MẤT ĐẤT - Hồ Đình Nghiêm

1.

Nhân ở ngoại ô chốn kinh kỳ, gia cảnh tầm thường nằm dưới bậc trung. Cha theo binh nghiệp, tháng miệt ngày mài cùng khói lửa chiến trường. Mẹ ở hậu phương buôn bán lặt vặt nuôi đàn con ba đứa, nhan sắc mòn hao, trái tim luôn thắt thỏm ái ngại đón chờ hung tin từ chốn xa gửi về. Nhân là con đầu, lưng dài vai rộng nhưng chẳng biết phụ đỡ chuyện gì. Việc học chưa thành, mà dẫu có đỗ đạc trấn nhậm ra lo việc nước thì với lương lậu kia e chỉ đủ nuôi miệng mình, không chừng còn vác mặt về réo mẹ ngửa tay xin là đằng khác. Ai sao ta vậy, chớ cả thẹn, giấy rách phải giữ lấy lề.

Có căn nhà gạch hai tầng án đầu đường, mỗi bận qua về Nhân đều thoáng gặp một bóng hình thon thẻo ẩn hiện, vô ra dịu dàng. Để ý và cất công cố nhìn cho rõ mặt, dần dà lòng những đâm chồi đắm say. Tóc dài mịn đổ sau lưng một vệt đen, da trắng môi hồng, váng vất một dung nhan chừng như chỉ nằm trong tranh cổ hoang đường của Tàu của Nhật, của thuỷ mặc, của sương khói chực phôi pha. Người con gái tên Hậu ấy chẳng hề hay biết, vô tình chính mình đã làm chấn thương trái tim một đứa con trai trong xóm. Không nhìn ra bước chân thất thần của kẻ đang mộng du, quàng xiên qua lại trên lối đi chưa từng hiện mọc một bóng cây si.

Nhân bắt đầu chí thú chuyện văn chương, chong đèn suốt đêm viết nằm viết ngồi dàn chữ trải đặc trong cuốn vở học trò dày 50 trang, cà phê thuốc lá là đồng minh giúp Nhân vật lộn với cơn đồng nhập nọ, sáng suốt trong mê muội để hoàn tất những ước vọng thầm kín. Suy cho cùng, viết văn, trước tiên nó chứng minh được một điều, đấy là hành động của kẻ bất lực. Nếu đạt được những ước muốn, anh đã không tự hành hạ mình một cách kỳ lạ như vậy. Vô bổ!

Thấy con hư hao, đèn khuya thắp cháy tận bình minh, người mẹ tưởng chừng việc học hành thi cử của con đang tới hồi gay cấn. Bà quên, không nhớ ra, tuổi trẻ mình cũng đã từng dẫm chân vào “cầu tre lắc lẻo” ấy. Mất thăng bằng, hồn xiêu phách lạc rồi rơi xuống nằm yên trong vòng tay của ai đó. Vòng tay dịu dàng, dắt cô thiếu nữ bước sang lằn mức đàn bà chỉ trong khoảnh khắc. Lạc thú mọc đầy trên da thịt và nước mắt đổ ra cho hối tiếc, chảy xuống với trạng thái gần như hân hoan, một chia tay khó bề tìm lời giải thích. Vượt quá hạng tuổi bốn mươi, mẹ Nhân đêm nằm cũng có đôi lần khát khô một nỗi thèm muốn. Trong canh khuya tiếng thạch sùng chắc lưỡi đuổi bắt nhau, thê thiết giọng mèo gào khản, gió xào xạc ngoài vườn trăng ướt đẫm màu lá; tất cả chúng như biết tạo thành một hình khối từ tốn nằm đè xuống cơ thể người đàn bà, trắng mắt. Tỉnh thức mà như mộng ảo, nhập nhằng những thứ chẳng tượng hình, không rõ đích thực mình đang ước ao điều gì? Nhìn lịch, bấm đốt tay, não lòng hay ra xuân thì đã quá. Thằng con đầu đang độ tuổi cường dương thì thân này ví như cánh hoa sắp tàn úa. Nước chảy qua cầu, tối ngày ham việc mua bán, chẳng ngờ một sớm một chiều lửa tắt đèn lụn bàng hoàng ngó lại, lòng không khỏi dấy lên chút cảm hoài. Từ đấy con xanh xao thay hình đổi dạng là việc riêng con chịu, phần mẹ nên chải tém gọn gàng mái tóc rối, khi ra chợ nên bôi chút phấn son lên mặt hòng che bớt những nếp nhăn dãi dầu.

