Cuối cùng (hay nói chính xác hơn là cuối đời) rồi tôi cũng
thấy một cây hoa gạo, mọc cạnh tường thành bao quanh Cung Điện
Mandalay, kinh đô cuối cùng của vương triều Miến. Có thể vì mới đầu tháng
ba, chưa tới giai đoạn mãn khai, và cũng vì tôi đứng khá xa (khoảng cách là cả
một cái hào nước rộng) nên ảnh chụp những cành hoa gạo trông không rõ nét! Kể
cũng hơi đáng tiếc nhưng dù sao thì tôi cũng đã nhìn được tận mắt, và (tưởng)
thế cũng đã đủ vui rồi.
– Sao không đi tới gần hơn?
– Hổng dám “tới gần hơn” đâu. Hoa (cũng như người) nên trông
từ xa thường vẫn đẹp hơn!
Ở bên này hào nước của Cung Điện Hoàng Gia là ngôi giáo đường
của Hội Thánh Tin Lành Giám Lý, Methodist Church. Cách đó không xa là nhà thờ
Anh Giáo (St. Mary Church) nằm ngay góc đường 26th Street & 77th St. Kề bên
là chùa Chà Shri Mariamman Temple, tất nhiên là nghi ngút và sực nức mùi nhang
trầm Ấn Độ.
Chỉ trong vòng mươi phút đi bộ thôi đã có đến mấy nơi thờ
phượng trang trọng của vài tôn giáo khác nhau. Ai dám nói là người Miến Điện kỳ
thị tín ngưỡng? Ấy thế mà họ đối xử phân biệt tới nơi, tới chốn, và cách họ ngược
đãi sắc dân Hồi Giáo Rohingya đã khiến cả thế giới đều phải hãi hùng:
- Tội ác chống loài người ở Myanmar
- Người Hồi giáo thiểu số Myanmar bị tra tấn dã man
Đâu phải chỉ là những lời chỉ trích (suông) sự việc đã đi xa
hơn thế, và tồi tệ hơn nhiều. Tất cả những vòng nguyệt quế mà thế giới phương
Tây trao cho Suu Kyi đều đã bị giật lại thẳng tay. Nhật báo Independent, còn ái
ngại loan tin rằng do cuộc khủng hoảng người Hồi Giáo Rohingya mà đã có 400
ngàn chữ ký yêu cầu tước bỏ Giải Nobel của Aung Sang Suu Kyi (Rohingya
Muslim crisis: 400,000 sign petition to strip Aung Sang Suu Kyi of Nobel Prize).
Nói gần nói xa, chả qua nói thiệt: dù có chút chênh lệch về
tuổi tác, tôi không chối được rằng đã có lúc mình phải lòng Suu Kyi. Tuy chỉ
là tình yêu đơn phương nhưng giữa chúng tôi không thiếu những
kỷ niệm rất… êm đềm và rất khó quên!
Năm 2015, ngay sau khi Đảng Liên Đoàn Quốc Gia Vì
Dân Chủ (NLD) của Suu Kyi thắng cử vẻ vang là tôi bay qua Yangon tức
khắc. Tôi muốn đến tận nơi để chia sẻ niềm vui lớn lao này với mỹ nhân mà mình
ái mộ. Bước ra khỏi phi trường, vừa phóc lên taxi là tôi hớn hở hỏi liền:
- Wait cái con mẹ gì nữa, hả Trời? Bọn quân phiệt
thua đau và thua đậm. Đảng NLD của Lady nắm quyền rồi. Một thời cơ lịch sử để
Burma thoát khỏi độc tài, thoát Tầu, và thoát nghèo luôn. Đất Miến hiện có đủ
điều kiện để thực hiện tất cả những ước mơ này: một đảng đối lập có thực lực, một
vị lãnh đạo có tâm có tầm và được quần chúng tin yêu. Đây là một cơ hội bằng
vàng tụi bay phải nắm lấy ngay, đừng thờ ơ, phải chung tay nhập cuộc với mọi
người đi chớ!
