Ðể tưởng niệm nhà thơ Mây Ngàn
Tiếng chuông chùa đòng vọng, vang xa trong không gian buốt lạnh
của một chiều cuối Ðông khiến quang cảnh quanh chùa trông thật tịch lieu! Mặt
trời nghiêng về phía quê xưa. Những tia nắng mong manh nhẹ nhàng ve vuốt từng
phiến đá gầy trước sân chùa. Khung cảnh này gợi nơi hồn tôi những câu thơ rất gợi
cảm của Mây Ngàn:
Nắng có màu không? Tím
lẫn hồng?
Hay nắng không màu, nắng
rất trong!
Nắng về tươi thắm ngàn
hoa thắm
Sưởi ấm lòng ai chiều
cuối Ðông.
Lúc này, đối với tôi, bút hiệu Mây Ngàn cũng như bút hiệu của
nhiều nhà văn, nhà thơ tôi quý mến chứ không có gì khác biệt. Nhưng khi vào
trong chánh điện, thấy ảnh và bài vị của Anh đặt giữa chánh điện tôi mới bàng
hoàng xúc động để nhận thức được sự thật mà suốt mấy tuần qua tôi cứ cố tình chối
bỏ: Mây Ngàn Nguyễn Phúc Bửu Châu không còn nữa!
Bằng hữu thường gọi Anh một cách thân mật là Anh Châu hoặc
là Anh Bữu Châu chứ ít ai gọi Anh là Mây Ngàn hay là bác sĩ Bửu Châu.
Từ ngày quen biết Anh, tôi hầu như quên bẳng Anh là một y sĩ
mà tôi chỉ nghĩ anh là một nghệ sĩ; một nghệ sĩ tài tử rất nặng lòng với bạn hữu
và văn học nghệ thuật. Khi ngồi lặng lẻ trong chánh điện, nghe bạn hữu nói về
Anh tôi mới tỉnh trí để “nhìn lại Anh” ở một góc độ mà tôi đã vô tình quên bẳng:
Bác sĩ Bửu Châu tốt nghiệp Y Khoa bác sĩ năm 1968. Anh không
bị trưng dụng vào Quân Y vì lý do sức khỏe. Năm 1974 bác sĩ Bửu Châu thi đậu
văn bằng Master of Public Health tại Singapore và Anh về dạy tại trường Ðại-Học
Y Khoa Huế. Năm 1975, di tản sang Mỹ, Anh định cư tại Mississippi. Tại đây, Anh
nhận chức Medical Health Director. Sau một thời gian Anh trở thành Assistant
District Health Officer for the Mississippi Department of Health. Năm 1979 anh
dời về Houston, làm giáo sư phụ giảng tại Baylor College of Medicine. Một thời
gian sau Anh về làm việc cho tòa thị chính Houston với chức vụ Chief of Health
Department for the City of Houston. Anh đậu “Board” về Y Khoa phòng ngừa. Chính
bác sĩ Bửu Châu thành lập chương trình y tế chuyên lo về bệnh viêm gan
(Hepatitis) cho người Á Ðông. Mấy năm sau cùng Anh chuyển sang quận hạc Harris,
giữ chức vụ Harris County Acting Deputy Director. Sau đó Anh trở thành Director
of Heath Department cho đến khi Anh nghỉ hưu. Anh nhận được rất nhiều bằng khen
thưởng của chính quyền và các trường đại học. (1)
Là một người rất năng động và nặng tinh thần xã hội và giáo
dục, bác sĩ Bửu Châu dùng thời gian hưu trí của Anh vào việc tham gia vào tổ chức
Khuyến Học Tự Lập để nâng cao giáo dục tại Huế. Tổ chức này đang xúc tiến việc
xây cất nhiều trường học tại Thừa Thiên. Trong thời gian này bác sĩ Bửu Châu được
đại học Y Khoa Saigon mời làm giáo sư thỉnh giảng và Anh đã nhận lời.
Sau vài tháng trở lại Mỹ để theo dõi tình trạng sức khỏe,
bác sĩ Bửu Châu lâm bệnh, phải ra, vào bệnh viện nhiều lần. Ðến tháng 11-06 bác
sĩ Bữu Châu cảm thấy khỏe hẳn cho nên quyết định về lại Việt-Nam để tiếp tục
thúc đẩy công việc của tổ chức Khuyến Học Tự Lập – mặc dù các bạn đồng môn với
Anh đều khuyên ngăn Anh nên đình hoản chuyến đi này.
Vào ngày 23 tháng 01 năm 2006, trong một cuộc họp, cô Quỳnh
Trang, một thành viên trong nhóm Khuyến Học Tự Lập, đã tường trình rất nhiều
chi tiết về những hoạt động của nhóm với bác sĩ Bửu Châu. Sau đó Quỳnh Trang
đưa bác sĩ Bửu Châu viếng thăm hai trường mẫu giáo đã hoàn tất.
