Từ lâu lắm rồi, xăm mình không được thừa nhận ở Pháp . Ở Việt
nam, trước đây, xăm mình chỉ dành riêng cho giới Anh Chị, tức giới giang hồ
hảo hớn. Còn nữ giới thì một ít «chị em» hưởng ứng mà thôi . Người
tử tế, người làm ăn, chẳng những không ai xăm mình mà còn né tránh những
người xăm mình nữa . Thế mà ngày nay, xăm mình trở thành một thứ «thời thượng» được
đông đảo dân chúng các từng lớp xã hội, tuổi tác, nam nữ ưa chuộng . Mọi tỵ hiềm
xưa không còn nữa .
Riêng ở Việt nam, xăm mình được các bà, các cô đón nhận như một cách, một giải pháp giúp hàn gắng vết thươn . Chắc phải là vết thương lòng!
« Thế giới xăm » đại hội ở Paris
Vào dầu năm, một «Thế giới xăm mình» (Le
Mondial du Tatouage) hay một cuộc «Triển lảm nghệ thuật xăm
mình» được tổ chức rất hào hứng và kéo dài nhiều ngày ở Halle de la
Villette, một cơ sở lớn, tối tân về mặt trang thiết bị cho sanh hoạt văn hóa
nghẹ thuật của Thị xã Paris XIX . Những năm trước, Salon xăm mình được tổ chức ở
những địa điểm khác, cũng trong Paris, nhu ở Bataclan, Trianon, …
Năm nay, «Thế giới xăm mình » vừa rồi qui tụ
hơn 400 nghệ sĩ xăm người pháp và quốc tế cùng biểu diển tài nghê dưới sự quan
sát của «Nghiệp đoàn Quốc gia nghệ sĩ xăm» và cả Cơ quan Y tế
.
Họ họp nhau theo một qui ước riêng nhằm tạo cơ hội cho những
nhà xăm của các thế hệ xưa
gặp gở những người của thế hệ mới . Họ chiếm trọn diện tích
của Halle de la Villette . Nhiều người muốn xăm nay là cơ hội để được những
chuyên viên quốc tế xăm cho ngay tại chổ . Còn gì bằng!
Về xăm mình
Xăm mình ngày càng có thêm nhiều người chìa tay, đưa cổ, bày
ngực, lưng, bụng ra cho nghệ sĩ xăm cho những mẫu hình mình ưa thích . Theo kết
quả điều tra của hảng IFOP công bố tháng 11/2016, trong 1002 người có 14% là
Pháp đã xăm . Ở lớp tuổi 18-24, số người Pháp xăm mình lên tới 26% .
Số người Pháp xăm mình tăng vọt lúc sau này tuy nhiên hảy
còn kém hơn ở các nước nói tiếng anh.
Thông thường hưởng ứng chuyện mới lạ, phụ nữ luôn đi trước
và nhiệt tình hơn. Phụ nữ pháp xăm mình đông hơn đàn ông (20% / 16%). Giới bình
dân xăm mình nhiều hơn giới khá giả (31% / 20%). Giới có bằng cấp cao, từ cử
nhơn trở lên, ít người xăm mình hơn giới trung bình (10% / 18%) . Dân pháp ở tỉnh
xăm mình đông hơn ở vùng Paris . Và dân trong vùng quê xăm nhiều hơn dân ở tỉnh
lỵ . Nhưng tính chung thì cứ 5 người Pháp có 1 người xăm mình.
Nhìn tổng quát, người ta sẽ thấy dân Ý xăm mình đông hơn hết,
có tới 48% . Huê kỳ có 46%, Úc có 43%, Anh 40%. Đức và Pháp có 36% dân xăm mình
. Sau cùng Hi lạp (La Grèce) có 35% .
Ý và Hi-lạp là hai nước có nền văn minh cổ đại là nguồn gốc
văn minh Tây phương thế mà hai nước lại cách biệt nhau xa khi cùng hưởng ứng
văn minh xăm mình ngày nay .
