Tôi không khó khăn nhận ra mẹ khi bà
vừa bước ra khỏi trạm kiểm soát an ninh phi trường. Một tay kéo chiếc valy nhỏ,
một vai mang chiếc xách tay,
mẹ thong dong như trôi theo dòng
người. Dáng mẹ trông mảnh mai, thanh nhã, linh hoạt dù rằng đã ở cái tuổi tám
mươi. Tóc đã bạc phơ.
Chiếc áo sơ mi màu trắng như giúp
khuôn mặt mẹ tươi tắn hơn ngày tôi gặp mười lăm năm trước. Mẹ đưa mắt tìm kiếm.
Tôi giơ tay vẫy.
Bà mừng rỡ vẫy lại. Tôi cười khi mẹ
đến gần:
“Chào mẹ!”
Mẹ buông rơi chiếc va ly, mở vòng tay
ôm ghì lấy tôi. Tôi cũng ôm xiết mẹ mà sao không cảm nhận chút nồng ấm nào.
Từ khi chưa đầy một tuổi, ba mẹ tôi
đã đành đoạn bỏ rơi tôi. Thôi nôi, ngoại cúng kiến van vái. Lên ba, ông ngoại
mất. Lên năm, bà ngoại lìa đời.
Cậu mợ tôi thừa hưởng gia sản nên…
thừa hưởng luôn việc săn sóc dưỡng dục tôi. Vì vậy mà khi khôn lớn, tôi hầu như
quên hẳn mình còn đủ cha đủ mẹ.
Tôi lái xe vào trung tâm thủ đô, chạy
vòng vòng cho mẹ xem phố xá rồi quẹo sang đường Constitution. Tôi chỉ mẹ xem
đài tưởng niệm Washington, tòa Bạch ốc và hứa một ngày khác sẽ đưa mẹ vào xem
tận bên trong. Mẹ nói mẹ muốn ưu tiên gặp em của mẹ, còn việc tham quan chừng
nào cũng được. Tôi cho mẹ biết cậu mợ đang chu du Âu châu, hai tuần nữa mới về.
Sợ mẹ hiểu lầm, tôi giãi bày:
“Cậu mợ ghi tên đi chơi trước ngày mẹ
báo tin qua đây nên không hủy bỏ được. Con đã xin nghỉ một tháng. Trong tháng
đó mình sẽ đi một vòng sơ khởi nước Mỹ. Mẹ sẽ gặp em trai mẹ vào tuần lễ thứ
ba...”
Tôi ngưng nói khi thấy mẹ xoay mặt về
khung cửa kính. Nhân lúc xe qua cầu, tôi cất cao going:
“Đây là sông Potomac. Đi xuôi dòng sẽ
trông thấy một phần hình ảnh rất đẹp của thủ đô. Nhà của con phía thượng dòng
cách đây độ nửa giờ.”
Mẹ vẫn nhìn quang cảnh thành phố, chỉ
có tiếng “thế à” hờ hững vang lên. Tôi nhìn đồng hồ và mừng là đã tới giờ cơm
chiều. Tôi nói nhỏ nhẹ:
“Suốt ngày đêm trên máy bay, chắc mẹ
thèm cơm. Khu thương mại Eden của người Việt vùng này có một nhà hàng nấu món
canh chua cá bông lau, cá kho tộ ngon lắm!”
Bà nói giọng mệt mỏi:
“Nói chung thì mẹ thèm một tô phở.”
Một cái gì nghẹn ngào đột ngột trào
dâng trong tôi. Hai mươi năm tập kết ra Bắc mẹ đã bị đồng hóa. Không chỉ thay
đổi cả giọng nói, ngôn từ mà lơ là luôn cả món ăn ưa thích của miền Nam. Tôi
ngờ rằng bà không phải là người sinh ra tôi… Tôi đưa mẹ vào tiệm Phở Xe Lửa và
gọi tô đặc biệt. Mẹ khen ngon hơn phở ở Sài Gòn. “Nhưng vẫn thua phở Hà Nội”,
tôi nhanh nhẩu tiếp lời. Mắt mẹ thoáng chút ngạc nhiên rồi lặng lẽ quan sát
xung quanh…
Tôi cũng quan sát bà. Tôi giống mẹ lạ
lùng. Chắc chắn nhìn chúng tôi, không ai nghĩ khác hơn là mẹ và con. Mà giống
mẹ để làm gì khi tâm hồn chúng tôi không có chút gì hòa điệu… Tôi nhấn một
chiếc nút trên trần khi xe sắp quẹo vào driveway và lái thẳng vào garage. Trong
khi tôi mở cóp nhấc xuống các hành lý, mẹ đi ra phía trước đường. Tôi bước đến
bên mẹ khi bà ngắm nghía ngôi nhà, trầm trồ:
“Nhà của con đây hả? To và đẹp quá,
ngoài tưởng tượng của mẹ. Quang cảnh cũng thật sáng sủa tươi mát.”
