Lời giới
thiệu:
Tự
dưng tôi nghĩ ngợi về tuổi già khi thấy bà mẹ vợ tôi ở tuổi 88 chỉ trong vòng
vài tháng nay quên (do Bệnh Lú Lẫn - Dementia!?) không còn nhớ hay nhận ra con
ruột của mình là ai? Tên gì? Tệ hơn nữa là Bà Cụ không biết chính mình là
ai? Không thể nhớ tên mình là gì để ký tên trên “check books” trả “bills”; và
không biết phải uống thuốc là gì để chữa đủ các bệnh già?
Bài viết
này cố gắng trình bày 2 chuyện:
·
Các vấn đề chung quanh tuổi già.
·
Sự quan trọng của tuổi già.
Trần Văn
Giang
Tôi nhớ lại
lúc còn học lớp 12 (đệ nhất) trung học ở Sài gòn trước năm 1975, lớp triết học
đầu tiên có dạy về sách suy luận gọi là “Tam Đoạn Luận.” Trong đó
ông Thầy dạy Triết đã cho một thí dụ rất “oái oăm” qua 3 câu ngắn liên quan đến
cách suy diễn về sự chết của con người và dùng ngay tên cúng cơm của đại triết
gia cổ Hy lạp là Socrates:
“Mọi
người đều phải chết
Socrates
là người
Socrates
phải chết…”
Đúng như
ý nghĩa của “Tam Đoạn Luận” này! Tuổi già (và sự chết) là chuyện tự
nhiên không ai tránh khỏi. Khi còn trẻ thì mọi người chúng ta sinh con;
nuôi nấng cho lớn khôn, giúp đỡ con cái về vật chất cũng như tinh thần từ
lúc con sinh ra cho đến khi… mãn kiếp. Nhưng con cái phần lớn không để ý
(hay quên?! ) tới những cố gắng này của bố mẹ; kể cả khi con cái là những người
rất thành công trên đường đời. Người già đến khi kiệt sức là lúc cần sự
giúp đỡ của con cái thì được con cái trả lời là: “Tui quá bận rộn với cuộc sống,
không có thời giờ đâu mà v..v...”
Mở đầu
bài viết, để câu chuyện tuổi già và người già bớt nhàm chán vì có nhiều định luật
về tuổi già mà quý vị cao niên đã biết quá rõ rồi, tôi xin kể hai câu chuyện để
riêng các bạn trẻ, sồn sồn (chưa già) có dịp đọc và suy gẫm như sau.
Câu chuyện
thứ nhất:
Sau khi bố
qua đời, người con trai quyết định đưa bà mẹ già vào Viện dưỡng lão với ý định
sẽ thỉnh thoảng đến thăm bà cụ ở đây thôi chứ sự bận bịu của cuộc sống không
còn cho phép anh ta sống và trông nom bà cụ.
Ngày kia,
Viện dưỡng lão gọi điện thoại người con trai báo tin cho biết là sức khỏe bà cụ
yếu lắm rồi, sợ khó qua khỏi, xin anh con trai đến gặp gấp. Người con
trai đến bên giường bệnh thấy mẹ già nằm im bất động, có lẽ đang thở những hơi
cuối cùng của cuộc sống.
Người con
trai ghé sát tai bà mẹ và nói:
-“Xin
Mẹ cho con biết là con có thể làm gì trong lúc này không?”
Bà mẹ cố
gắng thều thào:
-“Nhờ
con yêu cầu Viện dưỡng lão gắn thêm vài cái quạt trần nữa; thay cái tủ lạnh đễ
giữ thức ăn tốt hơn; cung cấp đầy đủ nước uống trong mùa hè và cho thêm thức ăn
vào tủ lạnh. Nhiều đêm đi ngủ mà bụng Mẹ còn đói…”
Thay vì
trả lời bà mẹ già, anh con trai lấy làm lạ là mẹ mình chỉ còn sống vài giờ nữa
mà sao lại có những yêu cầu thuộc loại “vớ vẩn” như vậy? Anh ta mới hỏi tới:
-“Tai
sao Mẹ lại yêu cầu những chuyện như vậy trong khi mẹ sẽ không còn cần nó nữa?”