Nhân không ngó ra cái khác lạ ở mẹ. Thời giờ eo hẹp chẳng cho phép cậu quan sát một ai. Tan tường, về nhà ăn vội chén cơm, xong lại hối hả tìm tới quán cà phê, thu mình góc tối để chiêm nghiệm nỗi sầu khổ của đứa bị tình yêu dằn vặt. Quán cà phê kia chẳng lạ gì cậu học trò mặt vừa nổi mụn đó. Trong hộc tủ nằm ở quầy có nhốt cuốn vở xộc xệch giấy nhăn, tên Nhân ghi ở trang 5, phía dưới gạch xoá rồi bồi đắp số nợ mà cậu mãi mắc chịu. Những con số to, màu mực khi xanh khi đỏ, rõ như hai cọng hai muôn năm là bốn. Trước đó, người ta đã thu giữ thẻ căn cước bọc nhựa để làm vật thế chân; nhưng sau, thấy bất nhẫn, họ hoàn trả, tin vô lời hứa của Nhân.

– Anh không trả được thì bọn tôi chẳng biết phải dùng biện pháp gì? Cô gái ngồi sau quầy thường nhắc nhở Nhân với nụ cười chừng như vẫn còn mang đủ sự thân thiện. Hắn vòng tay tựa vào mặt gỗ sơn màu vàng nhạt:

– Không trả được bằng tiền thì tôi nguyện sẽ trả bằng sức.

– Ví dụ?

– Như lau chùi dọn dẹp, rửa tách rửa ly, chặt nước đá pha cà phê, linh tinh thượng vàng hạ cám.

– Những thứ ấy đã có người đảm trách cả rồi.

– Thế thì tôi xin được đóng vai chạy xe thồ đưa rước Trúc đi chợ. Giặt giũ phơi phóng áo quần cho Trúc tựa một đứa liên tử.

– Liên tử là gì?

– Liên là sen, tử là con. Nôm na là kẻ hầu người hạ.

Người con gái mang tên Trúc che miệng cười. Hoa hồng cắm trong ly chưng trên quầy không ngớt rung động. Nhân đọc câu cổ thi: Trúc xinh trúc mọc đầu đình, em xinh em đứng một mình cũng xinh.

– Thơ với thẩn! Tướng mạo thư sinh trói gà không chặc như anh chẳng biết có kham nổi bao việc nặng nhọc ấy chăng?

– Nếu được nên cho tôi thử một lần rồi sau đó hãy định lượng tới sức lực. Người ta sẽ xả thân lo việc mà chẳng hề mệt nếu họ ý thức đó là niềm hạnh phúc. Trúc có hiểu về chữ tình yêu không?

– Là cái gì?

– Là địa ngục mà trong đó giam chật những thiên thần.

– Hoang tưởng. Vậy thì đất sống của ác quỷ nằm ở nơi nao?

– Nằm đằng sau những lời từ chối.

Trúc có chút nhan sắc. Cô ngồi ở quầy tính tiền và cái rạng rỡ nơi gương mặt cô đã bao lần thu hút bọn đàn ông tới quán. Cô thích đón nghe những lời bóng gió, sưu tập chúng để rồi lượng định ra được tâm cảm của từng đứa một. Nó chẳng khác một tấm gương soi, qua đó Trúc biết trời sinh mình làm đứa con gái đẹp, đầu mình tứ chi nẩy nở đúng hạn kỳ. Mất dạy thì gọi là múp, kiểu cách thì kêu ngồn ngộn, văn chương lại gọi vun đầy một toà thiên nhiên. Đứa sính ngoại ngữ ưa liếm môi: Du xếch-xi, du hot cách gì đâu!

