Con đường trước mặt yên tĩnh. Những chiếc xe nằm im lặng
kế đuôi nhau sát lề từ xa coi thoáng qua như mấy con rắn khổng lồ đương ngủ kỹ
sau khi ăn no kềnh bụng. Khung cảnh im ắng của buổi sáng sớm khi mặt trời còn
ngủ với một chút sương mù lừng lững quyện trên đầu có sức hấp dẫn kỳ lạ khiến
già Được chạy xe lòng vòng trên những con đường nhỏ ít xe cộ, cố tìm một chút
thư thả để tránh sự bực bội trong lòng khi những suy nghĩ về một quyết định hơi
khó khăn lúc tuổi già.
Vùng Garden Grove, Santa Ana, Midway City, Anaheim, trung
tâm người Việt của tiểu bang nắng ấm California. Ngó vô những căn nhà mà bên
hông hoặc xum xuê những bụi thanh long sai trái, hoặc vài ba cây cam oằn nhánh,
hay mấy cây chanh trái lớn bằng nắm tay vàng lườm, hay chắn chắn hơn, một bụi chuối
với lá hình phướng quen thuộc quê nhà, già Được biết rằng nơi đó gia đình một
người đồng hương đương cư ngụ. Và dĩ nhiên là ông/bà ấy hằng ngày kiếm chút thời
giờ giữa hai công việc phải làm để bón gốc, tỉa cành tưới nước cho công trình
mình, một chút đỡ nhớ quê cộng với một chút thanh nhàn. Thật ra già Được muốn dời
nhà xuống đây lâu rồi, vùng sa mạc đồi núi khô cằn trên kia chỉ thích hợp khi
người ta còn có thể lái xe phom phom vững tin mình vẫn còn đủ phong độ trong phản
ứng. Bây giờ với số tuổi ngấp nghé tám mươi, lái xe đường xa xuống khu đô hội của
người Việt hằng tuần là cả vấn đề. Phải di chuyển thôi, dầu rằng đụng vô chuyện
nầy là có bao nhiêu điều phải giải quyết. Bà vợ thường nói là quyết định mau
quá, nhà bán đổ bán tháo như đá gà thấy thua trước mắt quăng bắt vớt ăn ba ăn
tư giờ chót. Nghĩ tới đó già Được cười cười một mình, liếc qua người ngồi
kế bên.
Không gian buổi tinh sương còn đượm mùi thơm nhẹ nhàng của
cây cỏ, già Được mở cửa kiếng xe xuống phân nửa, hít thở không khí trong lành.
Có chút gì thân mật trong cảnh trí còn đượm lại trong tâm tư lúc còn nhỏ ở
Sàigòn hiện ra với khu nhà thương Grall êm đềm của những hàng cây dái ngựa rợp
lá, của đám me dốt xanh cành cao vói tới mây xanh gần Sở Thú. Và những con đường
chung quanh khu Thi Sách sau tòa nhà Quốc Hội, mang tính cách thanh bình và quý
phái nữa!
Ông quay qua nói với vợ:
‘Em coi đường phố sạch sẽ, không có những bảng treo văn
hóa, quyết tâm cái cóc khô gì hết mà kiếm đỏ mắt cũng không thấy những
đống rác đổ bậy, càng không có những kẻ vạch quần tự nhiên phóng uế ra đường.’
‘Xứ văn minh, người ta làm theo luật, công chức công nhơn
làm hết bổn phận thì chẳng những đường phố sạch mà những chuyện trái tai ngứa mắt
cũng ít xảy ra.’
Trí nhớ già Đượcđi ngược về miền xa xôi của tuổi trẻ và chuyện
thực tế ông chứng kiến trong kỳ về quê ăn Tết vừa qua. Khắp nơi cờ đảng,
cờ nước đỏ đường. Mấy hôm Tết chẳng những đầy mưa sa trên nền cờ đỏ mà
đi đâu cũng thấy rác rưới hôi thúi bên dưới tấm biểu ngữ kệch cỡm ‘Mừng Đảng, Mừng
Xuân…’.
Mải mê suy nghĩ, già Được để xe mình chạy vô đường cao
tốc 22, ông chép miệng lầm bầm ‘kiểu nầy cũng là biểu hiệu của tuổi già tới kế
bên chưn, làm mà không có chủ ý’. Xe cộ hơi nhiều tuy rằng hầu hết đều đúng luật
và rất thân thiện nhường làn xe khi mình để đèn báo hiệu. Chợt thấy tấm bảng
lớn trên lề in hình một tên khỏe mạnh, mặt bậm trợn, đương gồng gân bịt miệng một
người ốm yếu, chuyện xảy ra trong một phiên tòa gây nhiều tai tiếng bên nhà,
ông buột miệng hỏi vợ:
‘Em biết chuyện ngày trước Cai Nên đánh người rồi bị đánh trả
không?’
