Bela Johnson
Yên Nhiên chuyển ngữ từ nguyên tác Both sides now của Bela Johnson.
Mây trôi từ hai chiều đối nghịch
Hôm nay khi bật radio tôi chợt nghe một bài hát xưa, một giọng hát nào đó,
chậm rãi và truyền cảm. Xúc động đến nỗi tôi nghiền ngẫm từng câu hát, từng
chữ, từng âm; tôi chưa từng làm như thế bao giờ. Bài hát đó là Hai Phía Từ Đây,
sáng tác bởi Joni Mitchell:
Nhìn mây tôi thấy nơ trời
Lâu đài, tơ tóc buông lơi thiên thần
Những bờ vực thẳm mênh mông
Chập chùng lơ lửng từng không xa vời
Mây che chắn ánh mặt trời
Thành mưa và tuyết bời bời không gian
Bao nhiêu thứ để lo toan
Nhưng mây cản lối đường gian trần này
Nhìn từ hai phía, từ đây
Trên cao dưới thấp mây bay ngang trời
Chỉ là một áng mây trôi
Nhớ chăng ảo ảnh xa rồi thoáng mây
Trăng mùa hạ, những vòng quay
Du dương hòa nhịp men say bên người
Đường thần tiên, bước chơi vơi
Cõi mơ tình sử, riêng người với ta
Giờ đây vở kịch hạ màn
Sân nay vắng bóng, âm vang tiếng cười
Thế thôi đừng để ai hay
Nỗi lòng u uẩn tỏ bày ích chi
Nhìn từ hai phía tình trần
Từ trao và nhận ân cần nôn nao
Tình yêu hư ảo biết bao
Chừng khi nhớ lại tình trao mất rồi
Lời thề trang trọng dâng người
Bâng khuâng giọt lệ đầy vơi nỗi niềm
Ngoài kia huyên náo đời riêng
Những dâu bể những hão huyền mộng mơ
Bạn nay ngoảnh mặt thờ ơ
Rằng tôi giờ chẳng còn là tôi xưa
Mất đi để được đền bù
Ngày ngày cuộc sống phù du kiếp người
Nhìn từ hai phía cuộc đời
Từ thua từ được mộng đời lao xao
Chỉ là ảo ảnh hư hao
Trong tâm tưởng biết gì đâu về đời
Nhìn từ hai phía cuộc đời
Những thăng trầm những mộng đời lao xao
Chỉ là ảo ảnh hư hao
Trong tâm tưởng biết gì đâu về đời
Thực sự là thế khi chúng ta hồi tưởng về cuộc đời, chúng ta thường nhận ra
rằng quan niệm hiện tại của chúng ta khác hẳn với cái kinh nghiệm đã trải qua,
đã thụ hưởng, hay đã được bất tử hóa khi nó được thâu băng hay viết thành lời
nhạc. Chính lúc chúng ta ngỡ mình biết chắc chắn về một điều gì đó, chúng ta vỡ
lẽ ra mình chẳng biết gì về nó. Sau những năm tháng mê muội trong tình yêu,
chẳng hạn, nhiều người đã khước từ không muốn sống chung với ai nữa cả. Họ
không thể chịu nổi sự cay đắng khi bị phụ rẫy lần nữa, nhưng đồng thời họ cũng
chối bỏ cái có thể xảy đến: cảm xúc hân hoan khi đang yêu. Nhiệt tình và dịu
dàng chỉ là hai mặt của bản chất con người đa diện. Sự giận dữ, phụ bạc và hằn
học cũng ở trong chúng ta, cho dù chúng ta không muốn hay không thích thừa nhận
chúng. Chúng được xem như là bóng hình của chúng ta. Những thứ về mình mà chúng
ta thích hoặc không thích đều hiện diện trong chúng ta. Nhìn đời từ hai khía
cạnh giúp chúng ta trưởng thành và tiến triển khi chứng kiến chính chúng ta
đong đưa giữa những kinh nghiệm và xúc cảm của vui sướng lẫn khổ đau.