Một ngày kia, những tên già đầu cho tới những đứa đáng tuổi em, thế nào cũng có thằng được lọt vào mắt xanh, chừng đó Trúc mới gợn lòng đắn đo chuyện thật giả nằm ở lời đường mật. Hiện tại Trúc đón nghe chỉ cốt tìm chút vui thú, cậu học trò tên Nhân này mọi thứ đều trên trung bình duy chỉ phạm một lỗi lầm: Nghèo rớt mồng tơi! Nghèo là một cái tội, là một bản án. Nó tựa một con chim không biết bay, con gà trống không biết gáy, một thằng người chẳng bao giờ đơm ước mơ. Nếu có mơ ước thì cái đầu óc chứa lắm phẫn hận ấy chỉ mong cầu xoá bỏ được giai cấp, mọi người đều bình đẳng. Và như vậy, chiến tranh bộc phát. Và như thế, ác quỷ nằm ngay cả trong những khao khát, những hành động.

– Có nhiều khi tôi thấy anh viết rồi xoá bôi. Thực sự thì cuốn vở nhét sau túi quần kia chứa đựng những gì bên trong?

– Nó giam giữ đầu óc và trái tim tôi. Nó chứa đựng bóng hình những người con gái.

– Lại tình yêu?

– Phải. Bầu khí quyển cần thiết cho mọi sinh vật biết thở.

– Nó cần được chia sẻ không?

– Sao Trúc lại hỏi thế? Cà phê luôn cần đường, sữa. Và trước hết, cái nó cần là nước nóng. Nóng thật nóng. Rót xuống, thẩm thấu và gạn lọc rốt ráo những giọt đắng ứa ra.

– Bao lâu thì tôi được đọc chúng? Thử uống xem món cà phê anh pha chế có hợp khẩu vị mình không.

– Tôi nghĩ là Trúc sẽ nhăn mặt khi nếm thử.

– Ghê gớm vậy sao? Một sự từ chối?

– Không ai có thể từ chối được lời yêu cầu của Trúc. Cho tôi thêm một khoảng thời gian.

– Phải đợi đến chừng nào?

– Khoảng năm lần uống cà phê mắc chịu nữa.

– Sao nhiều toan tính mặc cả thế?

– Khi yêu ai, Trúc đều nhắm mắt buông xuôi chẳng hề phân vân?

– Đa sự quá, lý sự quá! Vậy thì thứ bảy tuần sau nhé.

– Tôi sẽ chép lại vào một cuốn vở khác, sửa đổi sạch sẽ tinh tươm cho Trúc mát mắt dễ cảm nhận. Tuần sau, thứ bảy, chín giờ tối.

Nhân đưa ngón trỏ ra, cong như một lưỡi câu để móc ngoặc với ngón tay Trúc.

– Nếu đây là một lời hứa hôn thì mọi thứ ở cuộc đời này sẽ đơn giản dễ chịu biết mấy!

– Nghèo mà ham!

Trúc rút tay về, cảm nhận chút xao động vừa truyền vào người. Như khi nhấn tay vào nút Play ở giàn máy Akai đặt bên quầy, âm nhạc phát tiếng, dịu dàng mang mình vào một cảnh quang đầy hư ảo, thổn thức, lặng người.

Thứ bảy đó Nhân không tới quán. Hắn là một kẻ bội tín? Trúc rủa thầm. Có thể hắn chạy làng, quỵt nợ. Hàm oan! Trúc chẳng mường tượng ra được hình ảnh một con đường nhỏ bưng bít chật chội bóng tối. Hai bóng ma chợt hiện đón đầu Nhân. Một đứa đốt cháy que diêm, ngọn lửa bé bỏng không run rẩy vì đêm đứng yên tuyệt chẳng vờn chút gió heo may. Đốm sáng dí gần, nhận diện.

– Mầy là Nhân, có phải không?

Một câu hỏi dư thừa.

– Mầy cần phải học hỏi nhiều điều mà bài học hôm nay thì nên thuộc nằm lòng: Từ rày trở về sau chớ có lai vãng tới quán cà phê đó nữa. Nghe rõ không? Vắn tắc chỉ một câu: Trúc là một bông hoa đã có chủ.