Tôi cười buồn: “Chúng con mới mua năm
ngoái và chắc cũng sắp bán…”
Giọng mẹ thảng thốt: “Tại sao thế?”
Tôi nắm cánh tay mẹ dìu đi: “Mẹ vào nhà nghỉ ngơi. Từ từ rồi mẹ sẽ biết...”
Tôi bấm số liên hợp và mở toang cánh
cửa. Mẹ bước vào, đứng sững người trên tấm thảm nhỏ mang chữ welcome. Dường như
mẹ không tin những gì mẹ đang thấy. Mẹ ngập ngừng bước đi, mắt dừng lại từng
vật trang trí ở phòng khách, phòng gia đình, miệng lẩm bẩm lời tán thưởng. Khi
mẹ hướng về khu bếp, tôi biết mẹ sẽ ở đây lâu hơn nên lặng lẽ trở ra ngoài mang
hành lý vào nhà. Khóa cửa xong, tôi đảo mắt tìm mẹ. Bà đang ở trong phòng đọc
sách, đứng lặng yên trước bàn thờ. Mẹ không nhìn các tượng Phật rất đẹp tôi thỉnh
tận Thái Lan.
Mắt mẹ đang đăm đăm nhìn di ảnh của
Huy. Anh mặc áo tiểu lễ hải quân với dây biểu chương, trên một nắp túi là chiếc
huy hiệu hạm trưởng và bảng tên Lê Quang Huy. Bên kia là hai hàng huy chương
nhiều sắc màu khác biệt. Và Huy đang tươi cười… Mẹ nói bằng giọng ngạc nhiên mà
bình thản:
“Sao con không nói gì với mẹ?” Tôi
lắc đầu: “Để làm gì? Mẹ có biết gì về ảnh đâu và chắc cũng không ưa ảnh!”
Mười lăm năm trước, khi về chịu tang
ba tôi, tôi đã từ chối trả lời mọi câu hỏi của mẹ. Tôi muốn cho thấy khi bà đã
có can đảm bỏ rơi tôi thì tôi cũng có can đảm coi như đời tôi không dính dáng
gì tới bà. Mãi gần đây, khi mẹ ngỏ ý muốn qua thăm chúng tôi, Huy khuyên tôi
nhận lời, dù gì bà cũng là người sinh thành ra mình. Tôi nghe lời khuyên nhưng
chỉ một mình tiếp đón mẹ. Huy chết bất thần vì cơn đột quỵ. Mẹ nhìn khắp bàn
thờ rồi quay phắt sang tôi:
“Sao không thấy con thờ ba con?” “Thờ
ba? Tại sao con phải thờ ba?” Mặc dù đã tự nhủ, tôi vẫn không dằn được cơn bực
tức bùng vỡ.
Mẹ quay đi, lặng lẽ thắp nén nhang
cắm vào lư hương, nhìn Phật Bà, nhìn Huy rồi thở dài lặng lẽ bước lên thang
lầu. Tôi đã từng nghe nhiều tiếng thở dài tương tự của mẹ trong suốt thời gian
mười ngày về dự đám táng ba tôi. Tôi đã cho bà thấy tôi không chỉ dửng dưng với
người chết mà còn lạnh lùng với cả người còn sống. Liệu có ai cư xử khác tôi
khi suốt quãng đời dài gần bốn mươi năm mà chỉ vài lần được nghe nhắc đến mẹ
cha mình bằng lối bông đùa.
Năm tôi lên mười bốn, sau trận Mậu
Thân khói lửa khắp Chợ Lớn Sài Gòn, một bữa, lần đầu tôi nghe cậu nhắc tới ba
mẹ.