Bữa đó, tui nói hơi nhiều, và hoàn toàn tin tưởng vào những
suy nghĩ hết sức lạc quan và chân thật của mình. Niềm tin này, tiếc thay, tôi
không giữ được luôn và cũng chả nắm được lâu. Sau khi nghe người đẹp của lòng
mình tuyên bố một câu nghe rất chướng (nàng sẽ “đứng trên tổng thống” luôn) là
tôi bắt đầu hơi bị lăn tăn chút xíu. Tôi ngại rằng quyền lực đã khiến cho mỹ
nhân Burma (người vẫn được thiên hạ xưng tụng là “biểu tượng dân chủ”) thay
lòng đổi dạ.
Sau khi 6,700 người Rohingya (kể cả trẻ con) bị sát hại, và
sau khi con số thuyền nhân đào thoát khỏi Myanmar lên đến hơn nửa triệu
(503,698) mà Suy Kyi vẫn cứ lặng thinh thì tôi biết rằng sự nghi ngại của mình
đã thành hiện thực. BBC bình luận: Myanmar's democratic transition,
analysts say, appears to have stalled.
Vấn đề không chỉ “nghẽn” ở lãnh vực tự do, dân chủ, hoặc
nhân quyền. Cái nghèo cũng đẩy Burma vào con đường … kẹt. Ngày 5 tháng 4 năm
2016 tôi cũng có mặt ở đất nước này. Hôm đó, theo tường thuật của nhật báo The
Global New Light of Myanmar, Bộ Trưởng Vương Nghị đến thủ đô Naypyitaw để chúc
mừng tân chính phủ – với một thái độ vô cùng nhũn nhặn – cùng lời “cam kết sẽ
không can thiệp vào nội bộ của Myanmar” (pledging that China would not interfere
in the internal affairs of Myanmar).
Tuy thế, cuối cùng, Miến Điện vẫn không thoát khỏi Tầu. Bỉnh
bút của RFA, Hoàng Gia Phúc cho hay:
“Ngày 17/1/2020, ông Tập Cận Bình có chuyến thăm chính thức
đến Myanmar - quốc gia thuộc ASEAN. RFI cho biết có hai dự án quan trọng được đề
xuất trong chuyến thăm này, đó là: Bắc Kinh đề nghị xây dựng một hành lang kinh
tế Trung Quốc-Miến Điện (CMEC) với một cảng nước sâu 1,3 tỉ đô la tại Kyaukphyu
ở bang Rakhine, mở lối vào Ấn Độ Dương cho Trung Quốc. Một dự án lớn khác có thể
được bàn bạc trong dịp này, đó là đập thủy điện 3,6 tỉ đô la ở Myitsone, bang
Kachin. Với chuyến thăm này của ông Tập, Myanmar thể hiện quyết tâm tiến sâu
vào quan hệ với Trung Quốc trong Dự án Con đường tơ lụa mới…”
Tôi thành thực không tin rằng Burma có chút tương lai sáng sủa
nào trên Con Đường Tơ Lụa Mới của Tập Cận Bình, và xem ra thì đất nước này cũng
chả còn có lựa chọn nào khác nữa. Cũng y như Miên, Việt với Lào thôi. Suu
Kyi của lòng tôi, và Đảng Liên Đoàn Quốc Gia Vì Dân Chủ (của
nàng) quả đã làm cho không ít người thất vọng!
Cố nhân ơi biết chiều nay ta buồn!
Điều an ủi là, thỉnh thoảng, tôi vẫn còn bắt gặp mấy
cái tuk tuk (trên mọi nẻo đường ở Miến) với chân dung nhỏ nhắn
xinh xắn của Suu Kyi, dù hai bên lề vẫn không thiếu những kẻ không nhà đang nằm
vật vạ khắp nơi. Hoá ra hô hào tự do, kêu gọi cải cách kinh tế-chính trị vẫn là
chuyện dễ; thực hiện kìa mới gian nan.
