Tôi sung sướng đằm mình trong nước mát. Trên đầu tôi, quanh
tôi, nắng chói loà. Tôi bập bềnh trôi. Có tiếng sáo diều văng vẳng. Đang say
sưa ngụp lặn, bỗng có một cái gì va vào tôi làm tôi vùng vẫy, sặc sụa.
-Cậu ngủ say quá thể! – nghe tiếng người, tôi nhận ra
tiếng cô Lương – Dậy đi, cậu.
Cô Lương lột tấm chăn tôi trùm kín đầu. Tôi giằng lại, nhưng không được. Thế là tỉnh hẳn.
Tôi nghe tiếng dép lẹp kẹp đi về phía bếp, tiếng nước đổ vào
ấm, tiếng bật công tắc.
Cô Lương chậm rãi pha trà. Giữa chúng tôi, hơi trà
ngào ngạt và ấm áp bốc trên miệng chén. Ở khoảng cách gần, tôi thấy cô già sọm
– hai mắt lõm sâu, má hóp, da mặt đã có màu bao xi măng. Mấy chiếc răng cửa hơi
đưa ra, vốn là cái duyên của cô, giờ xuống màu, với những khe rộng hơn trước.
Giọng cô không còn trong, không còn cao, nó mệt mỏi, khàn khàn. Từ nốt ruồi ở
hàm bên phải chui ra một sợi râu bạc.
-Cửa cũng không thèm đóng. – cô chép miệng – Em chỉ việc
đẩy vào. Có ngày trộm vét sạch. Thật đấy. Cậu biết hôm nay ngày gì không?
-Ngày gì?
-Ngày Ông Táo lên chầu giời rồi đấy.
-Em mang ít đồ cúng sang cho cậu.
Nhìn lên nóc tủ tôi thấy có mâm ngũ quả, xôi lạc, gà
luộc. Và nén nhang mới bén.
-Cảm ơn cô.
Cô cười không tươi.
-Đàng nào em chả cúng. Cậu thì cái gì cũng phiên phiến,
phiên phiến. Tết nhất phải có chút gì gọi là hương khói để nhớ đến tổ tiên, ông
bà. Tết này cậu sang em, ăn Tết bên em nhá?
-Ờ…
-Hôm nay em sang đây – cô nói, giọng ngập ngừng – là
có việc phiền cậu…
Tôi đặt chén trà xuống, nhìn cô, chờ đợi. Ở đây, chỉ
tôi là người thường nhờ vả cô. Chứ cô chẳng bao giờ nhờ vả tôi.
-Em muốn phiền cậu đi Berlin với em một chuyến.
Tôi ngạc nhiên. Từ khi dọn về đây ở gần cô, tôi chưa
thấy cô đi đâu.
-Đi Berlin? Làm gì chứ?
Cô nhoẻn cười, ngượng ngập:
-Hỏi vợ cho cháu Hiếu.
***
Tôi và cô Lương có một tình bạn dài nửa thế kỷ.
Tình bạn của chúng tôi bắt đầu bằng một món ăn. Cô Lương
không phải người bình thường. Ở đất thủ đô, cô là người nổi tiếng. Cô nổi tiếng
không phải vì cái gì to tát, mà nổi tiếng nhờ món bún mọc.
Đến đây tôi phải nói ngay rằng giữa hai chúng tôi
không hề có chuyện ong bướm. Đơn giản vì cô Lương không phải là một cô. Cô
không phải đàn bà.
Nhưng “cô” không có một nhân tình đàn ông nào, tuyệt
không. Chưa ai bắt gặp “cô” cặp kè với một người phái nam. Vì thế, nói rằng
trong con người cô Lương có thứ tình dục đồng giới, bệnh hoạn, theo cách nhìn của
thế hệ tôi, là nói bậy.
Tôi là người không háo lên án ai, lên án cái gì. Tôi
chỉ háo ăn ngon. Qua một lần nếm thử đã đủ để tôi trở thành khách quen của gánh
bún mọc cô Lương.
Thấy tôi, khi nào cô cũng đon đả:
-Nói vậy chứ bách nhân bách tính, có người thiếu tương
ớt là nhạt mồm nhạt miệng, ăn mất ngon, có phải không các bác?
Hoặc:
-Anh giai nom có vẻ mệt, em nhúng hai trứng nhá? Anh
giai bổ dưỡng đi cho chị em vui.