04 giờ 20 chiều, Quỳnh Trang đưa bác sĩ Bửu Châu về nhà Anh,
tự dưng Quỳnh Trang cảm thấy không an tâm. Quỳnh Trang hỏi thăm tình trạng sức
khỏe của Anh. Anh bảo vẫn khỏe. Về đến nhà cô, 04 giờ 45, Quỳnh Trang cũng vẫn
không an tâm cho nên cô điện thoại đến tư thất bác sĩ Bửu Châu để vấn an. Không
ai trả lời điện thoại.
Hôm sau, ngày 24-01-06, lúc 02 giờ chiều, Quỳnh-Trang nhận
được tin bác sĩ Bửu Châu qua đời!
Bác sĩ Bửu Châu qua đời ngay trong ngôi nhà mà Anh đã được
sinh ra và lớn lên.
Trong khi bạn hữu tiếc thương và nhắc lại những hoạt động không
ngừng nghỉ của bác sĩ Bửu Châu trong địa hạt y tế, xã hội và giáo dục thì – như
phần dẫn nhập tôi đã thưa – tôi lại nghĩ đến nếp sống nội tâm mà Anh vô tình hé
lộ:
Đường đời đó, vinh
quang hay tủi nhục
Còn lại gì? Danh vọng
cũng tàn phai.
Khi xuôi tay, cát bụi
mảnh hình hài
Không hay có cũng chỉ
là ảo tưởng!
Tôi không hiểu làm thế nào một người rất tích cực trong cuộc
sống – như Anh – lại mang tư tưởng nặng triết lý Phật Giáo đến như vậy! Tôi
không nghĩ Anh yếm thế; bởi vì một người yếm thế không thể nuôi dưỡng được trái
tim chan chứa tình yêu:
Nói yêu em, lời nào
cho hết ý?
Tình mênh mông như
sóng biển trào dâng.
Hồn tương tư nên ngây
dại bâng khuâng
Cho nhung nhớ nghẹn
ngào đêm cô tịch...
Trong Anh, tình yêu đôi lứa nhiều khi dạt dào, mênh mông,
tha thiết; nhưng trên hết vẫn là tình yêu cao cả Anh dành trọn vẹn cho Quê
Hương:
Người ơi, hãy nói giúp
giùm ta
Biết tả làm sao nỗi nhớ
nhà!
Không hương, không vị
mà da diết
Nỗi nhớ rung từng thớ
thịt da!
Tôi đến Huế chỉ vài lần, sống ở Huế chỉ vài ngày và mang
trong người chỉ “một nửa Huế” thôi; “rứa mà” bốn câu thơ sau đây Anh vẽ ra một
hình ảnh tuyệt vời cho đến nỗi tôi chỉ mong tôi là người Huế chính gốc để được
yêu thương, được thấm nhập trọn vẹn trong hương cau thơm ngát của vùng không
gian huyền diệu này.
Quê tôi ửng nắng mấy
hàng cau
Thoáng gió đong đưa mấy
dặm bầu
Con đò ngược bến Văn
Lâu đó
Có còn in bóng nước
sông sâu?
Trong tất cả những bài thơ tình cảm Anh dành cho Huế, tôi
thích nhất bài Nhớ Huế:
Ta nhớ vô cùng em biết
không?
Nhớ đồi Vọng Cảnh, gió
ru thông.
Nhớ hồ nước Tịnh, sen
soi bóng
Nhớ bến Văn Lâu, chạnh
tất lòng!
Ta nhớ vô vùng em biết
không?
Nhớ mái trường xưa phượng
thắm hồng
Nhớ mái tóc thề chiều
tan học,
Nhớ nẽo em về một cuối
đông!
Ta nhớ vô cùng em biết
không?
Nhớ trăng thôn Vỹ, nắng
Kim Long.
Nhớ sông Bến Ngự, con
đò nhỏ.
Nhớ má ai kia ửng nắng
hồng.
Ta nhớ vô cùng em biết
không?
Nhớ chiều buông nhẹ tiếng
chuông ngân
Nhớ dòng Hương dịu ôm
thành Huế,
Nhớ quá làm sao nhớ lạ
lùng!
Bài thơ này dường như ra đời vào khoảng giữa thập niên 80,
được nhạc sĩ Song Ngọc phổ nhạc và ca sĩ Khánh Hà trình bày rất nhiều lần. Tình
khúc này, ngay sau khi Song Ngọc vừa hoàn tất, chính anh Bửu Châu đã đàn và hát
tại nhà Anh vào một buổi họp mặt bằng hữu. Tôi nhận thấy Anh Châu hát rất “có hồn”.
