Con gái của tôi, làm Registered Nurse trong một bệnh viện. Bữa
đó, nó bước vào phòng thăm một bệnh nhân nam, cỡ tuổi gần 70, đang truyền đạm
truyền nước vì gặp vấn đề tiêu hoá, đúng lúc bác ấy đang facetime nói chuyện với
người ở nhà bằng Tiếng Việt. Nó sinh ra ở Canada, nhưng có khiếu Tiếng Việt,
nghe và nói khá rành rẽ, chỉ có đọc và viết thì nó không biết. Hai bố con ông bệnh
nhân nói qua nói lại những gì, nó nghe và hiểu hết. Người con gái hỏi bố:
– Ba thấy có gì khó chịu hay thắc mắc thì cứ hỏi “mấy con y tá” ở đó nghen ba, xứ này không phải bên Việt Nam, y tá hay bác sĩ gì đi nữa đều chiều chuộng bệnh nhân hết lòng với trách nhiệm và lương tâm nghề nghiệp, ba đừng ngại gì hết á!
– Ba biết rồi, nhưng tiếng Anh của ba nửa nạc nửa mỡ, thậm
chí mỡ còn nhiều hơn nạc, chả biết họ có hiểu không?
– Vậy “con y tá” phòng của ba là người già hay trẻ, người da
trắng, da đen hay Châu Á mình?
– Ba cũng không biết vì cô ấy đeo khẩu trang kín mít, nhưng
có vẻ còn trẻ…
– Thôi ba cho con nói chuyện với “con nhỏ y tá” xem
sao!
Nó cầm phone, tưởng người con nói chuyện thay bố của mình vì
ông bố khả năng English yếu kém, ai dè tiếng Anh của chị này cũng chẳng khá hơn
là bao, phát âm sai tùm lum tè le, không đầu cũng không đuôi, nói chung là broken
English mà nó thường nghe của các bà các bác người Việt lớn tuổi (trong đó có…
má nó), nên nó thấy tội và đành để lộ “thân phận”:
– Dạ cô cứ nói Tiếng Việt, con hiểu được ạ!
– Dữ ác hôn! Sao nãy giờ hổng nói, làm cô mỏi cái miệng quá
trời hà!
Hỏi han tình hình của bố xong xuôi, cô ấy bắt đầu mục… tám
tám, em bao nhiêu tuổi, làm đây lâu chưa… Nó bèn lịch sự đáp rằng, trong giờ
làm việc nên không nói nhiều được cô nhé, dạ bye bye, chúc cô một ngày an lành.
Vừa dứt phone, nó quay sang bác bệnh nhân đang nhìn nó mỉm cười thân ái:
– Con nói Tiếng Việt giỏi ghê! Con có đi học lớp Việt Ngữ hả?
– Dạ không, chỉ là ba má con nói tiếng Việt ở nhà, con cũng
có đi nhà thờ người Việt, dạy giáo lý, nên con cũng biết chút đỉnh.
Thế là bác ấy… có đà, rồi tiếp tục “sứ mệnh tám dang dở” của
người con hồi nãy, bắt đầu chương trình điều tra lý lịch ba đời, nào là ba má
con bao nhiêu tuổi, làm nghề gì, hồi ở Việt Nam thì ở đâu, qua đây năm nào, vượt
biên hay bảo lãnh… bla… bla… bla. Nó vừa làm việc vừa cố gắng trả lời ngắn gọn
tất cả vì nể nang người lớn, chớ nó sanh ra bên Canada, chưa quen với việc “hỏi
thăm kỹ càng” từ một người xa lạ, và cuối cùng thì cũng đến cái câu… quen thuộc
của người Việt Nam:
– Con làm lương bao nhiêu dị?
– Dạ, đủ sống!
– Đủ sống là sao?
– Dạ, là không dư không thiếu!
– Nhưng cụ thể là bao nhiêu?
– Dạ đây là “bí mật” của con! (lẽ ra nói “riêng tư” nhưng nó
không rành lắm, nên dùng chữ “bí mật”).
Nghe nó nói “bí mật” rồi mỉm cười tiếp tục làm việc, coi bộ
khó điều tra được “số lương” của nó, bác ấy cũng hơi ngại, nên một lát sau, trước
khi nó ra khỏi phòng, bác ấy chuộc lỗi bằng một câu chúc:
– Thôi, nhân dịp năm mới Quý Mão đã đến, bác theo phong tục
của dân tộc mình khi gặp người mới quen, bác chúc con luôn thành công trong
công việc, mọi sự như ý nhé!
Gì chớ chúc nhau bằng tiếng Việt thì nó rành từ bé (hồi đó mỗi
lần Tết đi lễ nhà thờ, nó biết chúc Tết những người lớn tuổi trong giáo xứ bằng
Tiếng Việt, ai cũng thích và tặng tiền lì xì), nó liền vui vẻ đáp lễ, chúc bác ấy
một lời chúc rất thực tế:
– Con cám ơn bác, con chúc bác nhiều sức khoẻ, và mau rời khỏi
bệnh viện.