Que diêm tắt ngúm. Ngọn lửa chỉ soi sáng vừa đủ chiều dài lời tuyên bố, sau đó là nắm đấm, là chân đá. Cả quyền lẫn cước đều thi triển với tất cả sức mạnh mà chúng có được. Nhân ngã quỵ xuống mặt nhựa còn ấm nóng của thứ hắc ín vẫn lưu giữ nhiệt lượng mặt trời. Cơn đau bùng vỡ, thảng thốt, tê buốt. Mờ mắt, ù tai.

– Bọn này hành sự như quân tử, khi đánh người nên nêu rõ lý do cho nạn nhân khỏi ấm ức về nguồn cội. Thiết nghĩ vậy cũng tạm đủ, còn tái phạm thì khi ấy mang đao kiếm ra hỏi tội cũng chưa muộn.

Chúng biến rất nhanh. Xẻ rách vũng tối đằng kia để vọng về tiếng một đứa chu miệng huýt gió bài “La Vie en Rose”, âm thanh ca ngợi đời mang sắc hồng cứ thế mà xa dần, ngưng bặt, đóng khép.

Dĩ nhiên không khi nào Trúc có thể nghĩ ra được thứ hình ảnh quái gỡ trên. Cô đóng quán, cô tắm rửa, thay đổi áo quần và lơ mơ nghĩ tới Nhân. Hắn thật đáng ghét, chỉ giỏi ba hoa nơi lỗ miệng. Trúc lên giường, giấc ngủ chẳng tới ngay, trăn trở. Phải mà nắm cuốn vở của hắn trong tay giờ này… Có lẽ sự dối gạt là cái đáng lên án nhất trong những lỗi lầm mà con người luôn tạo ra.

Thời khắc đó, Nhân cũng nằm trên giường với những xây xát bầm tím ăn vào cơ thể. Nhân cắn răng chẳng hé môi với một ai. Đấy là cả một sự sĩ nhục, nó có khả năng làm cho đầu óc Nhân căng thẳng. Nỗi thù hận dồn tới réo gọi đòi được trả cũng như sự bất lực của kẻ cô thế luôn song hành đến với cơn đau mỗi một trở mình. Bóng tối không giúp Nhân xoa dịu, chận đứng bớt những ý tưởng rối loạn. Chiếc mùng nhỏ buông xuống, bưng bít, đóng khung như thứ mộ huyệt chật chội treo lơ lững giữa khoảng không. Đêm hâm hấp nóng. Đêm lùi sâu bằng tiếng chó sủa vu vơ tận đâu xa. Đêm sẽ qua trong bình yên nếu nó đừng khơi động lên những tiếng thở vội vọng dội từ căn phòng kề cận. Khi đau khổ người ta sẽ rên la, ngược lại khi đón nhận khoái cảm họ sẽ tái lập cách thế biểu tỏ ấy. Nhân ngóc đầu lên khỏi gối và cậu đủ thông minh để hiểu chuyện gì đang xẩy tới bên phòng mẹ. Chui ra khỏi mùng, Nhân ngồi ôm đầu thấy lòng đang rạn vỡ. Chuỗi tiếng động cố nén kia phút đầu làm nứt vách và rồi mọi thứ sụp đổ, tan hoang. Nhân mở đèn, vớ tay tìm, thắp đỏ một điếu thuốc. Khi gầy dựng cuộc ái ân, bao lâu thì người ta bỏ cuộc? Có dài bằng đường đi lụn tàn của điếu thuốc thơm? Nhân sợ hãi nếu phải nhìn thấy mẹ mình trần truồng nằm dưới thân thể một đứa mà bà đang dùng tay bấu víu. Nhân có thể chờ đợi, không một thì hai, cũng có thể đốt liên tục những điếu còn trốn trong bao Capstan. Con Anh Phai Sắc Tại Ai Nhỉ. Chiếc Áo Phong Sương Tình Anh Nặng… Chỉ một nhãn hiệu thuốc lá, bọn rách việc đã thêu dệt ra lắm chuyện bao đồng, vô can vô cớ.

