- Nghề dậy học là một nghề khiêm tốn, nhưng hết sức quan trọng. Có những thầy cô giáo tạo được ảnh hưởng lâu dài, ảnh hưởng đến cả đời của học sinh. Câu chuyện dưới đây là một ví dụ điển hình về những thầy cô giáo tạo được sự khác biệt đến cuộc đời của học sinh. Chúng tôi mượn tựa đề “Tấm Lòng Vàng” của nhà văn Nguyễn Công Hoan để miêu tả câu chuyện.
Hồi năm 1968, tôi
còn là một học sinh ở trường trung học Levon & Sophia Hagopian Armenian ở
Beirut. Vào lúc ghi danh theo học lớp 10, tôi phải đến văn phòng hiệu trưởng
nói với người thư ký rằng cha mẹ tôi không có đủ tiền để đóng học phí. Mặc dù
lúc đó tôi là một học sinh giỏi, đứng đầu lớp, nhưng tôi vẫn bị đuổi đi, cho về
nhà. Sự việc này làm tôi đau lòng vô cùng, tôi rất thích đi học, và muốn có mặt
ở trường ngay từ ngày đầu niên học.
Tôi về nhà, không
được đi học nữa. Mỗi ngày tôi phải phụ với cha tôi làm việc trong xưởng vá bánh
xe hơi. Cha tôi chỉ kiếm đủ tiền nuôi gia đình, gồm mẹ tôi và ba đứa con, ông
không có tiền để đóng học phí cho tôi.
Một ông già trông
thấy tôi ở tiệm sửa xe, và thắc mắc không hiểu vì sao tôi không đi học. Tôi nói
với ông rằng tôi phải bỏ học vì không có tiền đóng học phí. Ông đề nghị để ông
gọi điện thoại cho một vị hiệu trưởng trường khác, không phải trả học phí, để
tôi có thể tiếp tục đi học. Mặc dù trường sau này ở rất nhà tôi, nhưng tôi vẫn
không bỏ lỡ cơ hội theo học tiếp, tôi lấy xe buýt đi rất lâu để đến trường tiếp
tục học. Tôi nói với ông hiệu trưởng rằng tôi đã được thu xếp không phải đóng học
phí, hay chỉ đóng với giá đặc biệt. Nhưng tôi vô cùng kinh ngạc khi vị hiệu trưởng
sỉ vả, mắng nhiếc tôi, và nói rằng không hề có chuyện học miễn phí, hay mặc cả
tiền học.Tôi lập tức quay đầu trở về, và đi thẳng đến nơi sửa xe của cha tôi.
Ba ngày sau, một
người bạn cùng lớp với tôi ở trường Sophia Hagopian đến gặp tôi. Ông hiệu trưởng
sai nó đến gặp tôi và nói tôi nên quanh trở lại trường. Khi đến trường, tôi nói
với người thư ký học vụ rằng tôi không có tiền đóng học phí. Nhưng bà ấy báo
cho tôi biết tiền học phí của tôi đã được trả hết rồi, và tôi có thể đi học
bình thường với bạn bè như trước. Tôi hỏi bà thư ký ai đã đóng tiền học cho
tôi, để tôi có thể cám ơn con người tử tế ấy. Nhưng bà thư ký nói rằng người
đóng học phí cho tôi muốn giữ kín tên của họ.
Tôi vào lớp học
mà trong đầu cứ quanh quẩn suy nghĩ mãi xem ai là người đã đóng học phí cho
tôi. Ai là người đã có tấm lòng vàng cho tôi cơ hội may mắn này. Tôi quanh trở
lại văn phòng hiệu trưởng và năn nỉ bà thư ký học vụ xin bà vui lòng cho biết
ai đã đóng học phí cho tôi. Vì tôi năn nỉ qúa, bà thư ký dặn tôi rằng bà sẽ tiết
lộ danh tánh người đóng học phí cho tôi với điều kiện tôi phải giữ bí mật, và
không được đến cám ơn người ấy. Nếu không, bà thư ký học vụ có thể bị mất việc
vì không giữ bí mật tin tức. Bà cho tôi biết người có lòng tốt đóng học phí cho
tôi chính là cô giáo dạy Anh Văn, cô Olivia Balian.