Khách hàng nghiện bún mọc buổi sáng nhìn cái vỉa hè quen thuộc
từ lâu đông nghịt giờ đây trống trơn, chưng hửng dắt xe đi.
- Cô ấy cứ giúi vào tay, bắt tôi phải nhận. Chứ tôi
không đòi. – ông nói như phân bua – Thời buổi này giúp nhau được chút gì thì
giúp, là cái nghĩa đồng bào. Vỉa hè nào phải của tôi. Nhưng cô ấy là người biết
điều. Thấy làm phiền người nhà đi ra đi vào, cô ấy ngại. Tôi không biết cô ấy dọn
đi đâu, thật vậy.
Hoá ra trong những ngày ấy cô Lương ở tù. Với người Việt
ta, ở tù không phải sự lạ. Thiên hạ gặp nhau thấy ngờ ngợ thì không hỏi quê
quán, họ hàng mà hỏi: mình gặp nhau ở trại nào nhỉ?
***
Tôi gặp lại cô Lương ở một nơi mà cả hai đều không ngờ:
trại tị nạn Hồng Kông.
-Giời ạ, cậu?! – trông thấy tôi, cô Lương túm lấy, mừng
quýnh. Rồi trợn mắt lên, thì thào – Cậu, sao lại ở đây?
-Thì có gì lạ?
-Cậu là cán bộ kia mà.
Cô Lương thay đổi đến khó nhận ra: son phấn không, áo
quần luộm thuộm, nhếch nhác, trên mép là một hàng ria nham nhở. Bây giờ tôi
không còn là khách hàng nữa, cô gọi tôi bằng “cậu”. Tiếng “cậu” của ta có nhiều
nghĩa, là cách bạn bè thân mật gọi nhau, cách con gọi cha, vợ gọi chồng, cháu gọi
em ruột của mẹ. Còn khi dùng với người ngoài không gần gụi, nó lại là cách xưng
hô tỏ sự tôn trọng đối với người có vai vế hơn mình.
-Cán bộ thì đã sao? – tôi ôm chầm lấy cô – Đến đây lâu
chưa?
-Hai năm rồi. Còn cậu?
-Mới.
-Em tưởng chỉ có dân chúng em khổ quá mới phải đi thôi
– cô Lương cụp mắt nhìn xuống bàn chân đầy bụi di di trên mặt đất – Ai tự dưng
bỏ nhà bỏ cửa, bỏ quê hương bản quán? Báu lắm đấy, cái đồng đất xứ người… Mà tại
sao cậu cũng đi?
-Chuyện dài – tôi đáp – Lúc nào rảnh, tôi kể. Còn cô,
đang đắt khách sao lại dẹp hàng, rồi ở đây?
-Cũng là chuyện dài, cậu ơi.
Bà không có cái gan ấy. Để được bán chui phải chạy vạy,
phải đi đêm với đủ loại quan nha, chức sắc: cán bộ phòng thuế, cán bộ quản lý
thị trường, công an khu vực… mới yên. Suy đi tính lại, chỉ có cái nghề mạt hạng,
bị khinh khi, là nghề đồng nát, người ta mới không nhòm đến.
Cô Lương trở nên giàu có. Nói giàu là nói trong khái
niệm tương đối. Giàu ở đây là có nhiều tiền hơn người quanh mình thôi, chứ chẳng
phải thiên ức vạn tải gì. Có đồng ra đồng vào, cô cũng chẳng sung sướng. Thời bấy
giờ, giàu cũng là cái tội cái nợ. Sắm sửa thì hàng xóm biết, gửi tiết kiệm nhiều
tiền thì nhà nước biết. Phải tìm mọi cách giấu cho kín cái giàu, không được hở
cho bất cứ ai.
Ông khuyên cô:
-Chú cứ nghe tôi: để tiền vào đồ cổ là an toàn nhất hạng.
Nó là thứ không thiu không thối, càng để lâu càng có giá. Chú quen nghề đồng
nát, biết nhiều nhà, cứ lân la dò hỏi, biết đâu đấy, có khi vớ được của quý
cũng nên. Gặp đồ cổ chú cứ gọi tôi, tôi biết cái gì quý, cái gì không quý, trả
bao nhiêu là vừa. Nhà nước mua lại đồ cổ của dân bằng giá rẻ mạt, chẳng ai muốn
bán. Dân đào được đồ cổ cũng bị thu mua, chỉ được tí tiền gọi là bồi dưỡng.
