Thủ tướng Úc Scott Morrison
Căng thẳng giữa Bắc Kinh và Canberra chính thức bắt đầu từ việc chính quyền Úc kêu gọi một cuộc điều tra về nguồn gốc của đại dịch viêm phổi Vũ Hán. Điều này khiến Úc nhận phải “đòn trả đũa” về kinh tế từ Bắc Kinh, cuối cùng nước Úc cũng đã nhận ra rằng con đường tốt nhất là... “thoát Trung”.
Trả đũa kinh tế Úc: bản chất ‘sói chiến’ của chính quyền
Trung Quốc trong cuộc chiến Covid-19
Theo The Guardian, Trung Quốc coi Úc là “đạo
quân tiên phong” trong việc cố ý cô lập, lên án và bôi nhọ Bắc Kinh, rằng mọi
kế hoạch về cuộc điều tra được thiết kế và hậu thuẫn bởi Washington. Bộ Ngoại
giao Trung Quốc không ngần ngại sử dụng “cuộc chiến ngôn từ” với những lời dọa
nạt về việc làm tổn hại lợi ích nền kinh tế Úc.
“Khách du lịch có thể có những suy nghĩ khác. Có lẽ phụ
huynh của các học sinh cũng sẽ nghĩ rằng liệu nơi này, nơi mà họ thấy không
thân thiện, thậm chí là thù địch, có thể là nơi tốt nhất để gửi con cái họ đến
học. Và ngoài ra, có lẽ những người bình thường sẽ nghĩ tại sao họ nên uống rượu
Úc hay ăn thịt bò Úc?”, Đại sứ Trung Quốc tại Úc là ông Thành Cánh Nghiệp đe dọa
“trả đũa” Úc.
Vào tháng 5/2020, Trung Quốc đã cấm nhập khẩu thịt bò từ bốn
lò mổ ở NSW và Queensland, đánh mức thuế 80% vào các nhà sản xuất lúa mạch của
Úc. Cách thức “giết gà dọa khỉ” này được cho là phản ứng của Bắc Kinh đối với
Úc, nhằm “răn đe” các quốc gia khác.
Vào ngày 21/5/2020, ông Hồ Tích Tiến, chủ bút Thời báo Hoàn
Cầu tiếp tục đe dọa:
"Trung Quốc có đủ sức mạnh để làm tổn thương đến kinh tế
Úc".
Úc phải lãnh chịu phản ứng hung bạo nhất từ Bắc Kinh, nhưng
chính nhờ vậy người Úc có thể thức tỉnh và đồng lòng "thoát Trung", một
bài học đáng chú ý cho các nước khác. Dân biểu đảng Quốc gia George Christensen
đánh giá: "Với Úc kinh doanh là thương mại, còn với Trung Quốc mọi thứ đều
là chính trị".
Ngoại trưởng Úc Marise Payne thẳng thắn cho biết Úc sẽ không
chấp nhận các biện pháp trừng
phạt kinh tế: "Bây giờ là lúc cần hợp tác toàn cầu. Sự minh bạch và
trung thực về đại dịch này là rất quan trọng".
Theo báo The Australian, vào thứ Hai ngày 18/5/2020 trong Hội
Nghị của Hội đồng Y tế Thế giới (WHA), Úc cùng 136 nước khác trong số 194 các
nước thành viên cùng đệ trình một Bản Dự Thảo Nghị Quyết mở cuộc điều tra.
Bản Dự Thảo đã không bị bất cứ quốc gia nào phủ quyết, một
việc chưa từng xảy ra trong bang giao quốc tế, cho thấy khởi đầu về một “thế giới đồng thuận”
trong cuộc chiến chống lại chính quyền Trung Quốc.
Thoát ly trạng thái là ‘nền kinh tế phụ thuộc vào Trung Quốc
nặng nề nhất thế giới’
Theo The Guardian, mối quan hệ “rạn nứt” giữa 2 chính quyền
đã trở nên sâu sắc hơn bởi một chuỗi các đối nghịch “leo thang”:
o Úc quyết định loại mình khỏi việc triển khai mạng 5G của
Huawei;
o Trung Quốc “trả đũa bằng cách tiếp tục tống giam nhà dân
chủ Úc Yang Hengjun;
o Hai bên tranh chấp về vấn đề Biển Đông;
o Tăng cường mối quan tâm của Úc về ảnh hưởng của Trung Quốc
trong kinh doanh, kinh tế và chính trị Úc;
o Úc tiếp tục cáo buộc chính quyền Trung Quốc về vấn đề gián
điệp;
o Úc công khai ủng hộ hoạt động dân chủ tại Hong Kong…
Úc có nền kinh tế phục thuộc vào Trung Quốc nặng nề nhất thế
giới, với lượng xuất khẩu sang Trung Quốc chiếm tới 33% tổng xuất khẩu nước
này. Trung Quốc cũng là đối tác thương mại hai chiều lớn nhất của Úc với tổng
giá trị thương mại đạt mức cao nhất từ trước đến nay là 235 tỷ USD trong năm
2018-2019 (tăng trưởng thêm 20% mỗi năm).
Năm 2019, Trung Quốc chiếm hơn 1/3 xuất khẩu hàng hóa của Úc
và 1/5 thương mại dịch vụ. Úc đã thu về 6,7 tỷ USD xuất khẩu hàng hóa; 4,17 tỷ
USD từ sinh viên Trung Quốc và 3,4 tỷ USD từ khách du lịch Trung Quốc; 4,6 tỷ USD
từ xuất khẩu thực phẩm và hàng sợi; 3,16 tỷ USD từ xuất khẩu len chưa qua chế
biến sang Trung Quốc vào năm ngoái.