Bà thư ký học vụ
kể cho tôi nghe rằng khi niên học bắt đầu, bà thấy ghế ngồi của tôi ở trong lớp
bị bỏ trống, không thấy tôi đi học. Bà hỏi thăm vì lý do gì. Bà thư ký học vụ
nói rằng cha mẹ em học sinh này không có tiền đóng học phí, nên em đó phải nghỉ
học. Bà Balian nói với ông Hiệu trưởng yêu cầu nhà trường trừ tiền học phí cho
học sinh đó vào tiền lương hàng tháng của bà.
Trong suốt cả
niên học, tôi ngồi học trong lớp của cô Balian, suy nghĩ về tấm lòng tử tế của
cô, mà không thể nói lời cảm ơn. Một năm sau, gia đình tôi được sang định cư ở
Hoa Kỳ. Ở đây, tôi lấy được hai văn bằng Master, một ở trường Columbia
University, và một ở trường Pepperdine University.
Tôi không bao giờ
quên được tấm lòng tử tế, rộng lượng của cô giáo Balian. Gần 40 năm sau, tôi
quanh trở lại Beirut lần đầu tiên, và tặng $4.5 triệu đô la cho Quĩ Giáo Dục
Kirk Kerkorian’s Lincy Foundation, cấp học bổng cho 28 trường học của người
Armenian hoạt động ở Beirut. Một trong những trường tôi đến thăm, có trường
trung học cũ của tôi. Khi trao tấm chi phiếu vài trăm ngàn đô la cho ông Hiệu
trưởng, tôi dặn dò ông chớ bao giờ đuổi học sinh về nhà vì em đó không có tiền
đóng học phí. Bởi vì không ai có thể biết được trong tương lai em bé đó sẽ trở
thành con người như thế nào. Em học sinh đó có thể trở thành một bác sĩ, một
nhà ngoại giao tài giỏi, hay trở thành một tỉ phú tặng tiền rất nhiều cho các
trường học.
Trong lúc lưu lại
Lebanon, tôi đi thăm cô giáo cũ của mình, là cô Balian. Bây giờ cô đã nghỉ hưu,
không còn đi dậy nữa. Cô đang sống một mình trong một căn hộ nhỏ bên ngoài
Beirut. Cô hết sức vui mùng khi gặp lại tôi. Cuối cùng thì tôi cũng có dịp ngỏ
lời cảm ơn cô vì sự tử tế, rộng lượng của cô trong nhiều năm tôi đi học. Nhưng
cô rất khiêm tốn,không màng để ý đến việc tôi cảm ơn cô, cô tìm cách đổi đề tài
câu chuyện đi hướng khác. Tôi ngỏ lời xin được giúp đỡ cô về mặt tài chánh, hay
làm một buổi lễ vinh danh cô vì cô đã dành nhiều năm để dậy dỗ học sinh gốc
Armenian. Nhưng cô từ chối tất cả mọi đề nghị của tôi.
Tôi viết câu chuyện
này để tôn vinh cô giáo của tôi, bà Olivia Balian. Bà qua đời vào năm 2017.
Nhưng cũng nhân dịp này tôi xin được nói ra một điều là người ta có thể tạo ra
sự khác biệt rất lớn cho cuộc đời của một người khác. Nếu không có cô giáo
Balian, tôi đâu có dịp học tiếng Anh, và có lẽ chẳng bao giờ có cơ hội sang Hoa
Kỳ, để rồi trở thành một nhà xuất bản nhật báo Anh Ngữ The California Courier. Rất có thể tôi đã suốt đời làm việc
trong tiệm vá bánh xe của cha tôi ở Beirut.
Nguyễn Minh Tâm dịch
theo Reader’s Digest tháng 9/2019
