Chúng ta ngồi chờ và thấy lưỡi bò bành trướng đang liếm gần
như hết vùng biển truyền thống của quê hương.
Chúng ta ngồi chờ và thấy những ngày gần đây chúng ta đi
trên đường phố như đi trong cảnh giới âm ty với rừng người bịt kín mặt quanh ta
trong khói sương âm u mờ mịt của ô nhiễm.
Chúng ta ngồi chờ và thấy những lớp vàng son tinh thần của
truyền thống và văn hóa và đạo đức muôn đời đang rơi rụng tả tơi lần cuối cùng
trước mặt và qua đấy lộ rõ ra xã hội bất an và trên đà tan rã về tinh thần, và
con người đang tiến hóa ngược về loài thú.
Chúng ta ngồi chờ và thấy cửa âm ty thật sự bắt đầu ló dạng ở
cuối đường chân trời - một Tân Cương mới với hàng triệu người Việt trong các trại
tập trung từ nam chí bắc trên quê hương chung hình chữ S này.
Hay có lẽ chúng ta không còn có cơ hội ngồi chờ khi ung thư
là số phận tất yếu của chúng ta, nhưng con cháu và đồng bào ta vẫn còn có cơ hội
chờ như ta để nhìn thấy đường đến Tân Cương ngày càng gần hơn.
Chúng ta bao năm qua và bao năm sau, nếu không có gì thay đổi,
có lẽ vẫn là những thế hệ ngồi chờ.
*
Việt Nam chúng ta ngày nay là một đất nước của những thế hệ
ngồi chờ.
Chúng ta đã bắt đầu chờ những lời hứa hão. Đó là độc lập, tự
do, và hạnh phúc.
Chúng ta vẫn chờ độc lập khi những phần đất của tổ quốc đang
trong tay Trung Quốc, khi lãnh đạo Việt Nam đang gập người hướng về Thiên triều
để chờ được rót ban ân huệ "độc lập" nửa vời.
Chúng ta vẫn chờ tự do nhưng tự do không bao giờ đến cho đa
phần tâm hồn nô lệ trong chúng ta. Những ai chờ không được đã lìa xứ ra đi ngay
từ đầu; những ai nán lại thì về sau qua muôn vàn cách họ cũng lên đường tìm tự
do. Những ai ở lại thấy nữ thần Tự do trong lòng mình run rẩy trước bóng công
an.
Hạnh phúc là sự mưu cầu chỉ có thể đạt được nếu chúng ta có
được độc lập và tự do đích thực vì chúng là mảnh đất màu mỡ để ươm mầm hạnh
phúc cho tất cả mọi người. Bản Tuyên ngôn Độc lập Hoa Kỳ khẳng định con người
có các quyền thiêng liêng như quyền sống, quyền tự do, nhưng hạnh phúc thì phải
mưu cầu. Hạnh phúc là sự mưu cầu dựa trên tài năng, tính cách, và nhất là sự
lao động nhưng hạnh phúc không bao giờ có cho đại đa số khi độc lập và tự do
không tồn tại. Hạnh phúc không phụ thuộc vào giàu nghèo. Hạnh phúc phụ thuộc
chính vào tự do như lời của một vị thẩm phán ở Toà án Tối cao Hoa Kỳ cách đây
hơn tám mươi năm:
"Những người đã giành độc lập cho chúng ta tin rằng
cứu cánh cuối cùng của nhà nước là tạo tự do cho con người phát triển hết mọi
khả năng... Họ coi trọng tự do vừa như là cứu cánh vừa như là phương tiện. Họ
tin tự do là bí quyết của hạnh phúc và can đảm là bí quyết của tự
do."