Câu chúc này là thật lòng, nó sinh ra lớn lên xứ này, không
biết móc mỉa gì đâu nhé!
Nhỏ em xóm cũ bên Việt Nam nghe tôi kể lại mẩu chuyện trên,
nó góp chuyện:
– Té ra, dân Việt mình ở đâu cũng giống nhau chị hén? Không
tò mò không… ăn cơm được hay sao á! Để em kể chị nghe, con gái em cũng mới lấy
chồng, đi làm, mà bà hàng xóm bên cạnh cứ theo hỏi suốt: lương vợ chồng mày
nhiêu? Dạ đủ sống! Đủ sống là sao? Dạ là đủ ăn, khi nào tăng ca thì mới dư chút
đỉnh. Vậy tăng ca được nhiêu tiền? Dạ tuỳ tăng ca ngày thường hay cuối tuần!
Ngày thường bao nhiêu cuối tuần bao nhiêu! Con gái em đành phải nói ra cho xong
nợ: cuối tuần thì 500, ngày thường thì 200 (ngàn), vậy mà chưa thoát nghen chị.
Vậy có thường xuyên tăng ca không? Dạ tuỳ mùa. Mùa này tăng ca nhiều không, tuần
mấy lần …Con gái em mất hết kiên nhẫn, nổi đoá, tóm lại là bác muốn biết gì nói
thẳng ra luôn đi !? Thì tại mày bảo “đủ sống” không rõ ràng nên tao phải hỏi tới,
làm gì dữ vậy, quan tâm thôi mà, nếu mày nói ngay từ đầu thì đỡ mất thời giờ cả
đôi bên!
– Trời đất! Vậy là bà tám đó dí con em vào đường hẻm cụt
luôn hả?
– Thì đó! Bên nước ngoài thì người Việt cũng tò mò nhưng còn
biết dừng lại như cái bác bệnh nhân của con gái chị, còn bên đây thì khỏi nói
chị ơi, tò mò mới là cuộc sống! Không tò mò… hổng phải Dziệt Nam!
Hỏi thăm nhau, quan tâm lẫn nhau là phép lịch sự, là một nét
đẹp truyền thống của người Việt chúng ta. Nhưng đôi khi, sự quan tâm quá mức cần
thiết, không hợp người hợp cảnh, thì sự quan tâm sẽ trở nên …tò mò, làm cho người
đối diện khó chịu, không tự nhiên.
Không biết người Mỹ người Canada thì sao, chớ dân Việt mình
hễ biết ai là muốn biết đầy đủ ngọn ngành, gia đình bao nhiêu người, chồng con
ra sao, mấy đứa con học hành như nào, lấy chồng lấy vợ ra sao, bên sui gia làm
gì, bên đó có mấy người con, học hành tới đâu… Nói chung là bất tận cái vòng
câu hỏi muôn đời không dứt.
Ngoài câu hỏi “phổ biến”: lương bao nhiêu, còn có vài câu hỏi
khác, cũng rất ư là “quan tâm sâu sa” vào đời tư người khác. Đó là câu hỏi: “Có
người yêu chưa, bao giờ cưới”. Chu choa ơi, gặp nhau một lần cũng hỏi, năm sau
gặp lại nhau cũng hỏi lại y chang câu hỏi cũ, năm sau nữa cũng lại hỏi nữa, cứ
làm như đời này không còn gì để hỏi.
Người ta lấy nhau rồi, thì có ngay câu hỏi tiếp theo: “bao
giờ có baby”, năm nay hỏi, năm sau hỏi tiếp, năm sau nữa hỏi nữa, quẩn quanh mấy
điệp khúc “quan tâm sâu sắc” quen thuộc ấy.
Thời đại ngày nay, vì nhiều lý do khác nhau, nhiều người chọn
lựa cuộc sống độc thân vui vẻ, và nhiều cặp vợ chồng, cũng vì nhiều lý do khác
nhau, chọn lựa đời sống hôn nhân không con cái (no kidding). Do vậy, nếu không
là những người ruột rà trong gia đình, thì đừng nên có những câu hỏi làm khó
nhau như thế.
Giờ đây khi mùa dịch phai tàn, chúng ta trở lại cuộc sống
bình thường như trước đây, được tụ tập tiệc tùng ăn uống. Nếu gặp ai đó (lâu
quá chưa găp từ mùa dịch), tay mắt mặt mừng, bốn mắt nhìn nhau không có gì để
nói, thì xin nói về thời tiết, nói về thức ăn, bâng quơ chuyện đó đây, rồi rủ
nhau chạy ra dàn karaoke ngân nga vài bản nhạc, chớ đừng tỏ ra quan tâm bằng những
câu hỏi “nhạy cảm” như vừa kể ở trên, vì có thể sẽ làm người khác không thoải
mái, và biết đâu, lại chạm vào vết thương đau của người ta …
Yêu nhau như thế bằng mười ghét nhau!