Nhìn đời từ hai phía có nghĩa là chúng ta đứng lùi lại và, hy vọng với một
cái nhìn trung thực, quan sát những gì nhận thấy được. Chúng ta nhìn thấy ánh
sáng, và thừa nhận bóng tối. Nhìn từ hai phía chúng ta có được quan điểm, sự
quân bình và quan trọng nhất là sự dung hòa. Đời không là đen và trắng, mây hay
tình yêu cũng thế. Thế giới của chúng ta không đứng yên. Chúng ta sống trên một
điểm tựa, luôn giữ thăng bằng giữa cho và nhận, thắng và bại, thăng và trầm,
vui sướng và đau khổ. Nếu chúng ta lao mình vào một thái cực với hy vọng sẽ ở
lại đó, chúng ta sẽ thất vọng. Đời sống không thể khiến chúng ta thất vọng, tuy
nhiên cái ảo vọng về đời sống của chúng ta mới có thể. Chúng ta có thể chọn lựa
để nhớ những giây phút hận sầu, nhưng khi chúng ta phân tích kỹ lưỡng chúng có
lẽ chỉ là ảo tưởng. Hai người mê nhau như điếu đổ có thể sắp đắm chìm trong
hoan lạc, nhưng có lẽ họ sẽ kể về chuyện đó mỗi người theo một cách khác. Hai
anh em hay chị em sẽ nhớ về cha mẹ hay một kỷ niệm gia đình theo cách riêng của
mỗi người. Ai đúng ai sai? Ai có thể quả quyết sự thuần nhất của kinh nghiệm
đó?
Chúng ta đều sở hữu cái phiên bản của chúng ta về thực tại, về đời sống
riêng của chúng ta. Không ai trong chúng ta đúng hay sai, mặc dầu chúng ta chịu
trách nhiệm về những sự chọn lựa đưa đến những mối quan hệ phức tạp với tha
nhân. Chúng ta luôn có sự tự do hành xử, mặc dù trong những lúc thử thách chúng
ta không cảm thấy như thế! Nếu như công việc làm của chúng ta có cơ nguy bị mất
hoặc người yêu của chúng ta sắp rời xa, chúng ta không có khuynh hướng thấy
chính chúng ta can dự trong mối quan hệ đó. Chúng ta cảm thấy mình là nạn nhân
và không nơi nương tựa. Hầu như vào thời điểm đó người khác đang áp đặt quyền
lực lên chúng ta. Tuy nhiên chúng ta có sự chọn lựa, bất kể chúng ta có cảm
thấy bất lực cách nào đi chăng nữa. Có một chọn lựa là đầu hàng. Khi bị dồn vào
chân tường, có lẽ là sự chọn lựa tốt đẹp nhất là phó thác cho Mệnh Trời. Trong
quẫn bách của bi kịch đời người và khi thiếu một tầm nhìn phổ quát, có lẽ cách
tốt nhất là chúng ta cầu xin sự bình an.
Chúng ta có thể thử nhìn cả hai phía, mặc dù chúng ta dễ thất bại hơn là
thành công giữa lúc cơn sóng gió tình cảm còn dao động. Nhưng chắc chắn một khi
mọi chuyện đã lắng dịu, chúng ta sẽ thấy chính chúng ta phản tỉnh. Hoài niệm
giúp chúng ta nhận thức một sự việc dưới nhiều khía cạnh. Thay vì cố gắng cô
lập và ghìm đời sống xuống như nhà vật lý học ghim kẹp hạt nguyên tử trong cái
máy quay gia tăng tốc độ (và khi ông ta càng cố gắng, hạt nguyên tử càng di
chuyển nhanh hơn), chúng ta có thể khoan thai hồi tưởng và học hỏi từ những sự
giao tiếp và những chọn lựa của chúng ta. Chúng ta có thể nhìn đời từ hai phía
và, trong tiến trình ấy, phó thác cho sự kỳ diệu của chính cuộc đời này.
Bela Johnson
Yên Nhiên chuyển ngữ