Bà mẹ già
lại thều thào nói:
-“Con
yêu. Lời mẹ đang yêu cầu này là cho chính con trong tương lai. Mẹ
có thể chịu nóng, chịu khát, chịu đói… nhưng mẹ đã nuôi con và mẹ biết là con
không thể chịu đựng được những điều khó chịu như vậy ngay từ lúc con còn
bé. Đến hôm nay, con vẫn chưa gặp phải tình trạng bất mãn này trong đời sống;
nhưng một ngày mai, khi con già như mẹ thì chưa biết được....”
Đứa con
trai trưởng thành nghe mẹ già nói đã phải khóc òa lên:
-“Tại
sao con có thể mẹ già, người từng chăm sóc, thương yêu con hơn tất cả những gì
trên đời phải sống như vậy??”
Kết luận: Xin
bạn bỏ bớt thời giờ bận rộn để chăm sóc bố mẹ già.
Câu chuyện
thứ hai:
Một cụ
già 80 tuổi ngồi trong phòng khách cùng với đứa con trai 45 tuổi rất đạo mạo.
Bỗng nhiên có một con quạ bay đến đậu bên cửa sổ.
Ông bố
già hỏi:
-“Con
gì vậy con?”
Người con
trai trả lời:
-“Thưa
bố. Đó là con Quạ.”
Sau một
vài phút, người bố già hỏi lần thứ hai:
-“Con
gì vậy con?”
-“Con
vừa mới trả lời bố là con Quạ mà.”
Sau đó một
chút, người bố lại hỏi con trai lần thứ ba:
-“Con
gì vậy con?”
Lần này
người con trai có vẻ không bằng lòng, trả lời gằn giọng là:
-“Con
Quạ. Con Quạ.”
Sau một
lát nữa người bố già hỏi lần thứ tư:
-“Con
gì vậy con?”
Lần này
người con trai không thể dằn sự tức giận được nữa, quát to lên:
-“Tại
sao bố cứ hỏi tới hỏi lui hoài vậy? Con đã trả lời rồi: ‘ĐÓ LÀ CON QUẠ.’
Bố có hiểu tiếng Việt không?”
Một lúc
sau, ông bố già đi vào phòng lấy một cuốn nhật ký đã phai màu mà ông còn giữ lại
từ lúc người con trai mới sinh. Mở vài trang đầu xong, tới một trang kế,
ông nhờ người con trai đọc dùm như sau:
“Hôm
nay, con trai của tôi đầy 3 tuổi. Hai cha con ngồi trong phòng khách nhìn
ra cửa sổ thì thấy có một con quạ đang đậu trên song cửa. Con trai tôi hỏi
tôi 23 lần ‘CON GÌ VẬY?’ Tôi trả lời con trai tôi đủ 23 lần ‘ĐÓ LÀ CON QUẠ.’
Tôi ôm con vào lòng mỗi lần nó hỏi tôi ‘CON GÌ VẬY?’ Tôi không hể cảm thấy phiền
lòng về sự ngây thơ của con…”
Kết luận: Đừng
xem bố mẹ mình như là gánh nặng hay những sự bực bội… Hãy nói chuyện với
bố mẹ mình một cách khiêm nhường, hòa nhã và tử tế. Bố mẹ đã sống và kiên
nhẫn với con cái từ lúc còn bé. Bố mẹ luôn luôn muốn con cái sống hạnh
phúc.
Cuộc đời
là một cuộc hành trình trải qua bốn gia đoạn: Sơ sinh, thời thơ ấu,
trưởng thành và tuổi già. Tuổi già có thể được đánh dấu từ lúc bắt đầu
về hưu (ở tuổi 65 hay 66?) tức là lúc đủ điều kiện lãnh tiền già hay tiền hưu
trí; và cũng đủ điều kiện hưởng quy chế “Tiết kiệm dành cho người cao tuổi”
(Senior Citizen Discount!)