Cho nên chúng ta hiểu tại sao dân chúng ở các nước toàn trị
đa phần không có hạnh phúc như có đến 94% dân Trung Quốc không có hạnh phúc dù
cuộc sống của hàng triệu người trở nên khá hơn. Còn hạnh phúc của người dân Việt
ở đâu khi đạo đức bị trốc rễ, khi cuộc sống là sự mưu sinh đầy nhọc nhằn, khi sợ
hãi và lòng bất an theo ta khi ta thức dậy và theo ta vào giấc ngủ, khi ta thấy
ngộp trước hiện tại và ngộp hơn khi nghĩ đến tương lai.
Vì chúng ta không có can đảm nên chúng ta chấp nhận số phận
nhưng chúng ta trong lòng vẫn thiết tha chờ ngày mai trời sáng hơn. Những thế hệ
Việt Nam chờ mãi. Chúng ta chờ giáo dục tốt hơn khi con chúng ta phải đu dây,
phải bơi qua sông để kiếm chữ. Chúng ta chờ đường xá tốt hơn khi lô cốt vẫn trơ
gan cùng tuế nguyệt và khi đường xuống cấp còn nhanh hơn mưa. Chúng ta chờ bớt
tham nhũng hơn dù khi chúng ta phải bắt đầu chung chi theo tháng và theo năm và
khi chúng ta hiểu đó là thứ khổ tất yếu mà ta phải chấp nhận thêm vào những thứ
khổ triền miên như sinh, tử, bệnh,lão. Quan trọng nhất chúng ta chờ tự
do.
Chúng ta chờ từ tóc xanh đến tóc bạc, chờ từ nhà ra nghĩa địa.
Chúng ta không được lạc quan như "lãnh tụ" khi ông viết ra câu
"thơ" "Ngồi trên hồ xí đợi ngày mai". Nhưng chúng ta
được phép thực thi quyền ngồi chờ của chúng ta một cách kiên nhẫn.
Vì quá quen chờ nên không ai ngạc nhiên khi chúng ta bắt đầu
có thói quen ngồi chờ yêu nước trong công viên hay trong quán nước. Thử hỏi
trên thế giới này có ai chờ được như ta? Có nước nào mà lòng yêu nước phải ngồi
chờ không? Câu trả lời là có nếu người dân nước ấy tự xem mình là nô lệ, vì
thân phận nô lệ chỉ quan tâm đến con roi mà không quan tâm đến kẻ cầm
roi.
Ước gì chúng ta đừng có con để tránh kéo dài cuộc đời nô lệ
khốn khổ của chúng. Hãy nhìn vào mặt các con mỗi ngày để thấy rằng hiện tại của
chúng ta in hằn trên nét mặt tương lai của chúng. Rồi chúng cũng chờ như ta vì
thế hệ cha anh không có can đảm không chờ.
Chúng ta là chiếc bóng của lịch sử. Khi chúng ta ngồi chờ lịch
sử ngồi chờ theo, khi chúng ta hành động lịch sử bắt đầu trở mình, và khi chúng
ta sợ hãi triền miên lịch sử sẽ đứng yên. Nhà văn Nga Alexander Solzhenitsyn viết:
"Nếu chúng ta chờ đợi lịch sử ban cho chúng ta tự do và những món quà
quý giá khác, chúng ta có nguy cơ chờ đợi trong vô vọng. Lịch sử là chúng
ta."
Vâng, lịch sử là chúng ta nhưng chúng ta khôn ngoan chờ người
khác đi trước. Thế là tất cả chúng ta ngồi ngó nhau và chờ lẫn nhau. May thay lịch
sử cũng rất kiên nhẫn chờ theo. Bóng đèn cuối cùng tắt trên ga Chờ nhưng chuyến
tàu Lịch sử sao vẫn chưa chuyển bánh?
Lẫn trong khói hương và bao khóc than tiễn đưa ta lần cuối
cùng về thế giới bên kia là ánh mắt của con cháu ta trách ta không làm gì cả để
hôm nay chúng cũng phải bắt đầu chờ đợi như ta. Linh hồn nào phiêu diêu nổi
trong niềm đau uất nghẹn sau lưng ấy.
05.10.2019
Trần Quốc Việt
