“Nếu bạn im lặng rồi ai sẽ nói” (who will speak if you do not) là câu nói mà
Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, tức Blogger Mẹ Nấm, dùng để kết luận cho buổi phỏng vấn
của phái viên CNN Andrew Stevens ngày 18 tháng 6, 2010 tại Sài Gòn. Chương
trình Viet Nam Internet Crackdown được chiếu ở Mỹ và phát đi nhiều quốc gia
trên thế giới.
Câu nói là một danh ngôn khá phổ biến từ lâu trong xã hội Tây Phương. Người
viết đọc đâu đó rằng chính triết gia Đức gốc Ba Lan Friedrich Nietzsche đã nói
mặc dù trong danh sách những câu danh ngôn của ông lại không có câu này. Câu
“Nếu bạn im lặng rồi ai sẽ nói” còn là tựa của bài hát của nhạc sĩ Marty Haugen
sáng tác năm 1993 và thường được hát trong các lễ nhà thờ đạo Tin Lành.
Thật ra, ai là tác giả câu danh ngôn đó có lẽ không cần thiết để bàn mà quan
trọng ở chỗ Như Quỳnh đã dùng đúng lúc để nói lên một thực tế đau lòng đã và
đang đè nặng lên xã hội Việt Nam suốt mấy mươi năm, đó là sự im lặng của đa số
người Việt trước các bất công mà chính họ đang chịu đựng.
Trong buổi phỏng vấn của CNN, Như Quỳnh thừa nhận với phái viên Andrew
Stevens em rất sợ. Sợ khủng bố, sợ đe dọa, sợ theo dõi, sợ hành hung, sợ đánh
đập, sợ tù đày và sợ bị giết chết. Những nỗi sợ đó ám ảnh ngày đêm ngay cả
những người dân vô tội đừng nói chi là người lúc nào cũng bị rình rập, đe dọa
như Như Quỳnh.
Năm đó, cháu Nguyễn Bảo Nguyên mới vừa lên bốn tuổi. Cánh chim nhỏ trong khu
vườn đời của Nguyễn Ngọc Như Quỳnh bắt đầu tập hót. Mùa xuân đang về trong căn
nhà nhỏ dù bên ngoài trời vẫn còn mưa lớn.
Chắc chắn không phải một lần mà có thể hàng trăm lần Như Quỳnh nhìn con và
tự hỏi, phải chăng mình nên dừng lại để sống với con, với gia đình, ít ra cũng
không hổ thẹn vì đã ít nhiều đóng góp được phần mình, chuyến tàu lịch sử sẽ
tiếp tục và sẽ có người khác bước lên để tiếp tục hành trình, đất nước của chín
chục triệu người dân chứ đâu của riêng mẹ con mình.
Đồng thời, chắc đã có một hay hai lần Như Quỳnh tắt máy vi tính dắt con ra
biển Nha Trang, nhìn con đùa vui theo từng đợt sóng và hy vọng ngày mai sẽ
không lo ai rình rập ngoài cửa nhà. Một cuộc sống bình thường sẽ trở lại với mẹ
con Như Quỳnh.
Nhưng không, tiếng gọi của đất nước trong tâm hồn Như Quỳnh lớn hơn tiếng
hót của chim. Lý tưởng góp phần xây dựng một quê hương tốt đẹp hơn cho thế hệ
của Nguyễn Bảo Nguyên thúc giục hơn tiếng cười giòn giã của con. Lý tưởng tuổi
trẻ dấn thân vì một Việt Nam tốt đẹp đã là một phần không thể tách khỏi cuộc
đời Như Quỳnh.
Như Quỳnh có một đời sống đầy ý nghĩa. Nếu đặt qua một bên niềm tin tôn giáo
hay sự giải thích dựa vào niềm tin tôn giáo, một người sống không lý tưởng,
cuộc sống sẽ vô vị biết bao. Chẳng qua chỉ là sự lập lại một cách nhàm chán
những công việc, những ngày, những tháng, những năm, những tiếng cười và nước
mắt, những hơn thua và tranh chấp, cho đến cuối cùng một hơi thở hắt ra. Nhưng
với một người sống có mục đích như em, những khoảnh khắc dù chỉ một vài giây
phút cũng đáng sống. Em không chỉ sống cho hôm nay mà cho ngày mai và nhiều
ngày mai sẽ tới. Như Quỳnh tiếp tục lên đường dù biết có thể phải trả một giá
vô cùng đắt mà một bà mẹ nào cũng run rẫy khi nghĩ đến, đó là xa con một thời
gian dài.
