Nhạc sĩ Y Vũ và những nổi buồn để đời - Tiểu Vũ

Y Vũ chưa bao giờ nhận mình là nhạc sĩ. Ông nói danh hiệu nhạc sĩ là do những nhà sản xuất âm nhạc và khán giả thời đó gán cho ông. Trước sau Y Vũ chỉ nhận mình là người chơi nhạc. Ông may mắn nổi tiếng nhờ vào một vài bài hát. Nhưng âm nhạc chưa bao giờ mang lại cho ông niềm vui trọn vẹn, cuộc đời của Y Vũ gắn liền với những nổi buồn trong âm nhạc lẫn ngoài cuộc sống. Có thể nói đó là những nổi buồn để đời.

Nhạc sĩ Y Vũ tên thật là Trần Gia Hội, sinh năm 1942 tại Hà Nội trong một gia đình không có truyền thống về âm nhạc. Rất may mắn cho Y Vũ khi ông có người anh trai là nhạc sĩ nổi tiếng Y Vân. Chính nhạc sĩ Y Vân đã gieo tình yêu âm nhạc cho Y Vũ khi tuổi ấu thơ trong những ngày sống với gia đình ở Hà Nội. Nhạc sĩ Y Vân đã truyền tất cả những ngón nghề âm nhạc cho người em trai. Năm 1954 gia đình Y Vũ di cư vào Nam, ông trở thành một nhạc công lão luyện và chơi nhạc cho các quán bar vũ trường ở Sài Gòn và Vũng Tàu.  Ngoài chơi nhạc ông bắt đầu sáng tác những tác phẩm đầu tay.

So với anh Y Vân, Y Vũ không có nhiều bài hát nổi tiếng. Người yêu âm nhạc biết đến ông qua những bài hát như Kim, Ngày cưới em, Chuyện loại hoa dang dỡ, Chuyện tình đầu, Tiếng hát về đêm… Mỗi tác phẩm của Y Vũ đều mang đậm dấu ấn của kỷ niệm và nỗi niềm của riêng ông. Nói đến Y Vũ người ta còn nhắc đến bài hát Tôi đưa em sang sông, nhưng nhạc phẩm này cũng mang cho đến cho Y Vũ nhưng phiền muộn day dứt không nguôi về quyền tác giả. Những nỗi buồn của ông có thể đúc kết thành những câu chuyện dưới đây:

Nổi buồn mang tên “Kim”

Năm 1969 tên tuổi của Y Vũ bắt đầu được chú ý trong giới âm nhạc miền Nam qua tác phẩm đình đám mang tên Kim được ca sĩ Túy Phượng hát trên làn sóng điện của đài phát thanh Sài Gòn. Nguồn gốc của bài hát Kim được nhạc sĩ Y Vũ kể lại rằng: Trong những ngày chơi nhạc trong một vũ trường ở Vũng Tàu, Y Vũ yêu một người con gái tên là Kim. Nàng là một vũ nữ nhưng mang trong mình bệnh tim rất nặng. Để lên dây cốt tinh thần và động viên nàng, Y Vũ đã sáng tác bài hát Kim tặng riêng cho người yêu. Bài hát với giai điệu sôi động mạnh mẽ. Bất ngờ sau khi được ra đời Kim đã có sức lan tỏa rất rất mạnh. Ngoài nữ hoàng nhạc twis Túy Phượng, còn rất nhiều ca sĩ sử dụng bài hát này trong các vũ trường quán bar ở miền Nam. 

Buồn thay cho Y Vũ, giai điệu sôi động vui tươi yêu đời của bài hát Kim đã không thể cứu sống được người mình yêu. Một năm sau đó Kim đã qua đời trong cơn bạo bệnh. Tác phẩm Kim đã trở thành một kỷ niệm đau đáu trong lòng ông. Mỗi khi bài hát vang lên ở đâu đó tim ông lại sắt se lại và cảm thương cho người yêu bạc phước.

Bài hát Kim còn mang đến cho ông nhưng nỗi buồn khác đó là sự nhầm lẫn về tên tác giả. Y Vũ cho biết, có những chương trình đại nhạc hội rất lớn, MC giới thiệu bài hát này là của nhạc sĩ Y Vân làm ông không vừa lòng. Nhạc sĩ Y Vũ rất mong những người biên tập chương trình, và MC khi giới thiệu tác phẩm nên tránh những nhầm lẫn như vậy. Bởi tác phẩm là đứa con tinh thần của của người sáng tác khi bị gọi sang tên của người khác đó là điều tối kỵ. “May mắn cho tôi là người ta nhầm bài hát này của anh ruột tôi là Y Vân chứ nhầm tên ai đó thì quả là rất đáng buồn”, Y Vũ tâm sự.