Mình trả cao hơn nhà nước là người ta bán liền. Quen rồi, người nọ mách người
kia, mình sẽ mua được khối thứ quý. Mua rồi cứ để đấy.
Cô hỏi ông anh:
-Mua để đấy phỏng có ích gì?
-Xì, chú không biết nhìn xa.
-Thể nào rồi cũng có một ngày khác bây giờ. Cứ thế này
mãi có mà chết. Lúc ấy chú cứ gọi là ngồi trên đống của.
Cô Lương nghe lời ông anh. Cô làm quen với giới buôn đồ
cổ “chui”. Cô dò hỏi, cô lùng sục, gặp đồ nào ông anh bảo là đồ quý, cô mua. Dần
dà, cái việc không quen trở thành quen, thành đam mê. Nhờ sự dạy dỗ của ông
anh, riết rồi cô cũng trở thành một chuyên gia đáng nể.
Để “làm rõ” lý lịch những đồ cổ khác, người ta thu tất
tần tật các thứ cô Lương tích cóp được. Cô Lương bị tống giam vì tội “tiêu thụ
của gian”. Cô ở tù gần một năm, không xét xử, gọi là giam cứu.
-Rồi họ xác minh cô vô tội?
-Làm gì có chuyện ấy?! – cô cười gằn – Họ bảo em nhận
tội đi rồi họ tha, không nhận thì cứ ở đấy.
-Rồi cô nhận?
Cô vợ xinh gái đi theo một tay cán bộ phòng thuế. Có thể gây
dựng lại cuộc đời bằng gánh bún mọc, như trước kia, nhưng cô không còn sức, nói
cho đúng, sau khi ở tù ra cô chán mọi sự đời, không còn ý chí, không còn ham muốn.
Nghe người ta mách, cô dắt hai con xuống Hải Phòng tìm đường đi xứ khác. Cũng lại
do ông anh họ chuyên gia đồ cổ:
-Chú đi đi, chú đã bị bỏ tù một lần, coi như có tì vết,
không tiền án cũng tiền sự, ở đây khó sống lắm. Giờ người ta đi ầm ầm. Tôi xin
lỗi chú. – ông quệt nước mắt, sụt sùi – Cũng là tại cái thằng tôi, chú mới sa
vào vòng tù tội…
Chuyện vượt biên xưa như trái đất, khỏi kể. Sóng gió,
đói khát, cạn nhiên liệu, chìm tàu… vân vân. Tất cả những cái đó xảy ra với bất
kỳ ai.
***
Tôi bằng lòng đi Berlin với cô Lương. Cô nói không có tôi đi
cùng, cô sẽ lúng túng, không biết ứng xử thế nào với nhà gái cho phải phép.
Ở nhà cô, một chàng trai cao, to, để ria mép, trân trân
nhìn tôi.
-Cháu Hiếu đấy – cô Lương nói, vẻ tự hào pha ngượng
nghịu.
-Chào cháu – tôi chào nó, biết rằng nó sẽ không chào
tôi trước – Bác không nhận ra cháu đấy.
-Gutten tag[1]… – nhìn tôi, nó nói
– Bác khoẻ?
Cô Lương liếc tôi, cái nhìn biết lỗi.
-Ba, con ra tiệm nét một lát – nó bước
ra cửa – Con đi chếch meo[2]. Máy của con vừa bị đao[3].
Ba với bác chuẩn bị sẵn sàng nhé!
Tôi nhớ lúc còn nhỏ, hai đứa con cô Lương không gọi cô
bằng “ba”. “Ba” hiện đại hơn, sang hơn “bố”. Đi ngang tôi, thằng Hiếu vẫy tay:
-Chuýt[4]!
Thì ra cái Audi đen bóng đậu ngoài phố, lối vào nhà,
là của nó.
-Bọn trẻ giờ thế cả. Không biết lễ phép là gì – cô
Lương thở dài – Sang đây chúng nó thành Tây hết. Nó vừa nói cái gì vậy, cậu?
Tôi giải thích. Cô Lương không biết computer[5] là
cái gì.
-Cậu đừng chấp – cô Lương bảo tôi – Thế là toi cái Tết.
Mình lên đấy rồi về chắc gì kịp ăn Tết. Em mời cậu Tết này ăn Tết với em, mời
thật tình, mà hoá ra mời rơi. Cậu vào đây mà xem: em đã lo sẵn hết cả: măng lưỡi
lợn nhá, chân giò nhá, lá giong gói bánh nhá, thịt xay làm mọc nhá… tất tần tật.
