Ta về cúi mái đầu sương
điểm
Nghe nặng từ tâm lượng đất trời
(Tô Thùy Yên)
1.
Qua Úc lần này, tôi trở lại ngay với cái hẹn mỗi sáng với anh Thành sui gia là
cùng ra cái công viên không-có-hàng-rào gần nhà để đi bộ thể dục. Từ năm ngoái
năm kia, anh Thành từng ân cần dẫn dắt tôi đi bộ buổi sáng bởi anh thuộc hàng
“chuyên gia” đi bộ, rất rành rẽ về các công viên lớn/nhỏ ở các vùng Cabramatta
và Liverpool. Đáng nể hơn là kỳ này, dù sức khỏe vừa có vấn đề, anh vẫn không
gác bỏ cố tật mê đi bộ.
Hơn 10 năm trước, thời anh Thành chưa qua đây định cư, một bệnh viện nhân
dân nào đó ở VN đã mỗ cấp cứu ca nghẹt ruột non cho anh. Đến năm ngoái, ở đất
Úc này vết mỗ chợt viêm sưng nặng nề, anh bị cứng bụng, bỏ ăn và ngất xỉu vì
đau, gia đình lại phải lập tức đưa anh đi cấp cứu. Lần này, bệnh viện công ở
Liverpool , với ca mỗ suốt 3 tiếng đồng hồ, đã phải cắt bỏ 8 tấc đoạn ruột có
vết mỗ cũ đã biến dạng. Vì trước đây không được may, nối hoàn chỉnh, nay chỗ
ruột này hoại tử, đe dọa làm thúi luôn các phần ruột xung quanh.
Nằm viện nửa tháng thì anh Thành khỏe hẳn, bác sĩ người Úc gốc Ấn Độ cho về với
lời khuyên nghe kỳ cục, rằng bệnh nhân vừa được ông mỗ ruột cần tập đi bộ mỗi
ngày, còn yếu thì cứ từ từ mà đi nhưng quãng đường cần ngày một dài hơn lên,
cuối cùng đạt được trên 10 km là tốt nhất. Lý do nghe cũng kỳ cục, rằng bệnh
nhân phải nhọc xác, đổ mồ hôi như vậy là để thách đố vết mỗ, đi bộ nhiều là lay
động nó nhiều, xem nó có bục ra hay không!
Vậy là hằng ngày, anh sui quẩn quanh với hai lượt ra công viên gần nhà,
nghiêm túc, đúng giờ vào lúc mờ sáng và sẩm chiều. Buổi chiều, anh lầm lũi đi
trong ánh sáng chạng vạng và gió lạnh, thỉnh thoảng mở cell phone xem phần mềm
theo dõi sức khỏe, con số quãng đường đi bộ hôm nay có nhảy lên quá 10km anh mới
chịu quay về nhà. Anh cho tôi biết thêm là ngày nào đi ít quá thì đêm đến anh
không ngủ được. Cả việc ngủ trưa, qua Úc rồi thì dần dần anh cũng bỏ thói quen
này, vì cứ ngủ trưa là đêm rất khó ngủ.
2.
Chuyện ông già Thành khó ngủ làm tôi nhớ thời sinh viên, gần gác trọ tôi ngụ có
một bác lớn tuổi, tạm gọi là bác Tư. Bác kể là do già rồi thì ngủ rất khó, mà
có ngủ được cũng ngủ rất ít, nên đêm nằm bác cứ trằn trọc suốt, không phải là
mong trời sáng mà chỉ thao thức mong sớm đến giấc 2 giờ, trời còn khuya nhưng
là giờ cái quán cóc bán cà phê ở đầu hẻm đã rục rịch mở cửa. Vậy là bác Tư chổi
dậy, khẽ khàng mở cửa ra khỏi nhà, thả bộ – từ bác dùng – ra quán.
Hồi đó, hiếu kỳ trước nếp sống thầm lặng của ông già nghèo, có bữa chàng
trai trẻ là tôi cũng theo chân bác Tư ra quán. Thì ra, cứ mỗi đầu ngày, bác Tư
cùng hai ông bạn già nữa – cũng dân trong xóm – luôn là những người khách mở
hàng cho cái quán cóc xập xệ này vào lúc trời còn chưa hừng đông. Trong lúc chờ
anh chủ quán còn sật sừ chưa tỉnh ngủ lục đục nấu nước sôi thì để có
chỗ ngồi, ba ông khách quá quen này cứ tự động bày dọn chỗ ngồi từ
đống bàn ghế đã xếp chồng từ đêm qua khi quán đóng cửa nghỉ bán.