Nỗi buồn “Tôi đưa em sang sông”

Bài hát Tôi đưa em sang sông với giai điệu slow trữ tình nhẹ nhàng ngọt ngào man mác buồn của Y Vũ đã đi vào lòng của nhiều thế hệ người nghe nhạc Việt Nam. Người đầu tiên trình bày ca khúc này là ca sĩ Lệ Thu. Tuy được mệnh danh là người xấu trai nhất trong giới nhạc sĩ, nhưng bù lại, âm nhạc của Y Vũ đã làm xiêu lòng biết bao nhiêu người phụ nữ, tuổi trẻ của Y Vũ gắn liền với những cuộc tình ướt át. Nhiều người quý cô đã yêu Y Vũ đến say đắm bất chấp cái vẻ bề ngoài hơi ngô ngố của ông, bởi nhạc của Y Vũ dễ đi vào lòng người, nhất là nhưng cô gái có tâm hồn đa sầu đa cảm. Y Vũ đã đáp lại tất cả những tình cảm ấy để rồi cuối cùng ông nhận lấy những cuộc chia tay không hẹn trước. Trong tất cả những cuộc tình ấy, đa số những người phụ nữ đều bỏ ông ra đi với nhiều lý do khác nhau. Có người hụt hẫng giữa con người thật của Y Vũ và âm nhạc. Có người ra đi vì chê ông nghèo. Có người đến với ông chỉ vì những rung động nhất thời rồi lại chia tay vì những lực hấp dẫn khác, và có cả những cuộc chia tay mà đến tận hôm ông không bao giờ lý giải nổi. Nhạc sĩ Y Vũ ngậm ngùi: “Có lẽ lời bài hát “Tôi đưa em sang sông” đã vận vào cuộc đời tôi. Suốt đời tôi luôn làm kẻ đưa tiển người yêu đi lấy chồng”. 

Theo lời kể của Y Vũ: Tôi đưa em sang sông được Y Vũ sáng tác trong một lần thất tình. Thuở ấy ông là một cậu học trò ở trường tư thục Hàn Thuyên, và yêu một tiểu thư con nhà giàu học cùng lớp có tên là Thanh. Mối tình đầu trong trắng thơ ngây với người con gái lớn hơn một tuổi đã đem đến cho Y Vũ một khoảng thời gian đẹp nhất của thời trai trẻ. Kỷ niệm đáng nhớ của ông là nhà nàng rất giàu và có một cây xăng tư nhân cứ mỗi chiều ông “canh me” đến giờ nàng trực thế gia đình về ăn cơm chiều là ông lái xe máy đến ngã bảy Lý Thái Tổ để được đổ xăng miễn phí. Theo lệ thường chiều nào ông cũng đến cây xăng và hẹn hò nàng ở trường, nhưng đã hơn một tuần trôi qua Y Vũ không thấy nàng đến lớp. Nỗi nhớ trong chất chồng trong lòng. Tan học ông đánh liều đến nhà người yêu để tìm nàng. Đến nơi Y Vũ đau đớn biết chính ngày hôm đó là ngày nhà nàng tổ chức ăn hỏi cho người yêu với một ông bác sĩ lớn tuổi thuộc hàng nhà giàu có đại gia đại gia ở Sài Gòn.

Đau đớn và thất vọng, Y Vũ tìm đến nhà một người quen tá túc. Lần đầu tiên trong đời chàng thanh niên Trần Gia Hội biết đến rượu. Ông uống thật nhiều để hi vọng quên đi nỗi buồn. Y Vũ uống nhiều đến mức gục xuống. Hai giờ sáng, men rượu trong người bắt đầu nhạt dần. Y Vũ thức giấc. Nỗi buồn vẫn chưa nguôi. Nhà người bạn sát nghĩa địa.Trời khuya mưa bay lất phất khung cảnh buồn đến thê lương. Y Vũ bất chợt liên tưởng đến câu thơ : “Đưa người, ta không đưa qua sông/Sao có tiếng sóng ở trong lòng” trong Tống biệt hành của Thâm Tâm. Hình ảnh “Đưa người sang sông” đã gợi cho ông về cuộc đưa tiển không hẹn trước với người yêu. Y Vũ cầm đàn và sáng tác liền một mạch đến sáng. Tôi đưa em sang sông đã ra đời trong một nỗi buồn để đời như thế. Ba tháng sau Tôi đưa em sang sông đã trở thành một “hiện tượng” trong làng âm miền Nam. Bài hát đã được ca sĩ Lệ Thu chắp cánh trên làn sóng radio của Đài phát thanh Sài Gòn và được hát rộng rãi trong các chương trình Đại nhạc hội. 