Em nghĩ lại rồi, em đi một mình cũng được, bắt tội cậu đi với em những ngày
này, em ái ngại quá.
-Vẽ, đi là đi. Tôi nói rồi, với tôi ngày Tết chẳng có
gì quan trọng. Cô đừng nghĩ ngợi.
-Thằng Hiếu lấy Tây hay ta đấy?
Cô phân trần:
-Nhà gái đòi phải có chạm ngõ, ăn hỏi, rồi mới cho cưới.
Lôi thôi quá, cậu ơi. Lần trước gọi điện về, thằng Hiếu đã giục. Em bảo: để thư
thư, Tết ra đi cũng được. Đùng một cái, ông bố vợ nó bị đâm xe.
-Nặng không?
-Nặng, mới khổ. Bà mẹ vợ bảo thằng Hiếu phải tức tốc về
đón em lên để chính thức có nhời với người ta. Nếu chẳng may ông ấy có mệnh hệ
nào họ còn cho cưới chạy tang.
-Hiểu rồi. Cô biết nhà gái chứ?
-Thằng Hiếu có nói gì trước với em đâu.
Mặt cô Lương chảy dài. Khi cô buồn, hay là có điều suy
nghĩ, cô bước những bước chậm chạp, cái lưng gù xuống.
***
Làng, nơi chúng tôi ở, thuộc miền Nam Đức. Nhỏ nhưng sạch sẽ,
ngăn nắp, an bình. Nói chung, làng quê ở vùng này đều thế: gọn gàng, tiện lợi,
bé tí, mà cái gì cũng có – bưu điện, cửa hàng dược phẩm, bệnh viện, trạm xăng,
siêu thị. Thằng Hiếu vui vì tôi nhận lời đi cùng bố nó, nhà trai như thế là đủ hoành
tráng. Nhưng nó chê ỏng chê eo nơi ở của chúng tôi:
-Này, anh Hiếu, thế ông ấy đã làm… hừm, gọi là cái gì
nhỉ, à, cái di chúc chưa đấy? – giữa câu chuyện, cô Lương đang lim dim ở ghế
sau, nhổm lên nói.
-Ông ấy khoẻ như vâm, – thằng Hiếu nhún vai – nghĩ gì
đến di chúc.
-Ông ấy có gì để lại? Khôn như rận, ba ơi, cái gì cũng
tên vợ hết. Ông ấy sợ. Bọn Đức khiếp lắm, trốn thuế cả chục năm rồi chúng vẫn
moi ra đấy.
Chúng tôi đến Berlin vào buổi tối.
Bà thông gia phốp pháp, son phấn tưng bừng ngay cả khi
đang điều khiển nhà hàng. Nhác trông cũng thấy được sự không môn đăng hộ đối giữa
nhà trai với nhà gái.
-Chúng em không oẻ hoẹ tương tàu đâu, thưa hai bác –
bà nói, giọng ngọt lịm – Nhưng mà, thưa hai bác, gì thì gì mình vẫn cứ phải giữ
lề thói cha ông. Con nhà gia giáo chữ lễ phải coi trọng, phải là nhất, có đúng
thế không ạ? Em dễ tính, cứ phiên phiến, thế nào cũng xong, chứ ông nhà em cổ lắm,
nhất nhất phải theo phép xưa mới chịu. Phật tử đấy ạ, chăm đi chùa lắm. Mà chùa
thì xa, có gần đâu. Tối nào cũng ngồi thiền, tụng kinh niệm Phật.
-Ông bà nghĩ thế là chí phải. – cô Lương chắp tay lễ
phép – Chúng tôi nhất nhất xin theo. Ngặt vì mình nay ở xứ người, có nhiều cái
không thể được như ở nhà, chúng tôi có điều gì thất thố, xin ông bà bỏ quá cho.
Cô Lương nói kiểu lịch sự trơn tru, làm tôi ngạc
nhiên. Thường ngày không khi nào cô có cái giọng ấy, có khác một chút cũng chất
phác, mộc mạc.
-Con chào hai bác đi. Bây giờ thế đấy, hai đứa chúng
nó quen nhau từ lúc nào em đâu biết, chúng nó đâu có báo cáo báo cầy gì với bố
mẹ. Thôi thì không bằng lòng cũng phải bằng lòng, bác không kén dâu, chúng em
cũng chẳng kén rể…
-Dạ.