Nhưng phải đợi đến khi nghe Khánh Hà hát tôi mới nhận biết mối tình cảm sâu kín
của một người “Huế lai” trong tôi bừng dậy, để rồi trở nên dịu dàng, tha thiết
theo mỗi giai điệu, mỗi tiếng láy ở cuối phân đoạn và cách phát âm những địa
danh thương mến.
Giữa thập niên 80 không khí văn nghệ tại Houston rất sôi nổi.
Và nhà Anh Bửu Châu là tụ điểm của những buổi họp mặt vui và lành mạnh. Anh
Châu và Luật Sư Nguyễn Ngọc Hải chơi Keyboard. Thường thường anh Châu, anh Hải
và tôi hát chung; vì chúng tôi biết nhiều nhạc bản của thập niên 60. Một lần,
tôi không hiểu do đâu Anh Châu biết tôi từng chơi Accordéon. Anh hỏi. Tôi xác
nhận, nhưng thưa với Anh rằng tôi bỏ đàn lâu quá cho nên chẳng còn nhớ được bài
nào. Anh hỏi tôi thường chơi nhạc gì? Tôi đáp nhạc Pháp. Anh mở Cassette những
bản bán cổ điển và những bản thịnh hành của thập niên 60-70. Tôi nhận ra được gần
hết, nhưng vì bản nào cũng dài quá cho nên tôi không nhớ trọn. Ðến bản Etoile
De Neige tôi vui mừng reo lên, vì bài này tương đối ngắn. Anh Châu cũng vui mừng,
bảo sẽ đến nhà tôi lấy Accordéon đem lại để Anh, anh Hải và tôi cùng hòa đàn.
Tôi cho Anh Châu biết rằng tôi không có đàn. Bác sĩ Hồ Vương Minh bảo người con
của anh ấy có một Accordéon và anh Minh sốt sắn đến nhà người con mượn, đem đến
cho tôi.
Sau vài phút “rà” lại, tôi đàn bản Etoile De Neige và anh
Châu, anh Hải đệm theo. Anh Châu cho biết, lúc còn đi học Anh rất thích
Accordéon nhưng vì cây đàn nặng, tình trạng sức khỏe của Anh không cho phép. Nửa
đùa nửa thật Anh Châu đề nghị Anh, anh Hải và tôi thành lập ban tam ca “Ba Con
Mèo...Mun”.
Ðề nghị của Anh Châu, dù đùa hay thật, cũng không thể thực
hiện được; vì Anh Châu lâm trọng bệnh, phải qua ba cuộc giải phẫu tim trong một
thời gian rất ngắn.
Thời gian Anh trải qua ba cuộc giải phẫu, bệnh viện cần máu.
Hầu hết bằng hữu của Anh đều đến bệnh viện hiến máu. Ðây là lúc mọi người thấy
được sự quý mến của bạn hữu dành cho Anh Châu. Không ai bảo ai, nhưng trong
lòng mọi người đều thầm lo, không biết Anh có “qua” được hay không!
Anh đã “qua” được, hồi phục nhanh và yêu đời hơn bao giờ hết!
Anh quay cuồng trong điệu luân vũ. Anh lịch lãm trong từng bước Tango. Anh cười
sảng khoái khi “ù” được một ván mà chược. Ngoài tài năng và kiến thức chuyên
môn, không ai có thể hiểu được Anh lấy năng lực từ đâu để sống trọn vẹn với đời,
để thực hiện những điều mà nhiều người mơ ước.
Anh để lại thi tập Chỉ Là Mơ Thôi. Trong thi tập này có những
bức họa do Anh vẽ, màu sắc rất dịu dàng, tươi đẹp, khơi dậy một sức sống. Trong
thi tập này cũng có những nhạc khúc do chính Anh sáng tác và cũng có những bản
nhạc do vài nhạc sĩ phổ nhạc từ thơ của Anh.
Dòng ý tưởng của tôi vừa đến đến đây thì tiếng niệm kinh
cũng vừa dứt.
Nhìn vạc nắng cuối ngày trải đều trên thềm cỏ úa, tôi ngậm
ngùi nhớ đến mấy câu thơ rất thích rất hợp với tâm trạng của tôi lúc này.
Có những chiều buồn
mây tím bay,
Tím cả hồn tôi em có
hay?
Nẽo về tôi thấy ngàn
sao rụng
Chân bước thẩn thờ,
đôi mắt cay!
Không nén được nỗi buồn, tôi thở dài, chậm bước. Bất ngờ trạng
thái chối bỏ lại trở về trong tôi. Tôi khẽ lắc đầu, thầm nhủ: “Chỉ Là Mơ Thôi”. (2)
1.- Những chi tiết này
do bác sĩ Nguyễn Văn Thuận cung cấp.
2.-Tất cả những phân
đoạn trên đây được trích từ tập thơ Chỉ Là Mơ Thôi của Mây Ngàn.
Điệp Mỹ Linh
http://www.diepmylinh.com