Trong bộ đồ trận rằn ri mang lon
trung tá, cậu ra vẻ trịnh trọng: “Nè, Phượng! Con có biết là suýt nữa con đã có
dịp trùng phùng ba mẹ con không?”
Trong khi tôi tò mò lắng nghe, cậu
tỉnh bơ tiếp: “ Nhưng vì cậu thấy họ không xứng đáng làm bậc cha mẹ, cậu đã
đuổi họ về mật khu rồi!”
Tôi thường cười với mỗi cợt đùa của
cậu nhưng lần đó tôi mím môi muốn khóc. Năm hai mươi mốt tuổi, khi tôi đưa Huy
về nhà giới thiệu nhân buổi tiệc mừng cậu thăng cấp tướng, cậu nói nhỏ vào tai
tôi:
“ Chà chà! Như vầy là kẹt cậu rồi!
Con mà chọn tên hải quân đó làm chồng thì cậu khốn khổ với chị cậu. Tuy nhiên,
nếu con… năn nỉ cậu, cậu cũng liều cho con làm… bà thiếu tá.”
Tôi vẫn cười thầm về chuyện này vì
bốn tháng sau, sự thể đảo ngược. Chính cậu lại là người phải “năn nỉ” tôi để cả
gia đình được lên tàu của Huy rời khỏi Việt Nam. Chúng tôi thành hôn ở Mỹ. Huy
trở lại đại học, tôi đi làm ngày đêm. Rồi lần lượt hai đứa con ra đời. Huy ra
trường đi làm. Tôi vào đại học. Vất vả mà hạnh phúc. Tôi quá bận rộn để nhớ về
quê cha đất tổ, cho tới mười năm sau tôi mới lại nghe tin tức ba mẹ. Lại vẫn do
cậu đưa tin. Cậu tôi cho biết đã liên lạc được với chị của mình.
Không lâu sau đó tôi liên tiếp nhận
được thư ba mẹ tôi bày tỏ lòng khao khát mong nhận được thơ tôi và hình ảnh gia
đình. Và tiếp đến là những lá thư mong mỏi tôi về Việt Nam. Tôi nhận thư, tôi
đọc, lòng ngơ ngẩn, bâng khuâng nhưng không có chút hứng thú trả lời. Thậm chí
nhiều năm sau, cái tin ba tôi đau nặng cũng chỉ được đón nhận với lòng dửng
dưng. Huy bảo tôi nên về. Cậu mợ gọi điện bảo tôi phải về. Tôi thưa với cậu mợ
rằng tôi không có cha mẹ nào khác ngoài cậu mợ nhưng cậu mợ tiếp tục thúc bách
và giảng đạo lý. Tôi rủ cậu mợ cùng về. Cậu bảo cậu không muốn giỡn mặt với
chính quyền cộng sản.
Cuối cùng tôi khăn gói một mình lên
đường. Thời điểm này chúng tôi còn nghèo nên Huy đành ở lại với hai con. Nhưng
đoạn đường quá xa để ba tôi không thể chờ. Ông vĩnh viễn ra đi vài giờ trước
lúc tôi bước vào ngôi nhà xưa. Dù vậy tôi vẫn còn kịp nhìn mặt ba tôi. Nhìn chỉ
một lần mà vẫn đủ để khuôn mặt già nua, khắc khổ, hoàn toàn xa lạ đó theo tôi
về tận xứ Mỹ.
Thỉnh thoảng nhân một liên tưởng về
dòng họ ai còn ai mất, khuôn mặt của ông lại hiện ra cùng với những tiếng thở
dài của mẹ. Thế mà tuyệt nhiên, tôi không hề nghĩ đến việc thờ phượng ông…
Mẹ nằm trong buồng riêng suốt đêm
ngày, mãi đến tối hôm sau mẹ mới tươi tỉnh hẳn. Tôi rủ mẹ đi ăn đồ biển. Mẹ ăn
tự nhiên, ngon lành. Nếm đủ tôm cua nghêu sò ốc hến. Luôn cả hào tươi. Lâu lắm
mới có dịp ăn ngoài, tôi cũng tận lực nuốt. Trên đường về nhà, mẹ hỏi:
“Cậu bảo con có hai thằng con trai.
Chúng nó đâu mà mẹ chưa gặp?”