«Tatau» hay «xăm mình»
Nếu nói về lịch sử xăm mình, có lẽ người ta sẽ nhắc tới người
đàn ông sanh ra cách đây 5300 năm, tức năm 3300 trước tây lịch . Xác ướp của
người này được tìm thấy năm 1991 ở biên giới Ý – Áo, trên cao nguyyên
Ötzal, ở độ cao 3200 m . Trên thân thể, nhứt là ở bắp chơn dưới, có nhiều
hình xăm, đếm được tất cả có 61 hình trong đó có nhiều hình là những nét
song song . Đó là những nét khắc vào da thịt được xác lên một lớp than màu
đen .
Nhưng có chắc đó là những dấu vết xăm mình còn lại hay
không? Hay biết đâu ông này được cạo gió vì bị trúng gió? Trường hợp quá nặng,
bịnh nhơn ngã ra đi luôn nên thân xác còn giữ dấu cạo gió?
Nguồn gốc tiếng «xăm mình» (Tatouage), theo
nhựt báo Le Monde (10/03/2018) là do tiếng «Tatau» có
nguồn gốc từ dân hải đảo Nam Thái Bình dương Polynésie . Xăm mình là một tục lệ
vô cùng quan trọng của tổ tiên dân polynésien có thể bắt đầu từ năm 1300 trước
tây lịch .
Theo lễ tục này, người ta dùng răng và xương cá mập mày bén
khắc lên da thịt, tô màu để đánh dấu những giai đoạn quan trọng trong đời sống.
Xăm còn để đánh dấu giai cấp xã hội vì chỉ phần lớn những người thuộc từng lớp
trên mới xăm mình.
Trong lúc dó, ở Nhựt bổn, xăm mình là hình phạt . Bị chánh
quyền cấm . Đến năm 1948, tục xăm mình mới được cho phép do ảnh hưởng người mỹ ở
lại sau chiến tranh.
Ở Âu châu, xăm bị Giáo hội công giáo cấm năm 787 vì cho rằng
xăm mình là biểu hiện thế tục . Đến thế kỷ XVIII, xăm trở lại do những thủy thủ
từ Polynésie đem về .
Ở Liên-xô, xăm mình dành cho tù nhơn hoặc dành cho các trại
tập trung (Goulags) như cái căn cước cá nhơn thay cho tên hay con số trên áo.
Nhìn hình xăm biết người đó thuộc loại tù gì? Có nhiều tù nhơn xăm để ghi lại
những chặng đường tù tội của mình như bản sơ yếu lý lịch .
Ngoài ra, xăm còn là dấu hiệu đẳng cắp của tù nhơn. Tù lâu
năm, tù anh chị có những hình xăm riêng.
Máy xăm điện xuất hiện năm 1891 ở Huê kỳ do nghệ sĩ xăm
Samuel Õ Reilly là người đầu tiên phát minh ra . Ông dựa theo cây viết điện do
Thomas Edison sáng chế trước đó vài năm, gắn kim vào và cho thêm mực, xăm vào
da thịt hiện lên hình ảnh mình muốn .
Xăm ngày nay phổ biến rộng rải, xã hội tỵ hiềm gần như không
còn nữa mà còn nhìn với ít nhiều thiện cảm . Nhưng ở Âu châu và cả ở Huê kỳ,
cho tới năm 1980, xăm chỉ dành riêng cho những người «bất hảo» . Như
băng đảng hay dân chơi rock, punk và rap . Như ca sĩ Johnny Hallyday, người xăm
đầy hình . Trông anh ta gần như không còn là người da trắng nữa .
Tuy nhiên những ca sĩ, nhạc sĩ với những hình xăm đầy mình lại
được xếp vào hàng « pop culture »!
Xăm mình rồi nay thấy hối tiếc vì một lý do nào đó . Có thể
xóa vết xăm được không?
Được nhưng kết quả không như ý muốn. Bác sĩ về da
(Dermatologue) dùng tia laser đánh bể những viên bi đựng màu cực nhỏ trong da.
Việc làm này khá mất nhiều thì giờ, rất đau đớn, nhiều tốn kém, nhưng lại không
hiệu quả trọn vẹn. Nên ở Pháp số người muốn xóa vết xăm chiếm một tỷ lệ rất thấp,
không quá 1% .