Mẹ Nhân không ngỡ cái bóng đen đứng thù lù bên cánh cửa là thằng con mình. Nó chẳng đi ngủ hoang ở nhà bạn, nó chẳng bị mộng đè tới vùi giấc điệp ở phòng bên. Nó hiện ra êm re tựa một hồn oan, lẽ nào nó đã hay biết những diễn tiến từ mây cho tới mưa? Nó có là một chứng nhân chướng tai gai mắt? Bà gài vội những hạt nút áo, hai tà vướng víu khó khăn một che đậy lên bầu ngực trần. Vú này ngày xưa con từng ham hố bú lấy, sữa mẹ hiền thì hẳn là tâm con lành, chớ hung dữ làm lớn chuyện. Cha mẹ sanh con trời sanh tánh là cớ sự của ai kìa, chứ mẹ biết tánh con xưa nay vẫn lành như hòn đất. Con nhớ cho, mẹ cũng là một vạt đất bấy chầy hạn hán. Nói không ngoa, vừa qua chỉ là cơn mưa lần đầu mẹ đón nhận. Cá không có nước, cá chết. Đất khô cằn, con ơi, đất nức nẻ buồn thúi ruột gan. Hãy thứ tha cho mẹ lần úng thuỷ này, hãy tin mẹ nhé, mẹ quyết không dầm thân trong lụt lội triều cường cuốn hút.

– Mẹ khó nói, phải không? Con cũng khó xử trí, đã câm lặng cho gã đó ra về trong yên hàng vô sự.

– Bây giờ có nói gì cũng bằng thừa, con sẽ quy chụp rằng đó chỉ là lời nguỵ biện thanh minh thanh nga. Chỉ có điều duy nhất mẹ muốn con đón nghe…

– Con đang bình tĩnh, mẹ nói đi.

– Người đó hứa với mẹ…

– Mẹ tin vào lời hứa của một tên cha căng chú kiết nào đó?

– Chừng này tuổi mẹ không còn là đứa nhẹ dạ, thêm nữa điều ông ta hứa chả có gì ghê gớm cả, dễ thực hiện trong khả năng ông ta có.

– Bao nhiêu tiền? Một nửa tháng lương?

– Việc học của con ra sao rồi? Nếu thi hỏng… Người ấy bảo sẽ lo được cho con tờ giấy hoãn dịch vì lý do gia cảnh. Con sẽ chẳng bị động viên, con tránh dẫm vào vết chân của cha con.

– Hoài công! Con sẽ nhập ngũ, con đi lính. Đôi khi có những sự việc mà muốn giải quyết ổn thoả, người ta phải vin nhờ vào súng đạn. Đó là lý lẽ của kẻ mạnh. Con đi tìm ba, mẹ ở nhà tìm tới những thứ thực tiễn khác mà đánh đổi.

Cánh cửa phòng đóng lại mạnh bạo sau câu nói. Nhân thức suốt đêm, viết lá thư từ biệt đường đột gửi cho người con gái tên Hậu nhà nằm đầu đường, bỏ chung phong bì với cuốn vở học trò mà suốt 50 trang Nhân vẽ đầy mộng mị của thứ tình yêu câm lặng, những suy tưởng của cậu về trái cấm nằm ngoài tầm tay.

2.

Sáu giờ sáng, những ngọn đèn trong quán trông dữ dội, xỉa xói như mặt trời ban trưa ở vùng nhiệt đới. Xô cửa vào, đôi mắt cay cọng với sự choáng váng vụt hiện. Hương mùi cà phê thực sự không mang lại sự tỉnh táo, lúc đó. Nó trộn lẫn với bao tiếng động, góp phần thông báo về phút chuyển dịch ban đầu của một guồng máy chính thức kích hoạt. Mọi con trâu sẽ ra đồng, chẳng sớm thì muộn, chu toàn thứ bổn phận mà tự tiềm thức sâu lắng chẳng kỳ vọng tới một mùa gặt tốt lành. Khuôn mặt thằng đàn ông đứng sau loạt máy pha chế cà phê lộ rõ cái trì trệ của giấc ngủ chưa đi tới cuối đường, đôi chân nó vừa nhúng xuống bùn lầy, bất mãn với gió chướng quần tụ trên cánh đồng úng nước. Giọng nói chừng cũng mắc nghẹn, chưa thông đàm:

– Chào ông Neil.