“Tụi nó đều đã lập gia đình. Mỗi đứa
ở mỗi tiểu bang khác nhau, khá xa. Đứa lớn ở Georgia, có hai con, đứa nhỏ ở
Texas, đang chờ con đầu lòng. Con đã sắp xếp để mẹ đến chơi với chúng nó, mỗi
đứa vài ngày, sau khi mẹ gặp cậu mợ.” Mẹ nhìn tôi, dò hỏi: “Con ở đây một mình
sao?” Tôi gật đầu: “Vì vậy mà con có ý muốn bán nhà này về sống với mấy đứa
nhỏ, luân phiên mỗi đứa một thời gian. Tụi nó đang năn nỉ con về ở chung.”
Giọng mẹ ngập ngừng: “Phải thú nhận
rằng mẹ vừa trông thấy căn nhà này là mê ngay. Nếu con bán thì bán cho mẹ. Mẹ
con ta sẽ ở đây, mãi mãi tới ngày mẹ chết…” Tôi đăm đăm nhìn mẹ. Tôi đã biết từ
lâu là mẹ rất giàu, chỉ ngạc nhiên về ý cuối. Nó đến quá bất ngờ như là một
nhánh gai quẹt vào người. Tôi nghe xót đau, khó chịu. Tôi không chuẩn bị việc
này, cũng không muốn nó xảy ra. Đầu óc tôi đông cứng. Chợt hình ảnh Huy hiện
ra, miệng cười cười. Ba tháng nay, từ ngày anh mất, khi tôi gặp điều gì khó xử
là anh lại hiện về. Nụ cười của anh luôn luôn giúp tôi tìm giải pháp. Tôi thấy
bao nhiêu phiền phức nếu cho mẹ ở chung.
Tôi đã quen với cuộc sống không có
mẹ. Chỉ mới hai mươi bốn tiếng đồng hồ “có mẹ” mà tôi đã chịu đựng biết bao
gượng ép. Mẹ nhìn tôi dò hỏi.
Tôi nói: “Con mới mất anh Huy. Con
cần một thời gian yên tĩnh.”
“Mẹ cũng cần có thời gian sắp xếp mọi
việc ở Việt Nam. Năm tới mẹ trở qua sống hẳn với con. Con đồng ý chứ?”
Tôi không biết nói gì hơn. Tôi như
nghe tiếng Huy văng vẳng: “Đừng làm mẹ buồn!”
Tôi cố nhìn vào bóng đêm loang loáng
tìm hình bóng Huy nhưng chỉ thấy ánh đèn đỏ vừa bật ở ngã tư…
Sau năm ngày dạo chơi phố xá và ngắm
cảnh Nữu Ước, chúng tôi dành hai đêm thử thời vận ở sòng bạc Atlantic City.
Thánh nhân đãi kẻ khù khờ, cả hai mẹ con thắng lớn. Chúng tôi về đến nhà, tẩy
rửa xong lớp bụi đường thì trời tối hẳn. Tôi thấy mệt mỏi nhưng mẹ tỉnh bơ đề
nghị để mẹ nấu ăn ở nhà. Tôi nói sẽ ăn ở nhà nhưng mẹ khỏi nấu. Mẹ không tỏ gì
ngạc nhiên khi tôi gọi thức ăn bằng điện thoại. Bà ngồi thoải mái trong bộ ghế
êm ái, xem truyền hình đưa tin thế vận hội. Tôi sắp đặt chén đũa, khăn ăn và
nước ngọt rồi ngồi xuống cạnh mẹ.
Chợt mẹ quay sang tôi, giọng ngập
ngừng thiếu tự nhiên: “Mẹ phải nói với con chuyện này. Em trai con muốn nhờ mẹ
hỏi con giúp nó một việc.”
Em trai tôi? Tôi từ từ hình dung đứa
em trai của mình. Tôi đã nhớ ra một hình dáng hiền hòa thường quanh quẩn gần
tôi.
Cũng như cậu và mẹ, em tôi nhỏ thua
tôi năm tuổi. Nhưng nó khác với tất cả chúng tôi là đã không chào đời ở miền
Nam.
Tôi nhìn mẹ chờ đợi. Giọng mẹ đều
đều:
“Đứa con gái út của nó học rất giỏi.
