Hôm 1 tháng 11 vừa qua, trong cuộc thi tuyển người mẫu ở Việt
Nam, một thí sinh sau khi nhận được điểm khá cao của ban giám khảo để thi tiếp
cuộc thi, đã đi thẳng vào trong hậu trường thật nhanh. Ngay lập tức, cô bị Adam
Williams, một giám khảo người Úc gọi trở lại và thông báo quyết định của ông.
Ông đổi ý và không muốn để cho cô tiếp tục thi vòng sau nữa.
Lý do ông cho biết là vì cô đã không biết chào và cám ơn ban giám khảo. Cả 3
giám khảo kia cũng đồng ý với chuyên gia về trình diễn thời trang người Úc.
Các bản tin trên báo đều không cho biết khi được thông báo quyết định đó, cô
thí sinh này có nói gì không. Nếu cô trở ra, đến trước các giám khảo, nói một
câu, một câu ngắn thôi, đại khái cô xin lỗi, nói là vì cô quá hồi hộp, lo sợ, mất
bình tĩnh bởi thế nên đã quên cám ơn giám khảo. Cô xin lỗi và xin cám ơn số điểm
cô nhận được từ ban giám khảo để có thể thi tiếp.
Tôi tin chắc những người ngồi ghế giám khảo nếu nghe cô giải thích như thế sẽ đổi
ý và cô sẽ được cho thi tiếp. Nhưng hình như cô không nói gì nên các giám khảo
phải cho cô về nhà. Cô đã đánh mất cơ hội cô đã gần như đã chắc nắm trong tay để
bị loại, không được cho tiếp tục cuộc thi chỉ vì không biết nói lời cám ơn khi
nhận được điểm tốt của những người chấm thi.
Sau khi bản tin về cô xuất hiện trên báo thì đã có nhiều độc giả gửi thư cho
tòa báo, cho ý kiến về quyết định của ban giám khảo. Một số đồng ý với việc cô
bị loại, nhưng nhiều ý kiến cho rằng cô dự thi làm kiểu mẫu thì nếu đủ tiêu chuẩn
làm kiểu mẫu thì cô phải được cho tiếp tục. Cuộc thi không tuyển người lễ phép,
lịch sự thì tại sao đánh hỏng cô. Đó là ý kiến của khá đông người.
Và chi tiết đó là điều đáng nói ở đây.
Những câu chào hỏi thường ngày, những câu cám ơn đã biến mất trên miệng của (đa
số) người Việt Nam từ bao giờ? Người đàn ông Úc ngồi ghế giám khảo đã phải mấy
lần quay sang hỏi các giám khảo người Việt rằng tại sao họ (các thí sinh) không
biết chào và cám ơn ban giám khảo. Như vậy không phải chỉ một thí sinh không biết
nói câu cám ơn, mà còn cả những người khác nữa. Nhưng có thể những người kia
không được điểm cao nên không thèm cám ơn ban giám khảo. Đến cô thí sinh được
cho điểm cao để tiếp tục thi thì cũng đi thẳng vào trong hậu trường nên Adam
Williams mới gọi lại và loại cô khỏi cuộc thi.
Chuyện không biết những phép lịch sự tối thiểu trong cuộc sống hàng ngày đã được
nói tới rất nhiều lần. Những người hành xử thiếu văn hóa đó thuộc đủ mọi thành
phần ở Việt Nam. Đa số là người ở miền Bắc, nhưng nay, hình như cách hành xử
thiếu văn hóa đó đang đi tới nhiều nơi khác nữa. Những người Việt sống ở nước
ngoài khi về Việt Nam thường bị nhận ra ngay khi mở miệng ra là cám ơn và xin lỗi
lia lịa. Trong nước, những cách ăn nói lịch sự đó không còn thấy nhiều nữa.
Nhưng thực ra, lối hành xử văn minh, lịch sự cũng đang dần biến mất ở cả những
người Việt sống ở ngoài Việt Nam nữa chứ không phải chỉ riêng tại Việt Nam.
Lái xe trên đường mà nhường đường cho đồng hương rất ít khi nhận được một nụ cười,
một cái khoát tay, vẫy tay. Mở cửa nép sang một bên nhường cho đồng hương đi
trước cũng không một cái nhếch mép làm như thể vừa giúp kiếm cho việc mở cửa
cho mình không bằng. Lúc ấy chỉ muốn làm như ông Bá Dương, tác giả cuốn Người
Trung Quốc Xấu Xí, là buông tay ra, cho cánh cửa sập lại cho vỡ mặt cái thằng
cha hay cái con mẹ nghiêm và buồn vời vợ(?) cho bõ ghét. Những chuyện như thế
ngày nào tôi cũng gặp hai ba lần ở đây.
Chỉ khi nào những câu cám ơn, những lời xin lỗi đó trở thành những phản xạ, những
hành động tự nhiên, một thứ second nature tự động bật ra thì may ra những cách
hành xử như cô thí sinh thi làm người mẫu mới không xẩy ra nữa.
Tiếng Anh có cả chục cách nói cám ơn. Hay nhờ đó, rất ít khi xẩy ra chuyện như
cô thí sinh nọ. Thank you…thanks a million…thanks a lot…much obliged…I do
appreciate it…thank you very much indeed… thanks a whole lot…from the bottom of
my heart…I can’t thank you enough…what would I do without you…you are an
angel…you are too kind… you are the best…thanks a bunch…I don’t know how to
thank you, but thank you so much…
Cô thí sinh bị loại thực ra cũng lại không là người chim sa cá lặn gì cho cam.
Cô chưa là “top model” mà đã như vậy. Thử hỏi nếu cô thắng cuộc thi và trở
thành người mẫu hàng đầu thì cô còn thiếu văn hóa như thế nào nữa.
Có một câu không biết của ai, nhưng nếu cô cư xử được như thế này thì hay biết
bao: It is nice to be important but it is important to be nice. Là người quan
trọng thì cũng hay đấy, nhưng chuyện quan trọng là phải tử tế với mọi người.
Cô chưa là cái gì mà đã như thế thì khi cô trở thành “top model” thì cô còn thế
nào nữa? Đó là học tập theo gương đạo đức của bác Hồ chăng? Cháu ngoan của bác
mà thiếu văn hóa vậy sao? Cái nết đánh chết cái đẹp. Nhưng cái đẹp cũng không
có được bao nhiêu, lại thêm không có nết thì bị đuổi là phải.
Tiếng chào cao hơn mâm cỗ.
Bùi Bảo Trúc