– Chào đầu ngày. Tôi lấy một ly cà phê.

– Loại gì? Lớn, trung bình, nhỏ?

Đó là thứ vấn đáp gần như bắt buộc phải xẩy tới. Như ta vẫn mỏi mệt trả lời, không thật lòng: Ờ, tôi khoẻ, cảm ơn. Bạn thì sao? Chúc một ngày tươi đẹp.

– Ông vẫn còn làm chỗ đó chứ?

– Không, chán ngán, tôi đã giã từ. Tôi thích cái job này hơn, người bạn luôn tẩm đầy cái thơm thảo do cà phê trên toàn thế giới tụ bầy vây bọc, ủ hương.

– Đùa hoài, đang giỡn chơi phải không? 3 đô 75. Xin vui lòng.

Sáu giờ mà quán đông chật. Địa phương nầy từng có thằng phóng viên đi thơ thẩn mần ra cuộc trưng cầu dân ý, kết quả ghi nhận: Ai cũng điểm tâm cà phê, gần như tuyệt đối, trong đó có tới 45% quả quyết là có thể nhịn ăn sáng, chẳng đoái hoài tới trứng chiên, bacon, xúc xích, mì nướng nhưng có thể xơi tới ba tô cà phê. Cà phê như xăng dầu vậy, thiếu nó làm sao động cơ có thể phát sinh ra tiếng nổ?

Hai phần ba ngồi đó thảy đều chúi đầu vào các trang nhật báo mở rộng. Journal de Montréal, La Presse, Gazette, National… Họ chăm chú đọc những gì in thành bao cột chữ? Sột soạt giở lật từng trang giấy. Bệnh tật. Chiến tranh. Không tặc. Biểu tình. Khủng bố. Cái chết. Ngày nào cũng ngần ấy tin loan bằng vào các con chữ quen mặt. Mỗi ngày đều đặn trôi qua và chúng để lại cho con người vô vàn những cáo phó. Niềm đau đi qua cánh cửa chịu đựng, thoát về phía chai lì một biểu cảm. Con người sinh ra, mãi theo học một bài vỡ lòng luôn đeo bám: Sự chịu đựng. Có đứa gào thét, có kẻ câm như thóc. Lại hiện ra một tên ưa lý sự: Hút thuốc làm đời sống bạn bị tước đoạt bằng con số 20 năm. Bạn cứ uống rượu giải sầu thì bạn giảm thọ 30 năm. Và khi bạn bị tình phụ, bạn sẽ chết từng ngày.

Neil không xem báo, nó tượng trưng về một thứ gần như khô khan. Neil nheo mắt phóng ra ngoài ô cửa kính, nhìn nhận phút bàn giao giữa bóng tối nhọ mặt người đang dần chuyển đổi bằng vào cái vươn vai thức dậy của ánh dương quang. Bình minh luôn hiện thắp cho hy vọng về một khởi đầu, ngay cả đám bồ câu cũng tìm tới chỗ sáng để gật gù kiếm ăn trên vỉa hè lót gạch nâu. Thủng thẳng, chậm rãi như những thai phụ cẩn trọng với bụng bầu. Không hiểu sao bồ câu được chọn làm biểu tượng cho hoà bình? Với Neil, hình ảnh người đàn bà bụng mang dạ chửa sẽ đáng yêu hơn. Họ hiền từ, họ e dè, họ quan ngại tới những thứ tiểu tiết để động lòng, để cảm thương. Họ sống thở phút này mà mơ tưởng tới thì tương lai, rằng mình sắp tạo ra một mầm sống, hãy cho tôi đi qua bao thử thách để làm tròn giây phút nhiệm mầu ấy.

