo ra đi mong
có tương lai sáng sủa, sung túc hơn. Còn bây giờ, như ba người bạn tui đó, họ ở
Việt Nam rõ ràng là quá sung sướng về vật chất, họ chẳng thiếu thứ gì. Gia đình
sinh hoạt như quý tộc, con cái sống như những hoàng tử và công chúa. Hàng năm họ
đi du lịch khắp nơi, ở những khách sạn sang trọng, ăn những thức ăn với giá ngất
trời. Nhưng họ vẫn ra đi.
Hỏi chuyện với họ, họ biết ra đi là sẽ gặp
không biết bao khó khăn đang chờ trước mắt. Để làm lại một cuộc đời mới trên xứ
sở xa lạ không phải là điều dễ dàng. Họ không ảo tưởng về nơi họ sẽ đến, vì họ
đã từng du lịch qua đấy nhiều lần. Biết rất tường tận cuộc sống ở đó với những
trở ngại khó lường.
Anh bạn bác sĩ bảo rằng anh rất yêu nghề y,
nhưng khi định cư, muốn tiếp tục làm nghề, anh phải đi học lại, cũng đã gần qua
tuổi năm mươi, ngổi học cũng không phải là điều dễ dàng. Và để sống, anh phải
chọn một công việc nào đấy không như ý của mình.
Anh bạn doanh nhân dù có nhiều tiền nhưng để
hợp thức hoá số tiền lớn đó cho hợp pháp cũng là điều khó khăn. Cho đến bây giờ,
ngày đi đã đến, anh vẫn chưa hình dung con đường phía trước sẽ như thế nào?
Còn anh bạn đồng môn của tui, đã bảy mươi,
sẽ chẳng có công việc gì dành cho anh nữa. Tui giỡn với anh thôi thì qua đó chiều
chiều đi dạo sông Seine, hay lên đồi Montmartre ngắm mây bay hay ngồi trong
khung cửa nhìn đám bồ câu bay lượn, chờ cuối đời nằm trơ trọi ở nghĩa trang xa
lạ hay là trở thành một nhúm tro cốt nằm trong ngôi chùa hoặc thả bay trong
gió. Anh cười buồn, một nụ cười chấp nhận.
Ai cũng buồn khi sắp rời bỏ quê hương. Ai
cũng thấy đọan đường còn lại cũng lắm gian nan. Nhưng ai cũng bảo phải đi. Sức
chịu đựng đã lên đến đỉnh rồi. Bởi cuộc sống không chỉ là tiện nghi,là vật chất
để thụ hưởng. Mà cuộc sống còn cần phải có không khí để thở, tự do để sống, thoải
mái để sinh hoạt. Sống chứ không phải để tồn tại. Sống là phải biết tương lai
và tự mình định được tương lai cuộc đời mình. Những người bạn tui cho rằng ở lại
là chấp nhận những bất công, những điều chướng tai gai mắt mà bất lực chẳng làm
chi được. Xã hội tàn nhẫn quá, con người tàn ác quá. Ở lại là chấp nhận bị đầu
độc, không chỉ bị đánh thuốc độc ở thực phẩm, ở hơi thở mà còn bị đánh độc cả
tư duy. Chưa kể đất nước này, dân tộc này có còn tồn tại được không trước biết
bao âm mưu thâm độc của kẻ thù và sự hà hơi tiếp sức của một bộ phận có quyền lực.
Anh bạn già hỏi tui với ánh mắt buồn rầu: Cho thuê đất 99 năm thì nước Việt còn
gì? Bạn trả lời tôi đi.
Anh bạn bác sĩ thì bảo không thể cho các
con của mình lớn lên với một tâm hồn bệnh hoạn, một nhân cách méo mó và một
cách sống giả tạo, dối lừa. Anh hỏi tui: Bây giờ ở Việt Nam, có gì là không
láo? Láo tất. Do vậy tôi phải đi để tôi, gia đình tôi, con cháu tôi được sống
và nghĩ suy bằng sự thật không dối lừa. Chúng tôi chọn ra đi như một cách phản
kháng. Phản kháng trong im lặng. Và đành bỏ lại những thứ mà chúng tôi sẽ không
bao giờ làm lại được ở xứ người.
Anh bạn doanh nhân thì bảo rằng, biết con
đường trước mặt, sau lưng đầy cứt, thì tại sao không chọn con đường sạch mà đi.
Ở đây, tui chỉ đề cập đến chuyện ba người bạn
của tui, tui không muốn nói đến những cán bộ, những người đã từng là quan chức
của chế độ, có người từng là tổng biên tập một tờ báo lớn, những người một thời
là những người đã từng tham gia hoạt động đấu tranh ở các đô thị miền Nam, họ
hiện đang ở đầy xứ Mỹ, tiểu bang nào cũng có. Họ trốn chạy cái gì? Tui đã từng
hỏi thế và họ cũng cười buồn. Bỏ qua những tên ăn cắp công quỹ mà trốn chạy. Những
người khác đều ôm trong lòng một nỗi thất vọng không nói được.
Mà thôi, mỗi người có một cách để chọn lựa
cuộc sống cho mình. Tôi chọn ở lại, các anh chọn đi. Đó cũng là chút tự do mỗi
người có được chọn cho mình. Ngày xưa chỉ cần rời làng, đã mang tiếng ly
hương, xa quê là nỗi đau. Bây giờ, người ta ồ ạt tìm mọi cách bỏ nước mà đi, có
nỗi đau nào hơn cho một dân tộc, nhưng phải chấp nhận thôi. Tất cả các loài hoa
đều vươn về phía ánh sâng, có hoa nào chịu chết rũ héo hon trong bóng tối đâu.
Và ở trong bóng tối, có ai lại không nguyền rủa bóng tối.
Chúc những người bạn của tôi bình an và có
cuộc sống mới như ước mơ ở xứ người.
Đỗ Duy Ngọc