Năm tới lên đại học. Nó muốn nhờ con giúp cháu qua học bên này. Nó không muốn
cho cháu ở nội trú. Nó xin cho cháu ở với con. Cơ bản là con không phải tốn kém
gì hết. Mẹ sẽ lo đi chợ, nấu ăn cho cả nhà...”
Cơn giận chợt ứ lên ngực làm tôi khó
thở. Tôi hít vào một hơi thật sâu. Tôi biết là mở miệng lúc này tôi sẽ nói ra
lời cay độc.
Tôi nhìn ra ngoài trời đang đổ mưa
với những ánh chớp liên hồi. Tôi nhớ tới những cơn mưa đầy sấm sét trong căn
nhà thênh thang thuở lên mười.
Thuở đó cậu tôi đổi đi đơn vị xa và
mợ theo cậu. Người giúp việc thì ngủ gần bếp, xa căn buồng riêng biệt của tôi.
Tôi đã vô cùng sợ hãi và từng ước ao có được một đứa em.
Bây giờ tôi đâu còn cần. Tôi nói chầm
chậm:
“Thì ra mẹ qua đây không phải vì con
mà vì tương lai cháu nội của mẹ!”
Bà nhìn tôi tỏ vẻ ngạc nhiên: “Con
nói gì lạ vậy. Tất nhiên mẹ qua đây là vì con, bởi vì mẹ muốn bù lại thời gian
ba mẹ bỏ bê con. Mẹ không hề vì cháu nội. Nó chỉ ngỏ lời sau khi biết ý định
của mẹ.”
Mẹ đưa tôi lá thư cầm sẵn: “Đây là
thư nó gửi cho vợ chồng con.”
Tôi hững hờ nhận.
Mẹ tiếp: “Thật ra nó cũng đã hỏi các
thủ tục xin ở nội trú. Không có con ở đây, con của nó vẫn qua đây học. Mẹ thấy
điều quan trọng là có người ruột thịt cận kề, coi sóc, nhắc nhở.”
Tôi cười chua xót, không còn ngăn
được lời mai mỉa: “Ruột thịt? Có là ruột dư với thịt thừa! Và mẹ đã từng cắt bỏ
không thương tiếc!”
Mẹ nhìn tôi đăm đăm: “Con vẫn còn
giận mẹ đến thế sao? Lần con về, mẹ đã hết lời giải thích…”
“Con vẫn nhớ các lời giải thích đó:
Ba mẹ đâu có muốn xa con, chẳng qua chỉ vì muốn góp phần giành độc lập, thống
nhất đất nước.
Thì đất nước đã độc lập thống nhất,
sao mẹ và cháu nội không ở Việt Nam mà hưởng.”
Mẹ buông tiếng thở dài. Tôi cũng chợt
nhận ra mình vừa buông lời xỉa xói hỗn hào.
Tôi trầm giọng: “Con xin lỗi. Hễ nhớ
đến những ngày con bị bỏ rơi là cứ muốn nổi xung thiên…”
“Mẹ phải làm gì để được con tha thứ,
quên đi chuyện cũ. Con nghĩ lại đi. Ba mẹ đâu có gửi con cho ai xa lạ. Người đó
chính là ba mẹ ruột của mẹ. Con lúc nào cũng nhận được trọn vẹn tình thương và
chăm sóc…”
Tôi cố giữ giọng bình thường: “Ba mẹ
ruột của mẹ chớ đâu phải ba mẹ ruột của con! Suốt tuổi thơ của con, con bị bạn
bè cười nhạo là đứa trẻ mồ côi, là con không cha không mẹ!”
Nước mắt tôi tự dưng ứa ra, rơi dài
xuống. Mẹ đứng lên, bước lại ôm choàng lấy tôi. Tôi khóc nức nở trên vai mẹ.
Khi muộn phiền đã dịu xuống, tôi nhìn
thẳng vào mắt mẹ:
“Mẹ không thấy là mẹ không công bằng
sao? Lúc con ở cái tuổi rất cần sự săn sóc của ba mẹ thì ba mẹ bỏ đi biền biệt.
Còn bây giờ, khi mẹ muốn ở gần con thì mẹ đã bước vào cái tuổi gần đất xa trời,
cái tuổi mẹ cần con chớ con không cần mẹ. Thật lòng mà nói, cho tới giờ phút
này, con không một mảy may cảm thấy chút gì thương yêu mẹ, thì nói chi thương
yêu cháu.”