Ba cái xây chừng nóng hổi được bưng ra. Theo thói quen, ba người
già rót cà phê ra cái dĩa lót, thổi phù phù cho nguội rồi húp từng ngụm
ngon lành. Tiết trời se lạnh buổi hừng đông bên ngoài, trong quán thì tôi tối
thiếu ánh sáng bởi chỉ có ngọn đèn nhỏ mở chỗ pha chế, vẻ mãn nguyện vẫn lộ rõ
trên gương mặt những người già, không hơn không kém một niềm hạnh phúc đơn sơ,
bình dị nhất, ít tốn hao nhất sau bao thăng trầm của cuộc sống…
3.
Bao đời nay, người già luôn thường ù lì, nặng quán tính ở một số thói quen hay
cố tật. Trong sinh hoạt hằng ngày, quanh quẩn bên họ là cái kiếng lão, hộp chia
thuốc, máy đo huyết áp, máy đo đường huyết, khăn choàng cổ, tờ nhật báo, cuốn
sách tử vi cũ mèm, đọc hoài không hết…
Riêng với người già ở đất Úc này, một khi đã không còn phải lo lắng về đời
sống kinh tế, thu nhập, nhà ở… nhờ hưởng tiền già hay tiền trợ cấp xã
hội khác, mỗi người sẽ có quá nhiều thì giờ rỗi rảnh để quanh quẩn với mối bận
tâm, bận rộn riêng tư. Nhiều người thường ngày vào casino, kéo máy, chơi bài
với món tiền đặt thật nhỏ, nếu ngồi cả ngày cả buổi mà ăn được món tiền khá khá
thì cũng vui, còn thua thì cũng chỉ số tiền nhỏ, không có gì buồn phiền. Có
người lại thích làm vườn, chăm sóc hoa kiểng, trồng vài loại rau quả trong khu
đất sau nhà. Có người hay đi khiêu vũ, ngồi nhâm nhi cốc bia, nghe nhạc sống ở
các club. Lại có người hay đi mua sắm vụn vặt, thỉnh thoảng cũng lựa quần áo,
túi xách hàng hiệu nếu down giá hấp dẫn, còn lại thì chuyên mua về cả
lô đồ giảm giá, về cắt, sửa lại theo ý thích…
Và như đã nói, anh Thành sui gia, già 76 tuổi, thêm nữa là thành phần cựu
chiến binh, lâu nay đã một mực chọn cách trải qua thì giờ nhàn hạ là… đi, rõ
hơn là đi bộ, không tính hai giấc đi bộ thể dục sáng sớm và chiều tối. Cả trước
và sau cuộc giải phẫu, anh Thành thường xuyên nghiên cứu trên net những lộ
trình bus, tramway, phà và tàu điện dẫn đến các công viên, vịnh biển, bãi biển
của vùng Sydney. Đi như thế là “dã ngoại”, “thám du”, “tham quan”, “khám phá”…,
gọi sao cũng được. Cách đi là đến quãng đường nào đã hết trạm tàu điện, trạm xe
bus là đi bộ tiếp, có khi cả chục cây số nữa mới đến nơi muốn đến.
Trên người, trong túi xách của anh Thành luôn quẩn quanh vài món đồ vật phải
nói là đặc biệt, chỉ có nơi những công dân Australia lớn tuổi, như cái cell
phone cùng cái xạc pin mini, thẻ đi bus giá hạ của người già, thẻ ATM, thẻ
Senior, thẻ câu lạc bộ Cựu chiến binh…
Thường là anh Thành đi một mình, vài khi rủ tôi hay một người bạn thân ngụ ở
gần nhà. Làm bạn đồng hành với anh khá nhọc nhằn, bởi chuyến dã ngoại nào cũng
có ‘chương trình’ đi bộ, có khi cả chục cây số. Có lần tình cờ gặp một nhóm
khách du lịch dễ mến, anh Thành đã đi theo họ suốt 2- 3 bãi biển liền kề nhau,
cộng lại là hơn 30 km!
