Ông chỉ có hơn hai ngày đến thăm Việt Nam. Chào xã giao và làm việc với bốn vị
nguyên thủ xong, ông đi ăn tối ở một quán ăn bình dân. Ngày hôm sau ông nói
chuyện với hơn một ngàn người về chuyến viếng thăm, về các quan điểm và tình
cảm của ông đối với đất nước này rồi ông lên xe ra sân bay bay vào Sài gòn.
Trên đường đi ông chống dù che mưa, ghé thăm nhà một người dân bình thường ven
lộ. Ông hỏi thăm đời sống, chụp hình chung với họ... Tại SG, ông thắp hương một
ngôi chùa cổ trước khi đi gặp gỡ các nhà lãnh đạo ở đó. Ông nói chuyện với
những con người trẻ tuổi của một phong trào lập nghiệp ở khu vực được hình
thành trên sáng kiến của ông... Rồi ông bay đi Nhật để hội đàm với 7 nước có
nền kinh tế hùng mạnh nhất toàn cầu.... Chưa tròn 3 ngày với lịch trình kín
mít, ông đã để lại cái gì cho đất nước Việt nam?...
Cái quà mà ông tặng chính là lệnh dỡ bỏ cấm vận hoàn toàn
khi ông thay mặt chính phủ Mỹ tuyên bố VN được quyền mua vũ khí sát thương để
bảo vệ tổ quốc mình. Ông còn hứa sẽ tặng một số thuyền để giám sát lãnh hải
biển Đông. Và chắc còn nhiều thứ nữa ông tặng nhân dân Việt Nam, được giữ kín
trong các cuộc hội đàm...
Thế nhưng đối với tôi, đối với người dân Việt, cái mà ông
Obama đem đến chính là phong cách của ông, con người của ông. Những người dân
Việt nam từ Hà Nội đến Sài Gòn đã đứng đón ông từ sân bay trở về và tiễn ông đi
dẫu khuya, dẫu mưa, dẫu nắng. Họ tự nguyện xếp hàng, cầm cờ hoa, băng rôn, hình
ảnh. Họ đón ông như đón một người thân, một anh hùng của VN đi xa về. Không
phải như những trường hợp chính phủ bắt người dân vẫy cờ đón nguyên thủ XHCN
ngày xưa, họ đón ông với một tình cảm chân thành tự nguyện với niềm tin,
hy vọng...
Và sự thật như vậy. Bản thân con người ông cùng những lời
nói của ông đã truyền cho người ta những niềm tin và hy vọng. Tôi có cảm tưởng
những hình thức đón tiếp trang trọng của nhà nước, những chiếc áo vest và cà
vạt cứng đơ khiến ông ngột ngạt. Ông có vẻ thích áo sơ mi, quần jeans hơn. Và
thật vậy. Ông đi ăn tối tại một quán bình dân, ngồi trên một ghế nhựa không có
lưng ghế. Ăn bún chả. Cầm chai bia nội địa uống ngon lành như... tôi hay ngồi
với bạn bè. Rồi ông móc túi trả tiền. Rồi ông chào, chụp hình với mọi người,
mua thêm vài xuất mang về rồi ra đi... Ôi, ông "đẹp" đến ngỡ ngàng.
Ông là con người quyền lực nhất thế giới kia mà. Đại diện cho một nước Mỹ vĩ
đại mà đi ăn bún chả bình dân, lại còn mua mấy suất đem về, lại tự rút ví trả
tiền? Có phải ông diễn không? Có phải ông muốn tỏ ra muốn gần dân như thi thoảng
một vài vị quan trong nước tôi vẫn làm để tự lăng xê mình? Không. Tôi thấy ông
dung dị lắm và tôi biết trong nước ông ông cũng vậy. Ông thích... ăn hàng. Ông
thích ăn bánh mì săng uýt và tôi cũng đã thấy những hình ảnh này của ông nhiều
lần. Và, ẩm thực địa phương cũng chính là văn hoá địa phương. Ông ăn bún chả là
ông đang thưởng thức văn hoá Hà Nội đó chứ. Hãy nhìn những bước ông đi. Những
cái bắt tay và cái nhìn thân thiện của ông với người dân. Hãy nhìn và so sánh
cách ông cho cá ăn trong ao nước vườn ông Hồ cùng bà chủ tịch quốc hội nước
tôi. Ông thả những nắm cám một cách nhẹ nhàng, rồi khi bước đi, ông quay mặt
lại lưu luyến vẫy chào đàn cá đang đớp mồi. Ông chân thực và duyên dáng làm
sao!...