Ngày người yêu chính thức lên xe hoa, Y Vũ đến dự tiệc cưới một cách lặng lẽ giữa đám đông. Ít người đến hỏi han và chia sẻ, bởi không ai biết ông từng là người yêu của cô Thanh trang đài. Rời bàn tiệc với tâm trạng buồn tủi, Y Vũ có những ca từ đầu tiên:

Hôm nay ngày cưới em
mừng vui họ hàng đôi bên
vì đâu nàng mời tôi đến
tuy có đây cũng như không
chiếc áo tình chóng phai
một sớm một chiều đã thay
thì nhớ đừng vì có tôi
mà nàng giấu vui không cười

Một tháng sau đó tác phẩm thứ hai là Ngày cưới em cũng được ra đời để giải tỏa nỗi buồn của mối tình đầu tan vỡ trong lòng Y Vũ.

Nhạc sĩ Y Vũ lấy làm không vui khi lời bài hát gốc của ông bị nhà xuất bản thời đó cũng như các ca sĩ hát sai so với nguyên bản. Cụ thể là đoạn ca từ : "Rồi thời gian lặng lẽ trôi, đời tôi là cánh mây trôi bốn phương trời” được sửa là “ "Rồi thời gian lặng lẽ trôi, đời tôi là chiến binh đi khắp phương trời". Y Vũ kể ông chưa từng đi lính nên câu đó hoàn toàn không phù hợp với tâm trạng của ông. Ngoài ra đoạn cuối của bài hát với ca từ: "Nàng đã thay một lối về, thay cả bàn tay đón đưa" được sửa thành: "Nàng đã thay một lối về, quên cả người tình trong gió mưa”. Đương thời Y Vũ đã nhiều lần đến nhà xuất bản để đòi chỉnh sửa theo đúng nguyên bản nhưng bất thành. 

Khi được hỏi vì sao Tôi đưa em sang sông còn có thêm tên của nhạc sĩ Nhật Ngân là đồng tác giả nhạc sĩ Y Vũ cho biết: “Nhạc phẩm này do tôi hoàn toàn sáng tác hoàn toàn không liên quan đến Nhật Ngân. Anh ruột của tôi là nhạc sĩ Y Vân dạy nhạc cho nhạc sĩ Anh Thy và Nhật Ngân. Tôi đem bài hát này cho anh tôi nghe. Anh tôi bảo bài này nghe được đấy, thôi để thêm tên Nhật Ngân vào cho nó có tiếng. Tôi nghe lời anh mà làm theo vậy thôi".

Bìa bài hát "Tôi đưa em sang sông' của Diên Hồng xuất bản mang tên chung Y Vũ - Nhật Ngân

Tôi đưa em sang sông là dấu ấn của một cuộc tình tan vỡ, là nỗi buồn vời vợi trong tim người nhạc sĩ đa tình nhưng chung tình. Cuộc tranh cãi về quyền tác giả của Tôi đưa em sang sông cho đến nay vẫn chưa có đoạn kết. Ở Việt Nam thì tác quyền bài hát này thuộc về Y Vũ, nhưng ở hải ngoại thì tác quyền thuộc nhạc sĩ Nhật Ngân. Nhạc sĩ Y Vũ ngậm ngùi: “Đó là nỗi buồn và trăn trở nhất trong cuộc đời làm nhạc của tôi. Chuyện tác quyền chỉ là một phần nhưng đứa con tinh thần và kỷ niệm về mối tình đầu tôi bị đặt nhầm sang tên người khác đó là một tổn thương không hề nhỏ”.