Ngoài ra, các mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Úc sang Trung
Quốc gồm 63
tỷ USD quặng sắt, 16 tỷ USD khí đốt tự nhiên, 14 tỷ USD than đá và một lĩnh
vực cụ thể về xuất khẩu thực phẩm sang Trung Quốc như thịt bò, hải sản và sữa,
tổng trị giá hơn 12 tỷ USD.
Tuy nhiên, theo một báo cáo năm 2017 của trường Đại học An
ninh Quốc gia ANU, do Giáo sư Rory Medcalf - nhà phân tích tình báo kỳ cựu, cho
rằng nhận thức về sự phụ thuộc của Úc vào Trung Quốc, và nhận định rằng nền
kinh tế Úc dễ bị tổn thương trước áp lực kinh tế Trung Quốc, đã bị phóng đại.
“Khi nói đến du lịch và giáo dục, không phải là chính phủ
Trung Quốc có ‘đòn bẩy trực tiếp’ nào mà họ có thể lôi kéo tất cả công chúng. Họ
có thể tìm cách gây ảnh hưởng đến dư luận nhưng các hộ gia đình Trung Quốc có
được thông tin từ nhiều nguồn. Tất cả họ không chỉ đọc Tân Hoa Xã hay Nhân dân
Nhật báo”, giáo sư James Laurenceson, giám đốc Viện Quan hệ Úc-Trung tại Đại học
Công nghệ Sydney, ám chỉ rằng người dân Trung Quốc sẽ có được sự lựa chọn khách
quan vì không phải ai cũng tin vào những tuyên truyền của Đảng Cộng sản Trung
Quốc.
Richard McGregor, một thành viên cao cấp tại Viện Lowy, cho
biết có rất ít cơ hội cho mối quan hệ của Úc và Trung Quốc trở nên tốt hơn
trong tương lai gần và các doanh nghiệp nên đa dạng hóa.
Dân biểu George Christensen cho rằng có quá nhiều rủi ro khi
phải kinh doanh với chế độ độc tài như chính quyền Trung Quốc, vì thế Úc cần mở
rộng ngoại thương với nhiều quốc gia, nhất là các quốc gia có chung giá trị dân
chủ, biết tôn trọng quan hệ ngoại thương.
"Chúng ta là một quốc gia có nền thương mại cởi mở.
Nhưng chúng ta không bao giờ hy sinh các giá trị của mình chỉ để đáp lại sự ép
buộc từ bất cứ đâu", Thủ tướng Úc Morrison khẳng định trong một cuộc phỏng
vấn trên đài 2GB.
Tăng cường quân sự hóa, thắt chặt liên minh Five Eyes và thiết
lập quan hệ Ấn-Úc làm ‘thế đối trọng’ trong cuộc chiến với Trung Quốc
Mới đây, Thủ tướng Úc Scott Morrison tuyên bố về khoản chi 270
tỷ USD để tăng cường lực lượng quốc phòng. Nhiều nguồn tin cho rằng điều
này là chiến lược quốc phòng và phát triển quân sự trong tương lai của Úc nhắm
đối phó với Trung Quốc.
Là một phần trong kế hoạch trị giá 400 tỷ USD kéo dài đến
năm 2030, hải quân Úc có kế hoạch thay thế các tàu khu trục cũ, thêm tàu tuần
tra, tàu săn mìn, tàu hỗ trợ và tăng gấp đôi hạm đội tàu ngầm.
“Đây là một nỗ lực thực sự của quốc gia liên quan đến tất cả
các bang và vùng lãnh thổ, ngành công nghiệp, khoa học và công nghệ, các ngành
giáo dục và đào tạo”, chính phủ Úc tuyên bố vào đầu tháng 7/2020.
Dường như Thủ tướng Úc Morrison đã sẵn sàng hy sinh quan hệ
thương mại với Trung Quốc để đứng lên vì “những giá trị” của mình, khi ông đang
tích cực kiên quyết chống lại Trung Quốc với tuyên bố: “Không có gì ngạc nhiên
nếu Five Eyes phối hợp với nhau để chiến đấu với Trung Quốc”.
Các thành viên của liên
minh Five Eyes với những nỗ lực phối hợp của Úc, Anh, Canada, New Zealand
và Hoa Kỳ, đã “đụng độ” Trung Quốc trên một loạt các mặt trận - từ việc xử lý đại
dịch viêm phổi Vũ Hán, thương chiến, cho đến vấn đề Hong Kong và công nghệ 5G -
cho thấy các cường quốc này hiểu rõ rằng tấn công Trung Quốc đơn độc hoặc chỉ tấn
công tại một thời điểm cụ thể sẽ không hiệu quả.
"Chúng ta chắc chắn đang thấy sự hợp tác ngày càng tăng
giữa các quốc gia Five Eyes về phản ứng của họ với Trung Quốc, bằng chứng là họ
đã nhanh chóng đưa ra tuyên bố chung về Hong Kong và tuyên bố đối thoại kinh tế
Five Eyes để điều phối sản xuất hàng hóa chiến lược", bà Georgina Downer,
giám đốc của công ty tư vấn chiến lược và địa chính trị Tenjin Consulting cho
biết có những dấu hiệu rõ ràng về hành động phối hợp của năm nước thành viên.
Bên cạnh đó, Úc cũng không dừng lại ở sự hợp tác chỉ có “năm
thành viên”. Vài tuần trước đây, Ấn Độ và Úc đã đồng ý tuyên bố chung về hợp
tác hàng hải ở Ấn Độ-Thái Bình Dương như một phần của hiệp ước mới, Hiệp định Đối
tác chiến lược toàn diện. Ấn Độ cũng đã đi đến thỏa thuận mua thêm lúa mạch từ
Úc.
Có thể nói, con đường “thoát Trung” của Úc đang ngày càng “rộng mở”.
Tâm
An