-Mà có kén cũng chẳng được, thưa hai bác, thời bây giờ
chúng nó tự kén nhau, chẳng nhòm nhõi gì đến ta, chẳng cần lề thói, phép tắc
như xưa, có phải không ạ? Thôi thì cũng là cái duyên cái số. Nhà trai đến, có
nhời với chúng em là chúng em vui rồi. – bà rơm rớm nước mắt – Vui đến, buồn
cũng đến, năm nay nhà em gặp hạn. Ông nhà em lái xe cẩn thận lắm, thế mà vẫn bị.
-Thưa, bệnh tình ông nhà… thế nào rồi?
Bà thông gia vui vẻ:
-May, tưởng nặng, hoá không phải. Không mổ xẻ gì hết,
chỉ mấy mũi khâu, băng bó xong nằm tĩnh dưỡng ít hôm là về. Nhà em hiếu khách lắm,
ông ấy mà gặp hai bác thì chuyện dứt không ra. Mấy hôm nữa, khoẻ lại rồi, nhà
em sẽ đưa hai bác đi thăm danh lam thắng cảnh ở đây. Còn bây giờ thì em xin mời
hai bác dùng bữa rồi về nghỉ ở nhà em. Nhà không đến nỗi chật, em đã chuẩn bị,
hai bác mỗi người mỗi phòng ạ.
-Cảm ơn bà, bà chu đáo quá. Bác cháu đây (cô Lương chỉ
tôi) trước cũng ở Berlin, bác cháu đã gọi điện đặt phòng ở một khách sạn quen rồi
– cô nói dối ráo hoảnh, làm tôi một lần nữa ngạc nhiên – Chúng tôi nhận phòng
xong rồi mới lại yết kiến bác đấy ạ…
***
Đến bệnh viện, chúng tôi không khó khăn tìm được phòng của bố
vợ thằng Hiếu. Nhác thấy người bệnh qua cánh cửa khép hờ, cô Lương như bị điện
giật, nắm chặt tay tôi.
-Ông sao vậy? – tôi ghé sát vào tai cô Lương, thì
thào.
Cô Lương xua xua tay, nói khẽ:
-Không, không sao.
Mắt không rời khe cửa, mặt cô Lương đờ ra, xám ngoét.
Rồi lôi tôi khỏi chỗ ấy.
-Thằng Hiếu đâu rồi?
Đứng trước mặt con, cô dằn giọng:
-Hiếu, bố vợ mày tên là gì?
Nó trố mắt:
-Sao, có chuyện gì mà ba hỏi thế? Sao mặt ba tái đi thế?
-Tao hỏi: bố vợ mày tên gì?
Thằng Hiếu ngớ ra.
-Ông ấy tên là Khởi, ông Khởi. Có chuyện gì thế, ba?
Thằng Hiếu lại càng hốt hoảng:
-Ba, ba sao vậy? Bác có biết ba cháu bị sao không?
Tôi lắc đầu. Cô Lương phẩy phẩy tay:
-Đi về. Đi về.
-Sao đến đây rồi lại đi về, ba?
-Đi về là đi về.
Đặt cô ngồi xuống ghế, tôi gọi mấy ly bia. Cô run run
cầm cái ly lên, lẳng lặng uống cạn. Đợi cô uống xong, rồi ghé sát vào tai cô
thì thào:
-Ông biết ông ta?
Cô Lương nhìn chằm chằm vào khoảng không, môi mím chặt:
-Chính là nó. Chính là nó đấy, ông ạ.
Khi có người thứ ba, chúng tôi không xung hô với nhau
như thường ngày nữa, mà “ông, tôi”. Cái đó đã trở thành quy ước, nó gắn chặt
thêm tình thân giữa chúng tôi, như giữa hai kẻ đồng mưu.
-Là thằng làm đời tôi tan nát ấy. Nó. Chính là nó. Có
đến chết tôi cũng không quên mặt nó, cái thẳng khốn nạn ấy. Chính là cái thằng
giả dạng đem bán cho tôi mấy cái đĩa cổ, rồi làm hiệu cho đồng bọn ùa vào khám
nhà để tống tôi vào tù đấy.
Một giọt nước mắt xúc động lăn trên gò má, cô lấy mu
bàn tay quệt đi. Rồi ngẩng lên, nhìn vào mặt con:
-Thằng Hiếu nghe đây!