Như loài bồ câu, Neil bưng ly cà phê bước ra khỏi quán, đủng đỉnh băng qua hai đoạn đường có gắn cột đèn xanh đỏ báo hiệu lưu thông, nghe rõ dòng điện trở cựa mình mỗi một hoán đổi màu sắc. Gió luông tuồng chạy vội bên trên chùm lá cây mãi xao động, chốn ấy không hề là là chỗ cho bồ câu an tâm trú ngụ. Đứng ở ngã tư ngước mặt nhìn lên một cao ốc, Neil có thể thấy chữ Yellow máng trên đó luôn thập thò những con bồ câu ẩn mình bên trong, chúng ỉa cho bạc màu cái chữ Yellow to tướng ấy. Yellow là thương hiệu của một cửa hàng chuyên xuất nhập cảng đồ gia dụng bằng nhựa và là nơi có Neil từng làm việc bán thời gian. Mỗi khi ngửa cổ trông lên, Neil đều mang cái ý nghĩ, liên tưởng tới số phận của bọn di dân. Lần hồi chúng bị biến dạng đi, không hình thức này thì hình thức khác. Chữ Yellow bạc thếch vì cứt chim và mỗi ngày Neil nói ngoại ngữ nhiều hơn tiếng mẹ đẻ.

Tới công viên, Neil dừng chân, ngó quanh rồi ngồi xuống chỗ đã được định vị từ hôm qua. Quây lưng với bầy sư tử bằng đá luôn có nước chảy ra từ miệng để đổ xuống cái bồn chứa hình bầu dục. Tiếng róc rách không gián đoạn của nước luân hồi tuồng thế điệu ru dành cho một ông già râu tóc bờm xờm nằm ngáy giấc say trên băng ghế gỗ. Một kẻ vô gia cư, thực sự thì kẻ đó chẳng cần phô bày bằng hình thức ngủ bờ ngủ bụi, ngủ lăn ngủ lóc như vậy. Ăn mặc chỉnh tề, áo xống lành lặn, tóc tai ngắn gọn, tỉnh táo ôm ly cà phê trông thiên ngó địa hít thở không khí trong lành, cũng chẳng chứng minh được đấy là hình ảnh của một đứa có nhà cửa tử tế gia đạo an vui.

Cuối cùng thì cái bóng dáng luôn nằm trong tiềm thức bỗng hiện hữu thực sự, băng qua đường sau khi đóng cánh cửa xe bằng một tiếng động nhỏ. Xe sơn trắng, nhìn hoa mắt bởi thứ màu tượng trưng cho sự tinh khiết, vô nhiễm.

– Đợi đã lâu chưa?

Người đàn bà ngồi xuống bệ xi-măng bao quanh bồn nước, chút e dè có trong điệu bộ.

– Có những trở ngại ngoài ý muốn.

– Anh hiểu. Hoàn cảnh, đúng không? Trong chúng ta nào có ai muốn làm phiền lòng kẻ khác.

– Bao giờ thì anh bỏ được những thứ bóng gió mát mẻ kiểu đó?

– Anh không bỏ được, như có người biểu anh phải đoạn lìa thuốc lá. Anh vừa đốt cháy ba điếu. Cuộc đời quá ngắn, Hậu có thấy vậy không?

– Muốn thấy nó ngắn cỡ nào, trước tiên người ta phải tập sống cho thật lâu. Sau này, có khi anh sẽ bắt gặp niềm hối hận.

– Anh đã từng hối hận lắm thứ, nào còn gì để đâm hối tiếc. Hậu đang hối hận về điều gì?

– Đưa ly cà phê cho Hậu.

– Nó nguội lạnh mất rồi.

– Không sao. Hậu uống hết để thế một lời xin lỗi.

Người đàn bà mở nắp nhựa, khởi sự uống, mặt không gợn nhăn.

– Cái nhân vật Trúc ngày xưa bán cà phê, bây giờ ra sao?

– Không biết. Anh đã vắng mặt quá lâu với cuộc đời này.

Người đàn bà ngó tới dáng nằm co quắp của người đàn ông dơ bẩn:

– Chúng ta cũng đang thiếp đi với những cơn mộng dữ, thức dậy với bao cực lòng, đúng không?

