Bài thơ vô cùng xúc động “Do not stand at my grave and weep”
(Đừng đứng khóc bên nấm mồ của mẹ) của Mary Elizabeth Frye (1905-2004) đã được
dịch ra không biết bao nhiều thứ tiếng và đã được đọc lên, phổ nhạc, trình bầy
không biết bao nhiêu lần bởi các ca sỹ trứ danh.
Mary Elizabeth Frye là một bà nội trợ người Mỹ, làm nghề bán
hoa. Bà được cả thế giới biết tên vì một lý do độc nhất : bà là tác giả bài thơ
"Đừng đứng khóc bên nấm mồ của mẹ", được viết vào năm 1932.
Mary Elizabeth sinh ra ở Dayton, Ohio. Mới ba tuổi đã mồ
côi. Sau đến ở Baltimore, Maryland. Năm 27 tuổi lập gia đình với Claude Frye,
ông làm nghề buôn bán quần áo. Bài thơ làm bà sau này trở nên nổi tiếng được viết
trên một chiếc túi mua sắm, lấy cảm hứng từ chuyện một cô gái trẻ tuổi,
Margaret Schwarzkopf, ở với gia đình Frye. Cô đã không thể đến thăm mẹ đang hấp
hối ở Đức, vì cô gái là dân Do Thái. Bài thơ chỉ vẻn vẹn có 12 dòng, không có
chủ đề. Frye thấy bạn bè thích nên đã sao nhiều bản và lưu hành, nhưng chưa bao
giờ gửi đăng trên báo.
Bài thơ được cả hoàn cầu biết đến, nhưng mãi đến năm 1990,
Frye mới tiết lộ rằng chính mình là tác giả. Yêu cầu bồi thường của bà đã được
chấp nhận năm 1998 sau cuộc điều tra công phu của Abigail Van Buren.
Đã có một số bản dịch sang tiếng Việt, nhưng tôi chỉ được đọc
những phóng tác. Nay xin dịch sang tiếng Việt, cố cho sát ý, chỉ đổi vài chữ
cho có vần thôi. Xin đưa các bạn tham khảo, phê bình.
DO NOT STAND AT MY GRAVE AND WEEP
Mary Elizabeth Frye
Do not stand at my grave and weep
I am not there; I do not sleep.
I am a thousand winds that blow,
I am the diamond glints on snow,
I am the sun on ripened grain,
I am the gentle autumn rain.
When you awaken in the morning’s hush
I am the swift uplifting rush
Of quiet birds in circling flight.
I am the soft starshine at night.
Do not stand at my grave and cry:I am not there; I did not die.
ĐỪNG ĐỨNG KHÓC BÊN NẤM MỒ CỦA MẸ
Dịch : Nguyễn vạn An
Đừng đứng khóc bên nấm mồ của mẹ
Mẹ không ở trong mồ; mẹ có ngủ đâu con.
Mẹ là cả một ngàn cơn gió nhẹ,
Là những óng ánh kim cương trên tuyết trong
Mẹ là mặt trời trên lúa vàng chín mọng,
Mẹ là cơn mưa thu thân thương.
Lúc con thức vào buổi mai êm ả
Mẹ là lời thúc giục gọi đàn chim
Khi chúng đang vòng vòng bay thư thả.
Mẹ là ánh sao mềm rọi sáng suốt ban đêm.
Đừng đứng khóc bên nấm mồ của mẹ :Mẹ không ở trong mồ; mẹ có chết đâu con.
Bài thơ đã được ngâm và phổ nhạc trong đủ thứ tiếng. Tôi có
các bài dịch sang khoảng 15 tiếng.
Sau nhiều tìm tòi, xin chọn cho quí vị một video đọc thơ
nguyên bản, một video phổ nhạc thơ nguyên bản, một video phổ nhạc thơ dịch sang
tiếng Pháp, một bài dịch sang tiếng Nhật và hai videos ca bản dịch sang tiếng
Nhật.
Quí vị có thể nghe một văn sỹ đọc bài thơ tiếng Anh ở đây :
Catherine Jenkins phổ nhạc từ nguyên bản tiếng Anh và trình
bầy :
Sarah Brightman ca bản dịch thơ sang tiếng Pháp :
Bài thơ được dịch sang tiếng Nhật với chủ đề « Ngàn cơn gió
» bởi Man Arai.
Đây là bản dịch sang tiếng Nhật viết chữ Kanji (do Kisaragi
Satoshi đưa lên mạng) :
私のお墓の前で泣かないで下さい
そこに私はいません
眠って何かいません
千の風に千の風になって
あのおきな空を吹きわたっています
秋には光になって畑にふりそそぐ
冬はダイヤのようになって
きらめく雪になる
朝は鳥になって
あなたを目覚めさせる
夜は星になって
あなたを見守る
私のお墓の前で泣かないで下さい
そこに私は射ません
死んでなんか射ません
千の風に千の風になって
あの大きな空を吹きわたっています
千の風に千の風になって
あのおきな空を吹きわたっています
Arai ca bài này nhưng không được chú ý cho lắm, cho đến khi
đài truyền hình NHK đưa bài này trình bầy bởi ca sỹ giọng tenor Masafumi
Akikawa, vừa hát hay, vừa đẹp trai, thì bài “Ngàn cơn gió” đã bật nổi lên và suốt
năm 2007 đã được hãng Oricon xếp hàng đầu. Bài này nổi tiếng đến nỗi nhiều nhà
phê bình đã viết những trang dài để phân tích tại sao bản nhạc lại làm người Nhật
rung động đến như vậy. Trong một lễ truy điệu cho các nạn nhân một tai nạn xe lửa
(107 người tử nạn, 555 người bị thương) tất cả người dự đã đồng ca bài hát này.
Mời quí vị nghe Masafumi Akikawa, người đã làm bài thơ nổi bật
bên Nhật từ năm 2003 và vẫn còn nổi tiêng cho đến bây giờ :
(đã có trên 6 triệu lần xem)
Đây là trình diễn của Masafumi Akikawa và bè bạn trong một dạ
hội hết sức sang trọng :
(gần 8 triệu lần xem)
Phổ biến trên thế giới. Muốn có một khái niệm về sự nổi tiếng
của bài thơ, bạn hãy tìm trên mạng. Có rất nhiều trang người ta viết và minh họa
bài thơ. Có thể đến cả mấy trăm bài viết.
Nhấn chuột vào đây, bạn sẽ được không biết bao nhiêu bài viết
với tranh ảnh minh họa :
Thật là một chuyện kỳ lạ ! Tại sao bà Frye chỉ viết một bài
thơ mà được nổi tiếng hoàn cầu như vậy. Vì đó là một bài thơ về Mẹ. Mẹ là một
chủ đề làm rung cảm trái tim mọi đứa chúng ta. Viết về Mẹ cả đời cũng không thể
hết được....
Nguyễn
Vạn An