Mẹ ôm mặt, thân hình thả rơi lên ghế.
Tôi nghe tiếng nấc của mẹ và nghe lòng chùng xuống. Tôi nói nhanh như sợ không
còn nói được:
“Nhưng có điều chắc chắn là con cũng
không thể chối bỏ mẹ không phải là mẹ của con. Chừng nào mẹ muốn ở với con, mẹ
cứ ở. Chừng nào mẹ muốn đi, mẹ cứ đi.” Điều em con muốn, cháu con muốn, con khó
mà nói được lời từ chối! Mẹ vẫn ngồi yên, thút thít khóc.
Đúng lúc tôi muốn ngồi xuống ôm lấy
mẹ thì tiếng chuông reo. Tôi thở hắt ra, bước về phía cửa nhận thức ăn mang
tới…
Rời San Francisco trên chiếc xe chở
khách chúng tôi ôn lại những địa điểm đã viếng thăm qua ba ngày ở vùng vịnh. Mẹ
tỏ vẻ hài lòng đã được chính mắt chiêm ngưỡng chiếc cầu nổi danh Golden Gate.
Mẹ cũng yêu thích cái công viên cùng tên với khung cảnh nên thơ thanh bình mà
mẹ gọi là hồ Tịnh Tâm.
Hai ngày ở San Jose, ấn tượng nhất
đối với mẹ là những hình ảnh sinh động, huy hoàng và lạ mắt của vô số loài sống
dưới nước hiển hiện ngay trước mắt trong Monterey Bay Aquarium. Khi chúng tôi
về tới quận Cam. Cậu và các con cháu đón chúng tôi ở bến xe, chỉ thiếu có mợ.
Khi tôi thông báo mẹ sẽ sang thăm gia
đình cậu, cậu nói sẵn sàng gặp mẹ nhưng từ chối cho chúng tôi tạm trú.
Nhà cậu mợ rất rộng, nhiều buồng ngủ.
Vợ chồng con cái tôi mỗi khi qua Cali là ở nhà cậu mợ hà rầm.
Cậu mợ hẳn phải đau lòng khi lần này
để tôi ở khách sạn chỉ vì… có mẹ!. Mợ không muốn chứa mẹ trong nhà.
Hai đứa em trai của mợ đều bị tập
trung, một bỏ xác trong rừng Yên Bái.
Mỗi ngày trong suốt một tuần, cậu lái
xe đến khách sạn đón chúng tôi đi viếng thăm hết nơi này đến nơi khác.
Ngày đầu, cậu dành cho khu Little
Saigon. Mẹ thú nhận là rất ngạc nhiên về mức phát triển quy mô và sự phồn vinh
sang giàu của người Việt tỵ nạn.
Những ngày kế dành cho danh lam thắng
cảnh. Có ngày chúng tôi bay khỏi thành phố đỏ đen Las Vegas về phía Bắc để
chiêm ngưỡng Grand Canyon vô cùng kỳ vĩ ngoạn mục.
Cậu thường dùng khoảng thời gian di
chuyển để hỏi mẹ về gia đình và dòng họ ở quê nhà. Cậu cũng kể về cuộc đời của
cậu trong suốt nửa thế kỷ không gặp chị.
Tôi vô cùng thú vị được nghe hai chị
em nhắc lại những kỷ niệm thời họ sống bên nhau.
Thỉnh thoảng cậu và mẹ “đụng” nhau về
đề tài chính trị thường là do cậu khởi xướng.
Một lần đang lái xe, cậu bỗng nhái
cái giọng bắc của mẹ: “Thật đáng tiếc! Nếu chị cả đừng… vớ phải cái ông trí ngủ
nằm vùng
thì giờ chị em gặp lại dung dăng dung
dẻ biết bao!”.
Mẹ nở ngay nụ cười đáp trả: “Thì cũng
lỗi ở em. Phải chi em không làm tay sai cho Mỹ Ngụy”.
Cậu gật gù ra vẻ tán thưởng rồi bắt
sang chuyện khác.
Hôm đứng trước trường đại học danh
tiếng Standford, cậu cười nói:
“Tham quan trường này chị có nhớ đến
những năm chị dạy ở trường Đảng không? Phải công nhận duy vật biện chứng pháp
hay tuyệt.
