Ô cửa sáo mở ra đột ngột, một gương mặt nghiêm khắc của cán bộ biệt giam
nhìn chòng chọc vào tôi và phạm nhân chung phòng, cuối cùng một ngón tay chỉ
đúng vào tôi:
-Chuẩn bị đồ đạc.
Khẩu lệnh này đã quá quen thuộc với tôi vì đã hơn hai năm nằm biệt giam,
chuyển phòng không biết bao nhiêu lần. tuy vậy lần nào cũng hồi hộp lo âu vì
không biết là chuyển phòng hay chuyển trại.
Lần này thì tôi biết chắc là chuyển phòng, bởi sáng nay, cán bộ phát hiện “
chậu hoa” trên ô cửa phòng tôi và lập tức tịch thu với ánh mắt ngờ vực, đe dọa.
Từ ngày vào tù. tôi vào ngay biệt giam, chỉ những lần hỏi cung là được ra
ngoài, còn lại, nằm trong căn phòng 2×2 mét. Một bệ xi măng cao hai mươi phân,
rộng một mét hai mươi phân cho hai người nằm, nhưng thường thì một người nằm
trên và một người nằm dưới. tôi luôn chọn nằm dưới. Khoảng này tám mươi phân,
hẹp hơn, không tô láng. dành cho sinh hoạt và để thùng cầu. Có những lúc xui
xẻo gặp thùng câu thủng là suốt đêm phải ngồi, luôn tay dùng giẻ thấm rồi vắt
ngược vào lại thùng cho đến sáng! Bù lại. nằm dưới có cái lợi là có thể nghe
dộng tỉnh bên ngoài dễ hơn, thấy bóng cán bộ rình nghe lén và mát hơn nhờ cửa
chính có một khe hở nhỏ chừng năm, bảy ly. Năm bảy ly thôi nhưng là cả một
“khoảng trời mênh mông”đối với người nằm dưới.
“Chậu hoa” chúng tôi bị tịch thu sáng nay là một mất mát lớn, bởi công sức
chăm trồng của cả hai chúng tôi hơn tháng nay!
Trong biệt giam, cứ chừng vài tháng là có lệnh xem lại những đồ đạc ít dùng.
Những món đồ thường dùng thì để trước cửa phòng, những gì ít dùng tới, cho vào
giỏ gởi phục vụ đem đến phòng đồ đạc tập thể. Khi xem lại đồ dùng, tôi thích
thú vì bao nilon đựng hạt ném(*) tua tủa mầm xanh. Mẹ tôi luôn gởi ném cho tôi,
bà dặn là khi nào cảm hay đau bụng thì nhai vài hạt sẽ bớt ngay. Bởi ít khi bị
cảm, nên tôi cho vào giỏ đồ ít dùng. Tôi và bạn cùng phòng, một phạm nhân hình
sự, tội mổ bò lậu. Biệt giam luôn bố trí cho tù chính trị ở chung với hình sự.
Tuy mới ở tù bốn tháng nhưng bạn tù chung phòng với tôi cũng rất thích thú khi
nhìn những hạt ném mọc mầm xanh tươi. Chúng tôi giữ lại bốn hạt có mầm cao nhất
với ý định trồng. Muốn trồng những hạt ném sẽ cần một cái chậu, nhanh trí, tôi
lấy lại hai hộp diêm rồi gởi lại giỏ đồ cho tù phục vụ mang lại phòng kho.
Tôi mở hẳn hộp diêm ra rồi cắt đôi, ghép lại thành một ô chữ nhật, cao chừng
ba phân, đặt chồng lên nắp hộp diêm, như vậy là có một cái chậu đủ cho bốn hạt
ném. Bây giờ cái khó là đất, phòng luôn sạch không một chút bụi, kiếm ra đất
thật khó! Tôi nghỉ đến chuyện khi nào đi hỏi cung, trong này thường gọi là “đi
làm việc”, sẽ lén lấy một nắm đất. Ý tưởng này trở thành khó thực hiện vì tôi
từ hơn một năm nay không thấy gọi đi làm việc, bạn chung phòng cũng hình như đã
kết cung, chờ ra tòa. Hai chúng tôi cùng chọn cách lót dưới một lớp giẻ, dặt
bốn hạt ném vào rồi xé vụn giẻ nhét thêm xung quanh. Sau một hồi “hì hục”, đã
có một chậu ném tươi xinh tua tủa mầm…Chúng tôi nhỏ nước hàng ngày làm chất
dinh dưỡng…May mà hộp diêm bằng gỗ, hơn tháng rồi vẫn chưa bị hư!