– Anh chẳng rõ Hậu à. Anh đi lính, anh ngồi tù, anh chạy được sang đảo lạ, anh chờ thanh lọc. Anh xin định cư, tới bất cứ phương nào. Chừng như anh là đứa không có được thứ mà người ta gọi là tuổi trẻ.

– Neil. Cái tên mới lạ đó nói lên điều gì?

– Không là gì cả. Anh từng ghét một thằng người mang tên Nhân, chỉ vậy thôi, thằng Nhân kia trông có vẻ vô tích sự quá.

– Ít ra thì cũng có khi Nhân đã làm Hậu cảm động khi đọc qua những câu văn chân thật.

Người đàn bà ngó xuống cổ tay, chiếc đồng hồ như chưa bao giờ biết nghỉ dưỡng sức, hai cây kim vẫn hăm hở băng mình chuyển dịch.

– Lại phải chia tay. Hậu có cái hẹn ở Clinique vào 10 AM. Nếu bị ung thư ngực, cắt bỏ một bên, vận sự đó có gây nỗi bàng hoàng cho một ai?

– Nếu đó là sự thật, hơn ai hết Hậu cần có một người luôn kề cận mình. Hãy cho anh ngồi chung xe để cùng Hậu tới chốn ấy.

– Đừng, không nên. Nơi nọ tập trung toàn cả những con mẹ có vấn đề. Một quang cảnh ảm đạm, não nề, xám xịt.

Người đàn bà đứng lên, mở rộng miệng cái túi xách đeo một bên vai. Đưa tay vào để lôi ra bao nhựa trong, thấu suốt vật chứa đựng là cuốn vở học trò đã vàng úa, đã hư hao, xưa cũ hơn một cổ vật. Năm mươi trang như kịch bản vở thần thoại hoang đường bỗng chốc đội mồ trình diễn sống động. Nó nhốt mùi ẩm của thời gian và trùng khơi. Nét chữ nhoè mực xô đẩy nhau chạy giạt trên đường kẽ xanh, là sợi chỉ níu thân cánh diều bay hoảng hốt đã mấy mươi năm biền biệt trên bầu trời rộng không chung chịu nắng, mưa.

– Thích không? Châu về hiệp phố. Hậu như nhân viên làm việc ở viện bảo tàng nay xin được về hưu. Tạm biệt nhé anh Nhân.

Chữ tạm biệt thốt lên cùng lúc với món cổ vật rớt vào đôi tay Neil, gây ra một trọng lực dễ làm kẻ đón nhận phải xiêu thân. Người đàn bà bước đi, chẳng hề quay mặt lại, vất thằng người đứng như phổng đá bên những con sư tử hoá thạch, câm nín.

– Này ông bạn, vui lòng cho tôi một điếu thuốc.

Neil châm lửa cho cả hai, một homeless một không có quê hương. Người ta rít lấy cái độc hại để tự nhận là đang ấm lòng. Thân thể người đàn ông nồng nàn một thứ mùi khó phân tích, ông ngồi gần Neil, chỗ mà Hậu vừa rời bỏ.

– Bạn có sẵn hai đồng trong túi không? Chúa sẽ ngó xuống lòng tốt của bạn.

Cả hai đều dõi theo bóng người đàn bà vừa mở cửa xe. Chẳng mấy lâu, một mũi tên trắng vụt bay giữa con lộ thênh thang vừa chao bóng nắng.

– Bạn đến tự phương nào, bạn biết Marcel Proust chăng? Ông ta viết giản dị như này: “The true paradises are the paradises that we have lost”.

Neil trao hai đồng vào tay người xấu số đánh mất thiên đường. Neil ôm cuốn vở bước ra khỏi công viên. Thành phố này vẫn có những buổi sáng lặng ngắt như trong nghĩa địa. Vẫn thường khi mặt đất thôi còn sức hút. Một chú bồ câu vừa sà cánh xuống bên bồn phun nước. Neil ra tới lề đường, ngóng đợi một chuyến buýt sật sừ dừng lại.

Hồ Đình Nghiêm
Tạp chí Văn Học số 208 & 209. Tháng 8 & 9, năm 2003.
Đọc lại, chỉnh sửa vào đầu năm 2019.