Rồi bài phát biểu của ông giữa thủ đô Hà nội. Đây có phải là
bài phát biểu chính trị của tổng thống một cường quốc lớn nhất thế giới không?
Đúng. Bài phát biểu của một ông tổng thống thì phải ẩn chứa nhiều công hàm
chính trị, mà sao tôi lại thấy như của một nhà văn hoá. Ông không răn đe ai,
không dạy bảo ai. Ông nhắc lại cái tình của con người với con người. Ông lấy
ngay câu thơ hàng ngàn năm trước của dân tộc VN để hàm chứa sự khẳng định và
hứa hẹn rằng: Nước VN là để dân Việt ở. Không ai được quyền lấn áp hiếp đáp.
Ông còn trích dẫn lời nhạc của người viết quốc ca VN, của nhạc sĩ phản chiến
nổi tiếng, để nói với nhau rằng từ đây chúng ta đã rút bỏ hết mọi rào cản để
yêu thương nhau, giúp đỡ nhau, nối lại một vòng tay lớn...
Ông nói hay quá. Ông nói nhẹ nhàng quá. Và một lần nữa tôi
thấy ông đẹp. Ông đẹp khi ông chào mọi người và e rằng mọi người chưa tin những
điều ông nói nên ông dùng đến một câu Kiều. Của tin có một chút này làm ghi!
Trời. Trái tim tôi muốn bay ra khỏi lồng ngực khi ông kết thúc buổi nói chuyện.
Bài nói thật sự bao trùm tất cả mọi vấn đề thời sự nóng bỏng mà tôi nghe chừng
như lời tâm sự của một người bạn đến với một người bạn. Mong người bạn mạnh mẽ
lên. Thức tỉnh lên. Tôi sẽ ở bên bạn. Tôi đã quên những gì bạn không tốt với
tôi. Tôi với bạn hãy cùng làm một điều gì tốt đẹp cho loài người, cho thế giới.
Bạn đừng sợ. Đã có tôi bên mình!
Ông Obama là thế đấy. Đặc biệt bên những doanh nhân trẻ ông
lại càng trẻ trung. Ông từ một người diễn thuyết lại biến thành một MC để hoà
quyện mọi người và cùng gởi đến giới trẻ, đến các doanh nhân VN những thông
điệp chung cho tương lai sáng lạn ngày mai. Ông thật thông minh. Tự tin. Dí
dỏm. Giữa đám đông. Trên diễn đàn. Ông tự cởi chiếc áo vest nặng nề nóng bức để
thoải mái trò chuyện cùng giới trẻ trên các lĩnh vực, kinh doanh, văn hoá, công
nghệ... Tôi thực sự ngỡ ngàng khi ông giỏi và trẻ đến không ngờ! Ôi bao giờ
trên đất nước tôi xuất hiện một người lãnh đạo có nhân cách, có văn hoá, có
tài, có tình, như ông?
Và rồi ông chia tay đấtnước tôi. Người dân lại đổ ra đường
xếp hàng dưới nắng vẫy cờ hoa tiễn đưa ông. Họ đã thật sự rất yêu mến ông, tin
tưởng ông. Đó là cái lớn nhất mà ông đạt được trong chuyến công du này!
Tôi nhớ cách đây không lâu. Lãnh tụ một nước láng giềng thật
lớn cũng qua thăm VN. Nhà nước tổ chức đón rước linh đình. Đại bác bắn chào ầm
ầm. Rồi chui vào chỗ quan chức họp để phát biểu những điều to tát, hứa hẹn linh
tinh rồi lầm lũi ra đi. Về lại quê nhà thì quên hết lời hứa hẹn. Mèo lại hoàn
mèo. Trâu lại hoàn trâu! Ôi lãnh tụ! Có là lãnh tụ nào đi nữa thì trước hết
phải là một con người. Phải học làm người. Với lương tâm. Văn hoá. Tài
năng!...
Xin cám ơn ông. Ông Obama. Tôi kính mến, quí trọng và muốn
được học tập ông...
ĐN, 25/5/16
Nguyễn Quang Chơn
