Bây giờ nói đến phích con công Trung Quốc có lẽ chỉ những
người ở thế hệ 60 tuổi như tôi trở lên mới biết rõ. Đó là những năm của thập kỷ
50, 60 và 70 của thế kỷ trước, miền bắc Việt Nam ngập tràn những sản phẩm của
Trung Quốc như phích, đài, quạt, xe đạp, chăn, họa báo, tranh dán tường và trước
tác của mao Trạch Đông. Hồi đó, nhà nào có được cái phích, chiếc đài, cái xe
Trung Quốc thì cũng thuộc diện gia đình đặc biệt. Nhưng có một người nông dân
làng tôi, ông C, có được một cái phích con công Trung Quốc. Vì sao ông C lại có
? Vì ông có người em làm ở Bộ Ngoại giao. Ông cán bộ Bộ Ngoại giao có đi sứ ở
Trung Quốc. Khi hết nhiệm kỳ trở về, ông tặng cho anh mình một cái phích Trung
Quốc.
Cái phích là một tài sản lớn của ông C và cũng là niềm tự hào của ông vì có đứa
em là một nhà ngoại giao. Phích là để dùng hàng ngày, nhưng ông lại ít khi dùng
trừ những dịp đặc biệt trong năm. Khi không dùng đựng nước nóng, ông cho
chiếc phích vào tủ kính và khóa chặt lại nhưng cứ đôi ngày lại mang ra lau chùi
cẩn thận. Hễ có ai đến chơi, ông lại nói về chiếc phích và câu cuối cùng là : “
Phích Trung Quốc là nhất thế giới’’.
Nhưng vào ngày 17 tháng 02 năm 1979, ông đã mất đứa con trai yêu quí của mình tại
Lạng Sơn trong cuộc chiến đấu chống lại quân xâm lược Trung Quốc. Ngày đó, làng
Chùa của tôi có 5 chàng trai đã hy sinh trong cuộc chiến đấu chống xâm lược
Trung Quốc. Khi nghe đài thông báo Trung Quốc đã tấn công toàn biên giới phía bắc,
ông đã không tin vào tai mình. Ông chạy khắp làng hỏi mọi người có đúng việc
Trung Quốc xâm lược Việt Nam đốt phá nhà cửa và tàn sát dân thường không. Khi
biết đó là sự thật, ông đã ngã quỵ xuống sân và khóc rống lên. Và đau đớn hơn
là khi ông nghe tin con trai ông đã hy sinh trong ngày đầu tiên của cuộc chiến
tranh chống quân xâm lược Trung Quốc. Ông tnhư người tâm thần không ăn, không uống
và lang thang trong làng, ngoài cánh đồng và không nói một câu gì.
Rồi đến buổi chiều hơn một tháng sau , người ta thấy ông vác một chiếc mai và
tay xách chiếc phích con công Trung Quốc mà ông coi đó như một báu vật lặng lẽ
ra cánh đồng. Mọi người nhìn theo ông không biết chuyện gì đang xẩy ra với ông.
Đến cuối cánh đồng, ông đào một cái hố rồi ném chiếc phích Trung Quốc xuống. Lấp
đất đầy chiếc hố chôn chiếc phích rồi cứ thế dậm chân lên như nèn cho thật chặt
để không bao giờ phải nhìn thấy chiếc phích nữa. Vừa dậm chân, ông vừa gào to
:’’ Tao chôn chúng mày xuống đất. Tao đời đời kiếp kiếp nguyền rủa chúng mày’’.
Mấy ngày sau người em làm cán bộ ngoại giao về thăm ông, ông nói với người em nếu
không chôn hết những gì của Trung Quốc có trong nhà thì ông sẽ từ mặt người em
và không bao giờ cho người em được đặt chân vào ngôi nhà của tổ tiên, ông bà họ
mà ông đang trông giữ. Tôi không biết người em ông có đủ can đảm chôn hay vứt bỏ
hết những hàng hóa mà ông mang từ Trung Quốc về trong thời gian làm việc ở sứ
quán Việt Nam tại Trung Quốc không. Nhưng người làng tôi nói, từ sau những ngày
ấy, họ rất ít thấy người em ông C về thăm ông.
Có lần, ngồi uống trà với ông C, tôi hỏi ông: gia đình ông cũng có những người
thân hy sinh trong hai cuộc chiến tranh chống Pháp và Mỹ mà sao ông không mang
nỗi hận thù đau đớn như đối với xâm lược Trung Quốc? Ông trợn mắt, nói như quát
: ‘’ Chú cũng học hành mà ngu. Vì sao à ? Vì thằng Trung Quốc là đồ phản bội.
Miệng nó nói hảo hảo nhưng mưu mô của nó với người Việt Nam độc ác hơn quỉ dữ.
Hàng ngàn năm nay nó chưa bao giờ thực lòng với người Việt Nam thế mà tôi cũng
ngu vì tin nó. Thà nó cứ rõ ràng như thằng Pháp, thằng Mỹ lại là chuyện khác’’.
Rồi tôi đi làm xa ít có dịp về làng. Chỉ nghe người làng kể lại rằng, thi thoảng
ông vẫn ra cuối cánh đồng, nơi chôn phích Trung Quốc rồi cứ dậm chân nèn chặt đất
như sợ cái phích trồi lên. Và cho đến khi chết, cứ lúc nào nhìn thấy thứ gì của
Trung Quốc là ông lại gầm lên.
Cuộc chiến tranh xâm lược của Trung Quốc đã đi qua 40 năm. Nhưng tất cả những
gì xẩy ra mới như ngày hôm qua.. Không có gì và không có kẻ nào che được lịch sử.
Người làng tôi thời đó hầu như đều biết câu chuyện chôn phích Trung Quốc của một
người nông dân có tên là C. Tôi nhận thấy rằng: khi ông chôn chiếc phích Trung
Quốc xuống đất lại là lúc ông mở ra một sự thật. Và tôi chỉ là người chép lại một
trong hàng triệu triệu câu chuyện về thái độ của người dân Việt Nam đối với nhà
cầm quyền Trung Quốc mà thôi.
Nguyễn Quang Thiều