Nó bất giác khoanh hai tay lại, cử chỉ từ lâu nó không
làm.
-Dạ.
-Nghe tao nói đây: mày sẽ không lấy cái con nhà ấy, hiểu
không? – cô nhìn thẳng vào mắt nó, dằn từng tiếng, như bắt nó phải khắc trong
trí – Con ấy có là tiên cũng không lấy nữa, không được. Thằng Khởi là kẻ thù của
gia đình ta. Chính nó đã làm cho gia đình ta điêu đứng. Hôm nay có súng trong
tay thì tao đã bắn chết nó…
Thằng Hiếu im lặng ngồi phịch xuống ghế. Hai tay ôm đầu,
nó ảo não nhìn bố.
Vẫn giọng chắc nịch, cô Lương không nói, mà tuyên bố:
-Thà chết, chứ tao không thông gia với cái giống ấy.
Tôi ôm lấy vai cô:
-Việc gì thì cũng phải bình tĩnh, từ từ suy nghĩ, trước
hết là phải bình tĩnh, không nên nóng nảy. Giờ ta về khách sạn. Rồi tính tiếp.
***
Ngày hôm đó kẻ vất vả nhất, khốn khổ nhất, là thằng Hiếu. Nó
lái xe chạy cuồng giữa ba đỉnh của một hình tam giác – khách sạn, nhà thương,
nhà hàng.
- Cô nóng quá. Sự đời rắc rối, nó đã xoay ra thế rồi,
sức mình không cải được, thì đành chịu vậy thôi, chứ biết làm sao?
Cô Lương trợn mắt:
-Cậu nói thế là ý thế nào? Là em phải quên đi, phải chịu
làm thông gia với thằng khốn kiếp ấy? Cậu muốn em muối mặt đến gặp nó để xin
con bé cho thằng Hiếu? – cô Lương tung chăn ngồi phắt dậy – Không, cậu ơi,
không, em không thể nhìn mặt nó. Em không thể làm thông gia với nó. Không là
không.
-Thì tôi có bảo cô phải đến gặp nó đâu. Tôi chỉ muốn
nói là hai trẻ đã trót yêu nhau rồi, thì mình phải nghĩ cách sao cho vẹn mọi đường…
-Cách gì?
-Thì phải nghĩ đã chứ, tôi nói rồi mà. Sao cho chúng
nó không đau khổ.
-Chúng nó đau khổ thì mặc chúng nó.
Cô Lương quay đi, chấm dứt câu chuyện.
-Thế này: tôi đưa cô ra ga đi tàu về trước, tôi ở lại.
Mình sẽ nói rằng cô đã được chuyển về bệnh viện địa phương tiếp tục điều trị.
Cô lắc đầu:
-Việc gì phải nói dối? Như thế cầm bằng em sợ nó, em
không dám giáp mặt nó. Em không sợ nó. Em căm thù nó.
Tôi thở dài:
-Từ từ đã nào. Tôi đâu có nói cô sợ nó. Tôi hỏi cô: có
phải cô nhờ tôi đi cùng để chu tất việc hỏi vợ cho thằng Hiếu không nào? Thế
thì tôi phải lo mọi việc cùng cô. Trông thằng Hiếu mà thương. Nó sợ cô đến nỗi
không dám vào đây, mỗi lần tôi mở cửa lại thấy nó lấp ló ở đấy.
Cô Lương ngước mắt lên, hỏi:
-Cậu nghĩ sao? Nó sợ hay nó ghét mặt bố nó?
Tôi quả quyết:
-Nhưng mà em dù sao thì cũng không thể thông gia với
cái giống chó má ấy được, cậu ơi. – cô lại ôm đầu – Không đời nào.
-Tôi nghĩ rồi. Cô không đứng ra là phải. Thì tôi đứng
ra. Cứ không phải cô là được. Cô tưởng tôi chịu được khi thấy cô phải muối mặt
gặp thằng ấy à? Coi như tôi là bố nuôi thằng Hiếu, cô không đến thì tôi thay mặt
nhà trai đến chạm ngõ. Còn sau này ra sao, hạ hồi phân giải.
Nghe đến đấy cô Lương quay mặt vào tường, im lặng.
***
Nằm trên giường bệnh là một người khoẻ mạnh. Nụ cười hồ hởi
nở trên gương mặt phương phi, ông ta đưa tay cho tôi bắt. Nước da ngăm ngăm đen
làm tôi hình dung ra ông trong bộ cảnh phục và câu nói cửa miệng của dân Hà Nội
chỉ đám công an: “chân chì, da thiết bì, mũ bình thiên”.