Suốt ngày, hai chúng tôi nhìn những lá xanh tăng trưởng! “Chậu hoa” được đặt
cuối phòng, đến chừng sáu giờ chiều, chúng tôi đứng lên vai nhau, cho“chậu hoa”
lên ô cửa có song sắt hóng sương đêm, rồi sáng mai, nán đến chín giờ cho hoa
tắm nắng mai, rồi lại đứng lên vai nhau đưa trở lại phòng. Chúng tôi nâng niu
hộp diêm như một chậu hoa hồng mỏng manh.
Chúng tôi ngây thơ không biết, sau khi phát hiện và tịch thu chậu hoa, tôi
bị lên phòng đều hành trại, cán bộ hỏi tôi là đã làm ám hiệu liên lạc với ai. ở
nhà nào ?
( Nhà là trại tập thể, ở chừng ba, bốn chục người.) Lúc này tôi mời biết là
có thể bỏ một vật gì đò lên cửa sổ, làm ám hiệu cho bạn tù ở ngoài định vị
phòng biệt giam mình đang ở, trong những lần trốn trại trước dây đã xảy ra đều
này.
Vậy là tôi bị chuyển phòng!
oOo
Phòng tôi chuyển đến nằm dãy đối diện với phòng cũ, vừa chào bạn tù mới, đã
nghe tiếng gõ tường, Tôi đưa mắt hỏi bạn mới:
– Ai bên phòng đó vậy?
– Thăng tử hình!
“Thăng Tử hình” là đồng hương với tôi. Tội đốt kho lương thực, chung vụ của
Thăng gần như cả phòng lương thực, trưởng, phó phòng và hai mươi mấy nhân viên.
Phiên tòa lớn nhất từ trước tới nay, phải hơn hai năm mới kết cung và xét xử,
Thăng là thủ kho, tự tay châm lửa, lãnh án nặng nhất: Tử hình, còn lại chung
thân, hai mươi hai năm, mười tám năm… Thăng đang chờ ân xá hoặc giảm án. Theo
nguyên tắc, tù nhân sau khi tuyên án, có quyền xin phúc thẩm hoặc viết đơn lên
Chủ tịch nước xin ân xá. Bởi chỉ là nguyên tắc nên không mấy khi tù nhân được
thỏa mãn. phần nhiều được phê “Y án tỉnh Ninh Thuận”. Lúc này, tù nhân chỉ còn
chờ ngày thi hành án: Xử bắn !
Nguyên tắc này cho tù nhân tử hình kéo dài thời gian có khi cả năm, bởi đơn
đi và về rất lâu.
Tôi biết mình sẽ chuyển phòng lần nữa vì sớm muộn gì ban đều hành trại giam
cũng phát hiện ra sơ suất của cán bộ: Tôi và Thăng tử hình là đồng hương.
Thăng bị cùm cố đinh, khác vời cùm thường là không thể di chuyển, cùm cố
định được xuyên qua tường, sau khi xỏ hai chân vào, cán bộ đích thân bấm khóa
từ bên ngoài. Bên trong, tù nhân chỉ được đứng, ngồi hoặc nằm tai chỗ!
Lại nghe tiếng gõ tường, tôi vờ hỏi bạn mới:
– Thăng tử hình nói gì vây?
– Anh ấy hỏi có phải anh Hân chính trị, ở Sông Pha không?
Tôi vờ không biết nghe và gõ tường vì chưa thể tin bạn mới, tội liên lạc với
nhau có thể bị còng hoặc cùm 15 ngày đến một tháng!.
– Trả lời giùm anh với, nói là đúng rồi.
Bạn mới gõ tường, tiếng gõ thật nhanh chứng tỏ cũng đã ở biệt giam lâu rồi.
Qua phút làm quen ban đầu, tôi có thể tin là bạn mới không tố cáo, tôi tự
mình nghe và gõ lại. Có hai bảng mã cho tù nhân dùng liên lạc với nhau bằng
cách gõ lên tường. Cách liên lạc này cần một vật cứng, nhỏ chừng ngón tay,
thường thì dùng cán quạt, rồi lấy thun quấn chặt là có thể gõ. Có hai bảng mã
thông dụng cho biệt giam: Bảng 5-7 và 6-7. Bảng 5-7 là 5 ô hàng ngang và 7 ô
hàng dọc, mỗi ô chứa một chữ cái theo mẫu chữ a, ă, â,b,c….Thí dụ chữ “a”, nằm
ô thứ nhất hàng ngang và cũng ô thứ nhất hàng dọc, gõ: Cạch cạch liền nhau…Hàng
ngang được gõ trước, hàng dọc gõ sau. Xem ra khó khăn và rắc rối, nhưng như
người xưa nói: “Nước sông, công tù”. Trong tù ai cũng tỷ mỷ và kiên nhẫn bởi
suốt ngày nằm không, tháng này qua tháng nọ, năm này qua năm kia nên khó mấy
cũng học được!