Nỗi buồn của một gã ve chai

Sau những tháng ngày sống trong ánh hào quang lẫn bóng tối của cuộc đời. Sau những cuộc chia ly không hẹn trước Y Vũ lại trở về với chính mình trong sự ghẻ lạnh của nhân tình thế thái. Thuở còn nổi tiếng Y Vũ có bao nhiêu tiền đều gởi vào nhà băng, nhưng rồi chiến tranh lạc ông bị mất trắng. Sau khi đất nước thống nhất. Y Vũ có lần từ bỏ âm nhạc và làm đủ mọi thứ để mưu sinh. Ông từng làm công nhân cạo mủ cao su ở Bù Đăng, Bù Đốp, Bình Phước. Cuộc sống của Y Vũ thời đó khó khăn, vất vả vì ông là lao động chính để nuôi cả gia đình chưa ai biết làm việc. Rời Bình Phước ông về lại làm phụ hồ cho một công trường ở Tân Quy Đông, TP. HCM. Hằng ngày Y Vũ phải chở hàng chục bao xi măng trên xe kéo vào công trình.

Do công việc cơ bắp khá vất vả, Y Vũ quyết định chuyển sang nghề buôn ve chai. Mỗi ngày ông phải đi bộ hàng chục km săn lùng các loại phế liệu, gọng kính cũ để bán kiếm lời. Có hôm may mắn kiếm được vài trăm ngàn, nhưng cũng có ngày ông trắng tay. Đôi khi trên bước đường mưu sinh ông gặp một vài người quen cũ họ nhìn ông bằng đôi mắt ái ngại thương cảm Y Vũ cũng có đôi chút chạnh lòng nhưng ông biết chấp nhận và vượt qua.

Mười năm làm gã mua bán ve chai, mười năm đoạn tuyệt với âm nhạc để lo miếng cơm manh áo đã biến Y Vũ gần như trở thành một con người khác. Có đôi khi Y Vũ tuyệt  vọng không nghĩ rằng có một ngày mình sẽ quay lại với âm nhạc. Dẫu thế Y Vũ vẫn sẵn lòng chấp nhận không một chút đắn đo.

Sau năm 1990 kinh tế của gia đình Y Vũ dần ổn định. Thời điểm đó đời sống âm nhạc của đất nước bắt đầu có những dấu hiệu tích cực cho những người làm âm nhạc. Y Vũ bắt đầu có ý định quay âm nhạc. Nhận lời mời của nhạc sĩ Vinh Sử ông bắt đầu sáng tác một số tác phẩm cho chương trình Mưa bụi. Với số tiền thù lao kha khá, Y Vũ nghỉ hẳn nghề ve chai và toàn tâm cho âm nhạc. Ông cũng được mời chơi nhạc cho một số phòng trà ở Sài Gòn bằng ngón đánh piano rất điêu luyện. 

Đoạn kết có hậu

Ở tuổi lục tuần, Y Vũ lại kết hôn với một người phụ nữ gốc Bắc để bầu bạn trong lúc tuổi già. Hiện tại ông có một mái ấm gia đình khá hạnh phục ở quận 12, TP.HCM. Công việc mỗi ngày của Y Vũ vẫn là sáng tác âm nhạc. Nhiều bạn bè và người quen ở nước ngoài thường gởi những bài thơ để nhờ ông phổ nhạc. Thù lao của mỗi bản nhạc có khi lên đến hàng trăm đô-la cộng với tiền tác quyền đã đem đến cho ông cuộc sống khá nhẹ nhàng và sung túc. Ngoài công việc sáng tác Y Vũ vẫn đi chơi nhạc cho các phòng trà. Ông làm việc đó không phải vì tiền mà vì yêu thích. Tiếng đàn của ông hàng đêm lại niềm say mê cho nhiều thính giả. Thi thoảng ông vẫn nhận đào tạo một vài học trò tâm đắc và tham gia những event âm nhạc do mình đứng tên đỡ đầu cho những người tổ chức

Căn nhà ấm áp ở ngoại ô, cùng người bạn đời đã cho Y Vũ một chốn bình yên để đi về sau những năm tháng thăng trầm nổi trôi giữa dòng đời xuôi ngược. Một lần nữa âm nhạc lại chảy tràn trề trong tâm hồn của ông. Đối với Y Vũ những buồn vui được mất trong cuộc sống lẫn âm nhạc đã trở thành quá khứ, và có lẽ những nỗi buồn để đời của ông đã giúp Y Vũ kết tinh và tận hiến cho đời những tình khúc vượt thời gian.

Tiểu Vũ