‘Cách đây cả thế kỷ rồi, hình như ông nầy đánh nhà cách mạng
Tạ Thu Thâu hay Phan Văn Hùm gì đó.’
‘Ừa, thằng chết bầm nầy đánh ông Phan Văn Hùm. Chuyện xảy ra
năm 1928, ông Hùm đi Bến Lức định diễn thuyết chống thực dân, Cai Nên, tên chó
săn của chánh quyền thực dân ngoại quốc lúc đó được lịnh cản mũi cản lái, bị cự
cãi, hắn ta tức khí đánh ông Hùm và bị ông đánh lại… Dĩ nhiên là ông Hùm
bị bỏ tù vì ‘chống đối người thi hành pháp luật’. Nhưng rồi Cai Nên cũng bị sa
thải sau đó không lâu, về nhà đuổi gà cho vợ. Chuyện ruồi bu nầy thì nhiều người
biết.’ Với nụ cười nửa miệng thích thú, ông kể thêm. ‘Tức cười là năm nào cách
đây gần bảy chục năm, lúc đó anh đâu chừng độ mười tuổi, theo bà con đi về chơi
vùng Bà Điểm. Người dân ở đây chỉ cái mả nói là của Cai Nên. Mả không lớn nhưng
sạch sẽ, coi ngon lành hơn các mả lạn bên cạnh. Anh len lén lên trên đó đái mỗi
ngày vài ba bận. Đái vẽ rồng vẽ rắn mà khoái chí.’
Người đàn bà xẳn xớm:
‘Quậy trời thần dữ he!’
Già Được làm thinh, chăm chú hơn vô tay lái. Những chuyện có
vẻ con nít, dơ dáy, thường không được đàn bà hoan nghinh. Ông im lặng suy nghĩ
khi nhớ tới hình ảnh những lá cờ máu treo bên trên và người dân đổ rác đầy
tràn bên dưới. Chắc cũng là một sự phản đối ngầm được vô thức điều khiển như
mình lúc nhỏ, ông đi đến kết luận và mỉm cười với mình.
Người vợ trở về thực tế:
‘Sống cho có căn nhà khang trang, chết cho có nấm mồ
coi được được một chút với người ta!’
‘Ờ có căn nhà khang trang thì được, nhưng không nhứt thiết
phải có nấm mồ coi được được. Biết bao nhiêu người chọn thiêu xác, hiến xác.
Trước đây trên đường tìm tự do gần triệu người vùi thân thủy mộ… Nhưng mà thôi,
nói về chuyện mồ mả buồn lắm!’
Già Được thở dài, ông không muốn mở ra thêm một cuộc tranh
luận mới. Tranh luận về dọn nhà hay không, dọn về vùng nào, mua hay mướn,
mua thì chừng bao nhiêu tiền, dọn thì lúc nào thuận tiện…cũng đã làm ông nhức đầu
rồi. Thêm nữa, đồ đạc những gì cần để, những gì cần bỏ. Bán hay cho, bán thì
giá nào, cho thì cho ai. Ôi! Bao nhiêu là vấn đề đặt ra, không dễ dàng gì được
đồng thuận.
Có tiếng điện thoại kêu vang. Người bạn mới quen không lâu,
chẳng thân thiết chi mấy gọi hướng dẫn cách sống ở đây. Vợ chồng nên làm giấy
ly dị, giả tách ra làm hai mới lãnh được tiền già nhiều hơn. Có thể sau nầy xin
housing mỗi người một cái, cho thuê lén hay share kiếm thêm. Có địa chỉ rồi thì
đi bác sĩ người mình để dễ xin thuốc nầy nọ dư gởi về cho bà con nghèo khổ bên
nhà làm phước.
Già Được xin lỗi để tắt máy. Mấy cái vụ mánh mung nầy nghe
chói tai mà cứ bị nghe hoài. Bực mình bực mẩy. Một kiểu tham lam lường gạt lòn
lách. Bên kia đầu dây cố gắng nói thêm. ‘Anh gần tám chục tuổi dễ xin y
tá phụ đến nhà giúp đỡ. Xin được người mình thì điều đình với họ khỏi tới làm,
tiền lãnh chia hai. Thiên hạ chơi chiêu nầy đầy trời.’ Già Được tắt máy không vị
nể với câu nói xốc hông: ‘Cám ơn anh, anh giỏi quá! Tôi thì chịu thua không làm
được chuyện kỳ cục đó!’ Tiếng giỏi quá và chịu thua được Già nhấn
mạnh.