Thăng ở đã lâu, dùng mẫu 5-7, tôi lại quen dùng mẫu 6-7, ban đầu có khó hiểu
đôi chút nhưng rồi chuyển đổi rất nhanh.
Thăng tâm sự nhiều về vụ đốt kho, hỏi tôi những chuyện ở địa phương, ngoài
đời…và cuối cùng thì hỏi tôi có biết Hương, người yêu của Thăng không?
Thăng bị bắt từ khi tôi còn ở ngoài, bởi Thăng nhỏ hơn tôi nhiều nên cũng ít
quan tâm, nhưng Hương thì tôi biết, tôi có dạy Hương năm lớp Chín. Hương bỏ học
sớm để giúp gia đình. Sau khi Thăng bị bắt, tình cờ tôi gặp Hương trong một
hoàn cảnh, mà nói ra chắc Thăng sẽ thất vọng và đau lòng lắm!
Tôi trả lời là không biết.
Thăng kể chuyên tình của mình thật lâm ly, thật đẹp! Hôm ra tòa, Hương khóc
lóc và hứa ở vậy không lấy chồng nếu Thăng bị tử hình thật! Thăng luôn hy vọng
là được ân xá, giảm án qua chung thân, rồi giảm qua 22 năm, nếu chấp hành tốt
thì sẽ được giảm dần và cuối cùng thì chừng 12 năm là có thể trở về sống hạnh
phúc cùng Hương ! Có đều làm Thăng cứ ray rứt băn khoăn là không hiểu tại sao,
từ sau ngày ra tòa, không thấy Hương thăm nuôi. Nhưng Thăng cũng tự an ủi là có
lẽ trại không cho phép vì Hương không phải là vợ, chỉ cho gia đình thăm mà
thôi.
Tôi an ủi Thăng là hắn đã nghỉ đúng, trong lòng mong sớm chấm dứt câu
chuyện!
Phát hiện của trại giam nhanh hơn tôi tưởng. Ô cửa sáo lại mở ra, may là
cuộc chuyện trò của tôi với Thăng vừa dứt, nếu không, không những chuyển phòng
mà còn bị lãnh cùm vào chân!
– Chuẩn bị đồ đạc!
Tôi khỏi chuẩn bị vì chưa kịp soạn đồ dùng cá nhân ra.
oOo
Trước khi bị bắt, cũng như bao người trong địa phương tôi sinh sống, làm
nông thì chỉ là công việc phụ bởi chẳng đủ sống, đi buôn mới là công việc đem
lại cái ăn hằng ngày. Không kể đàn ông hay đàn bà, cứ còn sức khỏe thì đi buôn.
Khi thì hàng nông sản, khi thì hàng điện máy linh tinh. Nông sản có gạo từ Tuy
Hòa, Quảng Ngãi… Thuốc lá, đậu xanh, mì lát, từ Cam Ranh vào Sài Gòn. Điện máy
là gọi cho to tác thế chứ thực ra chừng chục, mười lăm kg đinh, dăm cái bóng
đèn tròn… mua được ở cửa hàng phân phối cũng mang vào Sài Gòn kiếm lời. Ga tàu
là nơi hội tụ nhiều hạng người lăn lộn mưu sinh.
Hung thần của ga là Thuế vụ, Du kích. Mọi mặt hàng đều là hàng lậu.
Bởi ga là nơi dễ gặp, dễ quen nhau, nhất là người cùng địa phương. Tôi gặp
Hương một vài lần. Hương thuộc hạng buôn lớn, hàng nhiều và là hàng có lãi cao.
Hương thuê người áp tải hàng, lo chuyện vào ga, lên tàu thì thường ngồi trên
toa Trưởng tàu và Kiểm soát viên. Dưới ga có thuế vụ che chở, lên tàu có Kiểm
soát viên bao che.
Hôm ấy, tôi mang một ba lô 6kg và một túi xách 4kg thuốc lá ra Nha Trang.
Mười kg thuốc lá là cả một gia tài, tất cả vốn liếng của tôi là đó!