Đảng Cộng sản chủ trương “không có
người bóc lột người”. Thế mà ngày nay bản thân Đảng hóa thành “đảng bóc lột
người”. Y chang… hủy thể của hủy thể!”
Mẹ bật cười giòn tan:
“Đúng ra là… phủ định của phủ định!”.
Một buổi tối về khách sạn còn sớm,
cậu lân la ở lại. Không biết dẫn dắt từ đề tài gì, hai chị em bắt đầu bàn về
Hoàng Sa, Trường Sa và sự hiếp đáp của Trung cộng. Bỗng cậu đặt câu hỏi: “Ông
Bush hứa với ông Dũng là sẽ ủng hộ sự toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam. Vậy giả
sử Trung cộng tấn công Việt Nam và Mỹ đem quân qua giúp đánh lại Trung cộng,
thì đối với hai quân đội ngoại nhập đó, theo chị thì phải gọi là gì? Tàu là
quân xăm lăng, Mỹ là bọn xâm lược?”
Mẹ cười duyên dáng: “Gọi thế là…đúng
sách vở đấy”.
Vào ngày thăm viếng Getty Center, một
công trình chi phí hàng tỷ đô la, vừa đồ sộ về kiến trúc tân kỳ, vừa là viện
bảo tàng nghệ thuật cổ vật hàng thế kỷ, lại vừa quy mô về tổ chức, tất cả chi
phí do nhà tỷ phú Paul Getty đài thọ, cậu tôi bất ngờ hỏi mẹ:
“Nghe đâu chị đang là tỷ phú đỏ. Ngày
xưa chị chống Mỹ cứu nước, ngày nay nhà tỷ phú Việt Nam đổi mới đã đóng góp
được gì để dựng nước?”
Mẹ cười: “Chị đang cho xây Đại Nam
Quốc Tự thứ nhì. Hôm nào khánh thành chị sẽ mời em về dự”.
Cậu cười ra vẻ đắc ý: “Xin hỏi lần
này chị đặt ông Hồ ngồi ở đâu?”
Tôi nhớ vừa đọc tin tức gần đây nói
về ngôi chùa vĩ đại mới xây xong có đặt ba bức tượng từ thấp lên cao:
Hồ Chí Minh, Khổng Tử, Phật Thích Ca.
Tôi lo âu chờ câu trả lời.
Mẹ nhởn nhơ: “Em về thì biết”.
Đêm chót trước khi rời Quận Cam trở
lại Maryland chúng tôi được cậu mời một bữa tiệc cá 7 món, đặc sản Cali. Khi
chúng tôi đến nhà hàng, tôi thật sự ngạc nhiên và vui mừng khi thấy có cả mợ
hiện diện. Mợ đứng lên vui vẻ chào hỏi và mời mẹ ngồi bên cạnh. Mợ vốn hoạt
bát, nên mẹ lúc nào cũng cười tươi. Tôi cảm thấy vô cùng hạnh phúc. Lúc chờ
tính tiền cậu hỏi mẹ bao giờ về Việt Nam. Mẹ bảo còn lâu, khoảng sáu tháng nữa.
Và năm tới có thể là qua ở luôn. Cậu gật gù nhìn mẹ rồi nhìn tôi.
Tôi tưởng cậu tán thành quyết định
của mẹ nhưng cậu chậm rãi nói:
“ Phải nói là rất ngạc nhiên khi nghe
chị tính qua Mỹ ở luôn. Chị biết không ông Hồ Chí Minh có làm một câu thơ rất
nổi tiếng: đánh cho Mỹ cút, đánh cho Ngụy nhào! Ba mươi ba năm qua, Ngụy đã
nhào Mỹ đã cút. Thế mà giờ đây có người đánh đuổi Mỹ lại muốn… cút theo Mỹ!”
Tôi bật cười nhưng kịp hãm khi thấy
mặt mẹ sa sầm…
Về Maryland, theo dự trù chúng tôi
nghỉ ngơi ba ngày trước khi bay xuống Georgia và Texas. Nhưng chỉ mới qua đêm,
buổi sáng mẹ buồn rầu đổi ý.
Mẹ muốn về ngay Việt Nam. Tôi ngỡ
ngàng. Nhưng tôi chợt hiểu ra. Câu trêu chọc của cậu đã chạm tự ái mẹ.