Đã nắm vững lộ trình đến một địa điểm đã chọn nào đó, thì ba lô lên vai,
khách lữ hành lên đường! Dù đã trọng tuổi, hành trang đi đường của ông già
Thành chỉ cần là ổ bánh mì và chai nước, nghĩa là hết sức đơn sơ, bụi
đời không khác bọn trai trẻ. Anh từng nói: “Mình đem theo một chai
nước là được, đem nhiều nặng ba-lô chứ có ích gì. Còn hết nước thì ghé quán bà
Tư Khòm uống miễn phí!”. Cái ý hài hước của anh là muốn nói đến những trụ
inox cung cấp nước uống công cộng, miễn phí được đặt rải rác trong các công
viên hay dọc theo lối đi bộ (footpath) chạy ven theo các bãi biển, muốn uống
thì khách đi đường cứ khom người, nghiêng đầu vào mâm, bấm nút là có tia nước
phun lên vừa đúng vào miệng, hoặc tha hồ hứng nước vào chai từ tia nước này hay
từ cái vòi ở thân trụ inox.
Vào những ngày đông lạnh giá hay ngày hè chói nắng, ở những bãi biển quạnh
quẽ, đìu hiu, sau khi đã chụp ảnh/quay phim cảnh biển cả chán chê, nhiều lúc
ông khách già đã lặng lẽ ngồi một mình trên bãi cát, bâng khuâng nhìn sóng biển
trắng xóa vỗ vào gành đá. Những tứ thơ bình dị đã đến với tâm tư khách phong
trần, như: “Sóng va gành đá cô đơn. Sóng đùa bãi cát từng cơn sóng tràn”,
hay “Đá có tự bao giờ? Đã mấy ngàn năm tuổi? Đá
vẫn đứng chơ vơ!”, hay “Thà như tảng đá nằm yên. Nắng mưa mặc
kệ chẳng phiền lòng ai!”…
4.
Đã thành lệ, hằng tuần anh Thành đi rút tiền xài vào các sáng thứ năm tại cây
ATM của CommonWealth Bank trên đường John, Cabramatta. Sau đó, cũng thành lệ
hiếm khi bỏ qua, anh ghé cà phê Nhớ gần đó để gặp gỡ, trò chuyện với các ông
bạn già, đa số là cựu chiến binh như anh.
Tôi cũng vài lần theo anh Thành, đi xe bus ra quán Nhớ vào các sáng thứ năm.
Cùng là dân lính cũ, tôi mau chóng kết bạn với những người bạn của anh sui. Vì
ông nào tuổi cũng trên dưới 70 nên đám già chúng tôi thường hay nói chuyện quá
khứ, nhắc lại đủ thứ chuyện cũ ở quê nhà, nhất là ở Sài Gòn ngày trước.
Hay gợi chuyện cũ nhất, kể chuyện nhiều chi tiết nhất là anh Ba Thới, ông
anh 86 tuổi rất dễ mến. Anh Ba nguyên là một nghiệp chủ có tới 3-4 cái pharmacy
ở Sài Gòn và Mỹ Tho, sau ngày 30-4 số tiệm thuốc Tây này bị tịch thu hết sạch
bởi những dược sĩ đứng tên mở tiệm – con trai, con gái anh Ba – đã vượt biên
ngay ngày 30-4. Như bao nạn nhân của thời cuộc khác, phút chốc vợ chồng anh Ba
và đứa con út trở nên nghèo mạt rệp, phải lụi hụi lao động tay chân với các
nghề trồng nấm rơm, thắt giỏ mây tre lá, may đồ gia công… để kiếm sống. Đến
thời Việt kiều được phép bảo lãnh thân nhân còn kẹt trong nước đi định cư, thật
tiếc là anh Ba Thới chỉ sang Úc một mình bởi chị Ba đã mất vì ung thư, còn đứa
con trai út đành ở lại vì người vợ nhất định không chịu ra sống ở nước ngoài.
Hiện giờ ông già ngoài 80 này sống một mình trong căn hộ chính phủ cho thuê.
Ngồi nói chuyện mà thỉnh thoảng ông già Thới lại dừng nói, thắt lại khăn
choàng cổ, lau cái cái kiếng lão, lấy trong túi áo khoác ra cái hộp chia
thuốc…, những thứ quẩn quanh trong sinh hoạt của người già. Và thứ năm nào cũng
vậy, sau khi rút tiền để tiêu xài, ông già đang sống nhờ vào tiền trợ cấp xã
hội này vẫn quẩn quanh chờ đứa cháu nội đang du học ở đây, cứ sáng thứ năm là
đến cà phê Nhớ giây lát để được ông mình nhín tiền già ra cho một ít…
Phạm Nga
(Sydney, tháng 7/2019)