Đang ngồi một góc trong sân ga, nơi có đám tranh lúp xúp, chờ tàu chợ từ Sài
Gòn ra thì Thuế vụ cùng Du kích xuất hiện. Cả ga nhốn nháo, con buôn chạy mọi
hướng. Tôi không kịp mang ba lô, chụp vội túi xách chạy theo những con buôn
khác.
Tàu vào ga nhưng con buôn hầu hết kẹt không lên tàu được. Khi tàu đã qua,
tôi dấu túi xách vào nơi khác rồi trở lại tìm ba lô, không còn ở đó nữa!
Tôi thất vọng vì hơn phân nữa vốn liếng nằm trong ba lô. Mua thêm hàng thì
không có tiền, đi ra Nha Trang với 4kg thì lỗ chi phí! Tôi quết định vào xin
lại ba lô hàng. Với giấy đi lại là giáo viên, tôi hy vọng các nhân viên thuế
thông cảm. Giáo viên thời này, thỉnh thoảng, vào dịp nghỉ, cũng đi buôn gọi là
“cải thiện”.
Chờ cho trạm thuế vắng người, thường thì khi tàu ra khỏi ga chừng hai tiếng
thì sinh hoạt sân ga vắng lại.
Tôi vào trạm với tâm trạng hồi hộp lo âu. Nhìn đống hàng ngổn ngang, đảo mắt
qua tìm cái ba lô có nằm ở đó không nhưng không thấy, có lẽ nó nằm dưới những
bao hàng khác. Thấy cửa phòng khép hờ, tôi cố xua đi nỗi sợ hải thường trực,
đẩy cánh cửa. Hai tấm thân trần truồng trên chiếc sạp gỗ sau bàn làm việc, họ
bật dậy vội vã kéo tấm chăn che, tôi nhận ra Hương và một nhân viên thuế vụ.
Đóng nhanh cửa, tôi ra ngoài với nỗi thất vọng tột cùng, trong lòng cứ nghỉ
giây phút chứng kiến vừa qua là một tai họa, bởi nhân viên thuế sẽ ác cảm không
hy vọng gì cảm thông, cho tôi lại ba lô!
Nhưng Hương lại là cứu tinh, tôi đang ngồi bần thần lo lắng nơi một góc của
quán nước gần trạm thuế thì Hương đến.
– Thầy bị mất hàng à?
Tôi không còn đi dạy, nhưng trong địa phương vẫn quen gọi bằng thầy.
– Ừ, tôi bị mất một ba lô thuốc lá.
-Thầy vào đây.
Tôi theo chân Hương vào trạm thuế
– Cái nào là của thầy?
Anh thuế vụ ngồi sau bàn làm việc nhìn tôi dò xét, ánh mắt lườm lườm ác cảm.
Tôi tìm trong đống hàng, ba lô của tôi nằm dưới mấy bao hàng khác, có bao là
gạo, có bao là đậu đen…Tôi xách lên đưa cho Hương.
– Thầy mang ra đi, cẩn thận nghe thầy! Thầy của em đó anh!
Tôi cảm ơn rồi đi nhanh ra khỏi trạm, như sợ chậm chân sẽ làm gã thuế vụ đổi
ý, lòng băn khoăn sao mọi chuyện lại dễ dàng như thế!
Qua ngày hôm sau, trong lúc chờ tàu, gặp một đồng hương, anh này là tay buôn
chuyên nghiệp, hôm qua biết tôi bị mất hàng:
– Xin được rồi à, nhờ Hương phải không?
– Vâng.
– Gặp Hương là hên rồi, “vợ bé” trưởng trạm đó.
oOo
Sau cuộc chuyện trò ngắn ngủi trong biệt giam, Hai tháng sau tôi được ra
trại. tháng sau nữa thì nghe tin Thăng bị đưa đi xử bắn ở Cà Đú!
Tôi băn khoăn không biết trong thời gian ngắn ngủi đó, có ai biết sự thật
phủ phàng về Hương, vô tình hay cố ý, tiết lộ với Thăng không?!
Mong rằng đừng có ai, cho hắn mang theo niềm hy vọng thủy chung của Hương về
bên kia thế giới, như thế vẫn tốt hơn!
Sài Gòn, tháng 5, năm 2015.
Trạch An – Trần Hữu Hội
(*) Hạt ném: dạng củ, giống như củ hành, nhưng nhỏ hơn, chỉ bằng ngón tay, màu trắng đục. Củ chứa nhiều nước có vị hăng. Giải cảm, đau bụng rất tốt.