-Tôi trông ông quen quen. – ông ta vui vẻ nói.
-Tôi cũng vậy. Tôi cũng có cảm giác chúng ta từng gặp
nhau, nhưng ở đâu thì không nhớ ra. – tôi vỗ trán, làm ra vẻ cố nhớ.
-Già rồi là hay quên lắm, tôi cũng thế, không nhớ ra.
Mào đầu thế là đủ, tôi lấy giọng trịnh trọng:
-Chắc cháu Hiếu đã thưa với ông: tôi là cha nuôi của
cháu. Bố cháu ngã bệnh thời khí nhất thời không đến được, nên tôi mạn phép được
thay mặt nhà trai, trước hết để vấn an ông, sau là có lời xin ông bà cho cháu
Thuỷ làm dâu…
Ông bố vợ tương lai cười hì hì:
-Tôi là người hiện đại. – ông ta tiếp tục câu chuyện
vui vẻ – Lễ nghĩa là cái quái gì cơ chứ? Che mắt thế gian thôi. Cưới là cái tục
thôi. Là để lên giường có giấy phép, hì hì, có sự thừa nhận chính thức của nhà
nước, để không bị ghép vào tội hủ hoá, có đúng thế không nào? Ông trạc tuổi
tôi, ông còn nhớ người ta trị cái tội ấy nghiêm khắc thế nào. Kinh lắm. Lũ trẻ
bây giờ chúng nó măng phú hết, chúng nó đếch cần lễ nghĩa gì ráo…
-Quả có thế.
-Ở bên Tây này khỏi nói, dưng mà ở trong nước cũng thế,
mới lạ. Gọi là sống thử, chưa cưới cũng ở chung, vui ra phết…
-Dù sao thì…
-Ông muốn nói: cứ phải theo thủ tục của ông bà để lại
mới tốt chứ gì? Ờ, thì cũng tốt, cũng tốt thôi, tôi không chống. Thừa còn hơn
thiếu, ít nhất thì để cho bà nhà tôi sướng, làm như thế, tức là đủ thủ tục thì
bà ấy sướng lắm đấy…
-Dạ.
-Ông thấy cần làm gì cứ làm, tôi không phản đối. Mà
này…
-Ông bảo sao?
Ông ta suồng sã nháy mắt với tôi:
-Có cái hủ tục ấy anh em mình mới có dịp gặp lại nhau
chứ.
cung chính, hồi ấy hắn mới là phụ tá.
-Tôi nhớ ra rồi. Ông là… Điều tôi không ngờ là chúng
ta lại gặp nhau ở đây. – tôi cười chua chát – Ông nhận ra tôi?
-Chứ sao! – hắn cười to – Trái đất tròn mà. Trí nhớ
công an mà. Chúng tôi không quên cái gì. Chúng tôi được huấn luyện để không
quên.
-Tài thật. Bằng ấy năm rồi mà ông vẫn nhận ra ngay.
-Còn hơn thế nữa kia. Tôi còn biết tại sao lại là ông,
chứ không phải bố thằng Hiếu, đến gặp tôi.
-???
Hắn nói chậm, rõ từng tiếng:
-Ông đến là vì cô đồng Lương không muốn giáp mặt tôi.
Tôi ngạc nhiên. Phải nói là sửng sốt mới đúng. Chúng
tôi chỉ thập thò ở cửa phòng bệnh của hắn chưa đến một phút.
-Sao không? Chỉ thoáng thấy ông ấy ở ngoài cửa là tôi
nhận ra liền. Tôi biết: ông ấy còn căm tôi lắm. Ông khác, ông quên rồi.
Tôi lắc đầu, cố giữ vẻ bình thản:
-Không, tôi không quên.
-Ông quên. Bằng chứng là ông không nhận ra tôi khi bước
vào đây. Ngay cả khi ngồi trước mặt tôi, ông cũng không nhận ra. Ông chỉ nhận
ra khi tôi nhắc.
Tôi vốn không có tài nhớ mặt người. – tôi lạnh lùng –
Nhưng sự việc thì nhớ. Có nhiều sự việc con người không thể quên.
Tôi nhìn vào mặt hắn:
-Tôi có điều không hiểu: tại sao ông lại ở đây?