Các bà việt nam xăm mình để hàn gắn vết thương
Trong suốt thời gian dài, xăm mình ở Việt nam bị coi rẻ, chối
bỏ, nay thì vương lên chiếm một chỗ đứng vững chắc trong xã hội, góp phần tạo
thời trang cho một từng lớp dân chúng .
Những người làm nghề xăm ngày nay không còn là thợ xăm như
ngày xưa nữa mà trở thành nghệ sĩ xăm . Vì họ làm nghệ thuật mà!
Ở Pháp, xăm có nguồn gốc từ thổ ngữ polynésien. Và tác nhơn
là tổ tiên dân đảo Nam Thái Bình dương ngày nay.
Còn ở Việt Nam, trong sách Việt sử giai thoại, theo Nguyễn
Khắc Thuần thì xăm mình là một trong những tục cổ xưa nhứt của người Việt, kéo
dài đến đầu thế kỷ thứ XIV mới chấm dứt. Có người nói rằng, bởi tục này mà tên
nước đầu tiên của người Việt là Văn Lang?
Về nguồn gốc xăm mình, sách Lĩnh Nam chích quái chép: «
Bấy giờ, dân trên núi xuống nước đánh bắt cá thường bị thuồng luồng gây thương
tổn, bèn cùng nhau tâu việc ấy với Vua. Vua nói các giống ở trên núi khác với
các loài ở dưới nước. Các loài ở dưới nước chỉ ưa những gì giống với mình và
ghét những gì khác mình, vì vậy, ta mới bị gây hại . Thế rồi, nhà vua bèn ra lệnh
cho ai nấy cũng phải lấy màu xăm hình thủy quái vào người. Từ đó, không bị thuồng
luồng gây thương tích nữa. Tục vẽ mình của dân Bách Việt bắt đầu có lẽ từ đấy
» .
Ngoài ra, về tục xăm mình,Từ điển Lễ tục Việt Nam cũng
ghi: « Người Việt cổ từ 2000- 3000 năm trước có tục xăm hình những con
thủy quái (rồng, rắn..) lên bụng, ngực, lưng, chân, tay…. Tương truyền, thuở xa
xưa con người lặn lội vùng sông nước kiếm ăn, nên xăm hình lên người để không bị
thủy quái làm hại và hòa nhập với động vật ở dưới nước, từ đó mới săn bắt được
chúng».
Nhưng xăm mình ngày nay không phải để hù dọa thủy quái nữa
mà là thứ trang điểm thời thượng . Hay một phương thức chửa trị bịnh tâm thần.
Trong một căn phố ở Hà nội, một phụ nữ Hà Nội xăm cho các bà
Hà Nội khách hàng . Những bà này đều bị bịnh tâm thần như phải ly dị hoặc đang
mang một chứng bịnh nan y . Tìm đến xăm là để chửa bịnh . Xăm làm đau như xẻ da
thịt . Lấy cái đau đớn này mà chữa cái đau đớn kia ! Hay còn ý nghĩa xăm mình
là để xác nhận chính là mình .
Ở Việt nam, xăm mình vẫn còn bị nhiều người bài bác, cho đó
chỉ là thứ dành riêng cho giới anh chị, giói chị em son phấn. Người tử tế,
không ai là . Nhưng thực tế, ngày nay có không ít các bà, cả ở lớp tuổi trung
niên, không ngần ngại nói ra là họ rất thích xăm . Những bà lớn tuổi hưởng ứng
xăm mình là thái độ quay lưng lại với quá khứ của mình . Chối bỏ những giá trị
tiêu chuẩn củ, tự mình giải phóng mình . Mặc kệ những phê bình, những công kích
.
Ở Việt nam, hưởng ứng xăm mình có vẻ nồng nhiệt nhưng chỉ mới
có 4% xăm (Q&Me điều tra năm 2015) . Cũng theo kết quả điều tra của
hảng Q&Me, có 25% nhìn thấy xăm sợ hải .
Ở Hà nội ngày nay, nhu cầu xăm ngày càng lớn tuy mức lợi tức
bình thường chỉ dưới 500 đô-la / tháng. Vẫn có không ít người sẳn sàng tiêu
1000 đô-la để thỏa mãn ý muốn của mình (Tin AFP) .
Nguyễn thị Cỏ May