Người ta thường thích làm tài khôn dạy cho người khác chuyện
phi pháp. Ông nầy xúi giục mình tạo thêm một chút tham lam cuối đời để mang nặng
Nghiệp trước khi Về. Đối với người biết an nhiên thì thêm một chút nữa cũng chẳng
ích lợi gì. Không hưởng bậy những thứ thêm đó thì đã có ai chết đói đâu?
Ông quay sang hỏi vợ:
‘Em có coi một bài trên internet của một thức giả bên Đức
kêu cứu rằng xin đừng làm xấu người Việt Nam không? Bên đó thiên hạ xuất nhiều
chiêu gian lận tiền bạc mà còn đem những thói hư tật xấu ra đường như nói lớn
tiếng trong điện thoại, ồn ào chen lấn nghinh ngang trên tàu điện, quần áo xốc
xếch, phun nhổ bừa bãi, ngoáy tai, móc cứt mũi nơi công cộng…’
‘Có! Bên nầy mấy tật xấu đó tương đối ít hơn hay gần như
không có…’. Trầm ngâm một chút người đàn bà nói thêm:
‘Tuần trước đi mua bánh mì ở đây, em bị một bà son phấn lòe
loẹt ào ào chạy vô, vẹt mọi người bất câu lớn nhỏ để tới trước quầy kêu người
bán hàng bán cho hai ổ, giọng bà ta nghe bắt thấy ‘thương’. ‘Mau lên em ơi, chị
đậu xe trước cửa sợ bị phạt…’ Cả đoàn xếp hàng không ai nói gì nhưng chắc là thấy
ngán ngẩm chuyện bà ta làm như vậy. May là bữa đó không có người Mỹ nào, nội
cái nhìn trố mắt và cái lắc đầu thở đài của họ cũng thấy mắc cở rồi.’
Mỉm cười với vợ, Già Được nói buông xuôi:
‘Thì ai cũng có lý do khi làm chuyện trật chìa. Người bạn hồi
nãy thường nói với mọi người là ‘Túng thì phải tính’. Mình làm vậy vì Nghèo.
Cái Nghèo được đưa ra làm lý do tế thần để che cái Tham.’
Nghĩ tới chuyện lùm xùm về cấm đoán di dân của ông Tổng Thống
đắc cử bằng phiếu của cử tri đoàn, già Được bực bội nói một hơi:
Khi người ta làm chuyện gì đó nghĩ là không được đúng thì
cái cớ đưa ra cho mọi người thấy chỉ là cái cớ giả. Thế kỷ trước người Tàu bị cấm
vô nước Mỹ vì bị gán cho là dơ dáy, thiếu văn minh. Biết đâu sau nầy vài sắc
dân châu Á bị cấm vì gian lận những chương trình lợi ích và gian tham như không
đóng thuế khi buôn bán thức ăn, nhà hàng, tiệm nail… tới tuổi gần già thì sang
nhượng tài sản lại cho con cái để được hưởng đủ mọi thứ…. Chuyện họ làm như chó
ăn vụng bột, ai cũng thấy cũng biết huống gì chánh quyền, tại vì chuyện nầy
chuyện kia nên người ta chưa khui ra thôi. Anh ‘xi nẹt’ với anh chàng mau miệng
hồi nãy cũng vì lẽ đó. Anh không muốn dân ở đây dán một cái nhãn xấu cho người
mình. Bị dán nhãn thì biết bao nhiêu là bất lợi cho người đồng chủng đến sau.
Người vợ gật đầu đồng ý:
‘Vậy đó! Có bao nhiêu ăn bao nhiêu hơn là có khả năng chi
tiêu rộng rãi một chút mà lo đau đáu…’
Thấy vợ vui vui anh tấn công luôn về chuyện dời nhà.
‘Em nghĩ sao? Vùng nầy mình vui thú tuổi già được chớ? Hay
là mình di chuyển xuống đây, càng sớm càng tốt?’