-Dớ dẩn. Ông đặt một câu hỏi thừa, một câu hỏi không
nên đặt ra tí nào. Câu trả lời
rất đơn giản: cũng như các ông thôi.
-Tội nghiệp, ông âm lịch quá. Con người ta sinh ra đã
biết lựa chọn rồi, đã biết so sánh rồi, so sánh là để lựa chọn cho đúng. Cái tốt
hơn đặt bên cái tốt kém, thì cái tốt kém là cái xấu. Tôi chọn cái tốt hơn. Nếu
không thể chọn cái tốt nhất. Ở trong nước cũng thế, ở đây cũng thế.
Tôi khen hắn, thật lòng:
-Ông thật tinh quái.
Tôi mím môi, thở dài qua mũi.
Hắn nắm tay tôi:
-Quên, tôi chưa hỏi ông: cô Lương, à ông Lương, sang
đây không làm ăn gì à? Không mở cái quán nào?
-Dại. Dại quá. Có tài nấu nướng như ông ấy, mở một
cái imbiss cũng khẳm tiền. Có tiền là có điều kiện cho con ăn
học đến nơi đến chốn.
-Hai cháu cũng được học hành tử tế đấy chứ, cũng nên
người đấy chứ. Tôi không thấy có gì đáng phàn nàn.
Hắn đặt bàn tay béo tốt, gần như mũm mĩm, lên tay tôi,
một lần nữa:
-Thế này nhé! Chuyện thằng Hiếu với con Thuỷ coi như
xong. Ông Lương không đến cũng được. Kể cả ông nữa. Cứ coi ông là người đại diện
nhà giai đi. Không sao. Không phải chúng ta là người quyết định. Làm gì còn có
sự gả bán nữa. Thời này không phải thời của chúng ta nữa rồi.
-Dù sao thì chúng tôi cũng phải có lời xin cháu về làm
dâu đàng chúng tôi. Mình cứ là phải giữ cho đủ lễ.
Hắn nhếch mép cười buồn. Rồi bảo:
-Con người ta tham lắm, ông ạ. Nói thật với ông, không
muốn có một thằng rể chỉ tốt nghiệp trung cấp. Tôi muốn một thằng rể bét ra
cũng phải kỹ sư, tiến sĩ. Hoặc một ông chủ công ty lớn. Hai đứa chúng nó đặt
tôi vào thế kẹt. Biết làm thế nào? Thôi thì đành chịu vậy.
Khi tôi kiếu từ, hắn còn nói theo:
Câu chuyện này đến đấy là kết thúc. Nó là chuyện tầm
phào, không đáng để kể ra. Nhưng, cũng như mọi câu chuyện tầm phào khác, nếu ta
nhìn bằng cái nhìn chăm chú thì thể nào ta cũng tìm thấy trong đó một cái gì
đáng để suy ngẫm, cho dù sau đó chẳng thể nào đi đến một kết luận rõ ràng.
Tôi không tường thuật cho cô Lương nghe cuộc đối thoại
giữa tôi với thằng Khởi. Nó không chỉ là kẻ thù của riêng cô Lương. Nó còn là kẻ
thù của tôi nữa. Điều này tôi giấu, không nói ra. Nếu tôi nói, có thể cô Lương
sẽ cảm thấy lòng căm thù của cô được san sẻ. Nhưng, khốn nạn thay, không phải
vì được san sẻ mà hận thù nơi cô nhẹ đi. Có khi nó còn nặng thêm, vì cô thấy nó
có lý hơn.
Năm thứ tư, tôi bắt gặp hai kẻ thù một thời đi cùng
nhau ở quảng trường Brandenburg. Họ đi bên nhau, mỗi người nhìn về một phía, mặt
lạnh tanh. Giữa hai người là đứa cháu mới chập chững biết đi.
Nó cười toe toét, tin cậy giao hai bàn tay bé tí cho
hai ông nó dắt.
Vũ Thư Hiên
[1] Chào (tiếng Đức), nghĩa như Bonjour trong tiếng
Pháp.
[2] Xem điện thư.
[3] Hỏng.
[4] Tạm biệt.
[5] Máy tính
[6] Chào, buổi tối (tiếng Đức)
[7] Xin lỗi (tiếng Anh)
[8] Ông già dở hơi (tiếng lóng, lấy từ phim Liên Xô
“Ông già Khốt Ta Bít”)
[9] Nhà hàng
[10] Quán ăn nhanh