Xa nhau quá lâu, mẹ không quen tính
tình em mình. Cợt đùa, đốp chát vô tội vạ là thói quen của cậu. Hiểu cậu thì
không ai giận cậu.
Không hiểu cậu, giận cậu thì ráng
chịu. Cậu nói đó rồi quên đó. Tuy nhiên tôi vẫn không muốn thay cậu ngỏ lời xin
lỗi mẹ. Tôi cũng không có ý định
van xin mẹ khoan vội về Việt Nam. Tôi
biết chắc nếu tôi năn nỉ, mẹ sẽ ở lại.
Gần tháng qua tôi đã cảm thấy chút gì
gần gũi mẹ nhưng xem ra vẫn còn một bức vách vô hình ngăn cản sự thoải mái, tự
nhiên, thân mật.
Thậm chí còn có cái gì khác nữa khiến
tôi có lúc bứt rứt, bực mình. Không có mẹ, tôi ngủ nghê, ăn uống thế nào lúc
nào tùy thích.
Có mẹ, tôi phải hầu hạ, e dè, trông
trước ngó sau. Mẹ ở lại lần này, lần tới sẽ ở lại mãi mãi. Mà xem ra thời gian
để xây đắp tình mẫu tử chẳng còn bao nhiêu.
Luật đời vốn trói buộc tôi vào kiếp
nạn mồ côi từ đầu đời. Có gặp lại cha thì chỉ khi cha mất. Gặp lại mẹ thì mẹ
lại bỏ đi.
Thôi thì hãy coi mươi ngày bên mẹ đã
là một hồng ân. Phải mất một tuần tôi mới đổi được vé máy bay. Trong tuần cuối
đó, mẹ chỉ thích đi mua sắm.
Mỗi ngày tôi đưa mẹ vào một trung tâm
thương mại khác nhau. Ăn thì mỗi bữa một nhà hàng khác xứ. Mẹ đã thưởng thức
các món ăn Mỹ, Nhật,
Thái, Đại Hàn, Mã Lai, Nam Dương.
Đêm cuối cùng, tôi hỏi mẹ có muốn ăn
phở lần chót ở Mỹ không, mẹ cười bảo muốn ăn canh chua cá kho tộ. Tôi thấy chút
ấm long…
Hôm đưa mẹ ra phi trường, chúng tôi
im lặng suốt đoạn đường. Gửi xong hành lý, tôi kéo chiếc va ly, tay kia nắm bàn
tay mẹ bước chầm chậm về trạm kiểm soát an ninh cá nhân. Khi gần đến dòng người
ngoằn ngoèo chờ qua trạm, mẹ dừng lại. Tôi nhìn mẹ dò hỏi. Ánh mắt mẹ ngập tràn
âu yếm mà giọng cất lên trầm buồn: “Chắc mẹ sẽ không qua đây thăm con nữa.”
Tôi nghe xao xuyến nhưng vẫn lặng
thinh.
Lời mẹ êm như tiếng thở dài: “Và khi
mẹ chết, con cũng không cần phải về…”
Tôi đứng chết lặng. Tôi có cảm tưởng
như tôi đã cư xử quá tệ hại với chính mẹ mình. Ý nghĩ trở thành đứa con bất
hiếu khiến tôi buột miệng:
“Mẹ! Con sẽ về. Thế nào con cũng về.
Cậu đã dạy con nghĩa tử là nghĩa tận.”
Bà vòng tay ôm lấy tôi thật chặt,
giọng êm đềm:
“Còn đây là lời mẹ dạy, lần đầu mà
cũng là lời cuối. Con hãy luôn luôn ghi nhớ: “Chú như cha, cậu như mẹ”. Con
gắng giữ sức khỏe. Thôi mẹ đi.”
Mẹ nắm chiếc cần va ly từ tay tôi.
Tôi vụng về ôm lấy mẹ. Mẹ áp má vào má tôi. Tôi nghe chừng thân mình bay bổng.
Khi tôi mở vòng tay, mẹ quay mặt bước
đi. Tôi thấy mình quá bất nhẫn, khẽ gọi: “Mẹ!”
Bà quay lui, chân vẫn bước, đôi mắt
hiền từ. Tôi lúng túng vẫy tay, cố nở nụ cười: “Chào mẹ!”