Người vợ đồng ý nhưng không nói rõ ràng ý của mình:
‘Xuống đây em có thời giờ như nhóm bạn của em, hằng tuần đi
thăm người già trong nursing home. Họ tội lắm, thấy người đến thăm là vui mừng
lộ ra mặt, có người còn rơi nước mắt. Hát hò cho họ, nói chuyện nầy nọ, cắt
móng tay móng chưn cho những ông bà quá yếu khiến họ cứ bịn rịn không cho mình
về…’
Già Được chộp dịp nịnh vợ:
‘Em nói như vậy thì Tâm em là Tâm thiện. Tốt lắm. Đúng ý
anh. Tâm thiện thì Nghiệp chướng nặng mấy cũng thành nhẹ. Và tâm hồn thì thanh
thản.’
Ông muốn nói thêm câu mà ông thường tự hào kháo khía với bạn
bè: ‘Đàn ông có hồng nhan thì nhiều. Vợ chồng tri kỷ cũng không phải thiếu. Tôi
vừa có hồng nhan vừa có tri kỷ. Nhưng thôi, anh sợ những lời khen quá đáng trở
thành cái lổ mội trên ghe, sẽ làm cho ghe chìm trong đường dài…’
Trời tưng tửng sáng. Một vài người đi làm sớm đã lái xe ra
đường. Bên lề dành cho người đi bộ hai người đàn bà dắt hai con chó đi dạo để khỏi
túng chưn túng cẳng. Cặp chó đùa giỡn coi bộ khoái chí.
Già Được lái xe về phía biển Huntington Beach. Chắc phải ra
biển hóng gió một chút. Đi bộ trên bờ cát nghe tiếng sóng rì rào, hít cái hương
nồng vị mặn của buổi sáng yên bình bên nầy đại đương chắc ‘không bổ bề ngang
cũng bổ bề dọc.’
Già Được kiếm chỗ đậu xe. Hai người xuống cát, đi lần tới cầu
cảng. Trời tuy còn sớm, mấy dàn khoan ngoài khơi chưa hiện ra, cả dãi núi phía
bên kia vịnh chưa chịu ló mặt nhưng mấy tay câu cũng mấp mé thùng cá ‘chiến lợi
phẩm’. Những gương mặt nắng gió lầm lì, không vui không buồn, đa phần là người
mình, câu để giải khuây đở nhớ quê nhớ biển vậy thôi, kiếm thêm tô canh chua nấu
mẳn hay ơ cá kho quẹt trên mâm cơm thịt thà ê hề đến thừa mứa ở xứ người... Bà
vợ hỏi vói một người câu khi anh ta kéo lên con cá bóng láng vẫy vùng tuyệt vọng
trên móc. ‘Chia ít cá về ăn anh ơi? Bi nhiêu? Bi nhiêu cũng được mà’. Sự mua
bán dấm dúi diễn ta thiệt mau vì người đi câu sợ bị ‘treo cần’ mất cả thú vui
khi nhìn sợi dây căng bên dưới lúc cá cắn câu.
Ờ mà niềm vui có gì lớn lao lắm đâu trong cuộc sống chập chờn
này, những cái được mất đồng thuận với nhau trong lòng bao dung hỉ xả, như người
đi rà kim loại trên bãi cát kia, anh ta cứ lầm lũi quơ cái cây có gắn nam châm
qua lại trên cát bằng sự kiên nhẫn đến kinh ngạc người bàng quan. Cái máy kêu
tít tít và anh xúc lên một cent trong ánh mắt vui, thay vì sự thất vọng cho
công khó nhọc của mình... Ở đời mà, biết bao nhiêu cho đủ! Bà vợ giả bộ đi vòng
vòng dưới bờ biển, mấy đồng bạc cắc rớt lấp loáng dưới chân, có đáng g ìđâu mà
thấy vui trong bụng.
Sóng ầm ì xa xa, biển dâu thay đổi, bên kia trùng trùng là
quê hương mình bây giờ đã đổi thay,lạ lẫm đến chua xót. Gió thổi phất phơ mái
tóc bạc trắng của cặp vợ chồng già tha hương. Già Được thấy bàn tay mình được
đan vô những ngón tay khô nhiều xương của vợ. Chuyện dời nhà xuống vùng nắng ấm
này già biết đã được duyệt y, chấp thuận. Ý nghĩ nhà ở đây ủm thủm mà giá cao
ngất trời không còn ám ảnh cản trở ai nữa.
‘Biển đẹp thiệt’, già Được nói trong khi xiết mạnh mấy ngón
tay.
Nguyễn Văn Sâm
(Victorville, CA. Rằm tháng giêng con Gà 2017)