Đêm nay ở một nhà tù nào đó trên quê hương nỗi nhớ con đang cắt từng phần da
thịt của Như Quỳnh và đêm nay trong căn nhà nhỏ ở Nha Trang, hai con chim non
Bảo Nguyên và Nhật Minh không hót nữa, hai cháu đang khóc vì nhớ mẹ.
Tội ác của chế độ CS không phải vì bắt một người dân mà độc ác hơn là chia
cắt tình thiêng liêng của mẹ con, cha con, vợ chồng, anh em, chị em như họ đã
làm từ 1954 tại miền Bắc và suốt 41 năm trong phạm vi cả nước. Những người chết
trong Cải Cách Ruộng Đất, trong Thảm Sát Mậu Thân có thể đã nằm yên trong lòng
đất nhưng nước mắt của gia đình, thân nhân họ chảy dài theo lịch sử.
Lý do nhà cầm quyền CS bắt Như Quỳnh cũng không quá khó để hiểu.
Trong lúc CSVN không dám thẳng tay đàn áp các cuộc biểu tình chống Formosa
của dân chúng các tỉnh miền Trung trong đó đa số là đồng bào Thiên Chúa Giáo,
họ tìm mọi cách cô lập, ngăn chặn không cho các cuộc biểu tình mang màu sắc tôn
giáo phát triển thành một phong trào quần chúng rộng lớn với sự tham gia của
các thế hệ và các thành phần dân tộc.
Đặc điểm chung của các phong trào xã hội là tự phát, thiếu tổ chức và thiếu
kiên trì với mục đích. Hiểu được điều đó, các lãnh đạo CSVN tập trung đắp đập
ngăn bờ, chờ cho phong trào từ từ lắng dịu và tìm cách vuốt ve thỏa hiệp.
Con số ba chục ngàn đồng bào biểu tình chống Formosa là con số lớn. Phải nói
là rất lớn. Cuộc biểu tình của đồng bào Vinh lớn hơn nhiều so với cuộc biểu
tình của nhân dân Rumani tại thành phố Timișoara chống chính quyền Nicolae
Ceaușescu cũng dưới màu sắc tôn giáo khi nhà cầm quyền CS này trục xuất Linh
mục gốc Hungary László Tőkés ra khỏi Rumani. Điều khác nhau là cuộc biểu tình
tại thành phố Timișoara đã nhanh chóng trở thành phong trào toàn dân lật đổ chế
độ độc tài CS Ceaușescu.
Bài học cách mạng dân chủ Rumani, Ba Lan, Philippines, Haiti cho thấy một
khi lời kêu gọi của các lãnh đạo tôn giáo được mọi thành phần quần chúng lắng
nghe và hưởng ứng, ngày cáo chung của chế độ độc tài có thể được đếm trên đầu
ngón tay.
Tiếng nói của Nguyễn Ngọc Như Quỳnh là một trong những tiếng nói trẻ có thái
độ dứt khoát chống Formosa, do đó, bắt Như Quỳnh không chỉ giới hạn một tiếng
nói mà giới hạn khả năng của một chiếc cầu liên kết giữa phong trào chống
Formosa tại Vinh, Nghệ An và Hà Tĩnh với các mạng lưới khác đang hoạt động
trong nhiều lãnh vực từ nhiều năm nay.
So với khi Nguyễn Ngọc Như Quỳnh than “Nếu bạn im lặng rồi ai sẽ nói” vào
sáu năm trước, cục diện đã nhiều thay đổi. Đại đa số người dân, ở mức độ khác
nhau, đều thấy những bất công phi lý đang diễn ra hàng ngày trên đất nước, đều
thấy rõ sự sai lầm của chế độ, đều có trong lòng chung một khát vọng tự do.
Những ngày tháng tới là thời gian đầy thách thức và có tính quyết định không
phải chỉ đối với ngư dân Hà Tĩnh, Nghệ An, không phải chỉ của riêng một tôn
giáo nào mà của cả dân tộc. Lịch sử nhân loại và đặc biệt sự sụp đổ của hệ
thống CS châu Âu cho thấy, dù sức chuyển động âm ỉ nhiều năm, ngày sang trang
đều diễn ra nhanh chóng.
Việc bắt giam Nguyễn Ngọc Như Quỳnh và hành hung các nhà hoạt động dân chủ
trong mấy ngày qua chỉ là những hành động vá víu, tuyệt vọng của nhà cầm quyền
CS, không làm thay đổi tiến trình dân chủ Việt Nam mà chỉ đun nóng thêm lòng
công phẫn. Tiếng nói của Nguyễn Ngọc Như Quỳnh tạm thời bị chặn nhưng hàng
triệu đồng bào sẽ nói thay em.
Trần Trung Đạo