Thực ra
tuổi (con số) không có ý nghĩa gì bởi vì già hay trẻ còn tùy vào sự suy nghĩ của
mỗi người. Trong cuộc hành trình cuộc đời, lúc trẻ là lúc chúng ta sử dụng
những tài nguyên mà trời ban cho từ sức khỏe, tiền bạc, kiến thức, sự sáng tạo…
Đến khi về già là lúc phải chấp nhận và an hưởng. Cố gắng giữ niềm tin và
ước vọng đối với tháng ngày sống còn lại; tránh các hoàn cảnh dẫn tới sự cô lập
hay cô đơn. Hai thứ độc địa này sẽ cắt ngắn cái tuổi già sớm hơn.
Một ngày
kia, tôi đến thăm một người bạn già sống “trơ thân cụ” mặc dù có 8 người con đều
trưởng thành, thành tài, sống rải rác ở trên khắp nước Mỹ. Ông bạn than
phiền:
-“Anh
còn nhớ căn nhà này trước đầy tiếng cười nói của đàn con của tôi 8 đứa.
Bây giờ tôi phải sống lui hui chỉ có một mình! Kể cũng tủi thật!”
Tôi an ủi:
-“Anh
đừng có nản! Anh không bao giờ sống một mình trong cô đơn cả. Có Đấng
Chí Tôn Cao luôn luôn ở bên cạnh anh đấy! Lo gì?”
Không phải
tuổi già luôn luôn là chuyện buồn, chuyện thất lợi. Tuổi già cho chúng ta
các cơ hội để ôn lại những cái sai, cái thật bại của quá khứ; giúp tìm cách hàn
gắn lại những liên hệ tình cảm đã bị sứt mẻ, đổ vỡ với người thân trong gia
đình cũng như bạn bè – Nhớ lại những lúc mình làm người khác buồn và lúc người
khác làm mình buồn.
Nên biết,
người già thường có 3 cái lo sợ:
·
Chết.
·
Bị bỏ quên.
·
Trở thành gánh nặng cho người khác.
Tôi xin đề
nghị cách để người già có thể tránh được các nỗi sợ này như sau:
Thứ nhất, người
có đức tin tôn giáo không sợ chết. Chết chỉ là một “sự thay đổi” chứ
không phải là “hết/ hay chấm dứt.” Con người có phấn xác và phần hồn.
Chỉ có phần xác chết; còn phần hồn sẽ trở về Nước Chúa Vĩnh Cửu hay Vãng Sanh Tịnh
độ… Thánh Therese of Lisieux có nói: “Sự chết là con đường thật đẹp dẫn
đến thiên đàng.” (Death is the magnificent gateway to Paradise).
Thứ
hai, Không làm gì phải sợ bị bỏ quên; ngoại trừ người già tự ý nhất định
muốn bị bỏ quên thì tôi đành chịu! Bởi vì người già có nhiều thời giờ,
thành ra có rất nhiều người, nhiều tổ chức cần sự đóng góp công sức của họ.
Ở ngoài xã hội thì có các hội thiện nguyện, “Soup Kitchens,” các mục vụ của nhà
thờ; các việc công quả ở chùa, đền thờ v..v.. Ở trong phạm vi gia đình (ở nhà)
thì các con các cháu luôn luôn cần sự giúp đỡ của ông bà để giữ nhà, chăm sóc
đưa đón con trẻ còn nhỏ, trong lúc con cháu phải đi làm kiếm sống trong hoàn
cảnh chật vật mà không đủ phương tiện tài chính để thuê người chăm sóc hay đem
gởi con nhỏ ở các nhà trẻ tốn kém.
Thứ
ba, lúc còn trẻ phải sống cần kiệm không hoang phí để khi về già có thể tự
sống với “tiền để dành” (saving) cũng như trợ cấp hưu trí giới hạn của
chính mình. Có thể dùng tiền tiết kiệm của mình để sống trong cơ sở khang
trang, không cần phải tráng lệ, dành riêng cho người cao niên có khả năng tài
chánh tối thiểu. Con cháu nếu có muốn giúp thêm thì rất quý; nhưng nếu đã
có dự tính từ trước là cố sống “độc lập, tự lo hạnh phúc” thì dầu sao
cũng khó có thể trở thành gánh nặng của người khác, kể cả con cháu.
Vài lời
thô thiển.
Trần Văn
Giang
Orange,
ngày 4 tháng 1 năm 2019.
