Năm mậu thân, 1968, tôi vừa đậu tú tài II, được cô tôi đưa lên Sài Gòn ghi
danh vào đại học. Chỉ vài tháng sau, tết đến, nhớ Má nhớ quê, tôi tìm ra bến xe
đò, mua vé về Cà Mau, ước ao đón tết với gia đình. Đường từ Sài Gòn về Bạc Liêu
xe chạy ngon lành, chỉ trở ngại hai bắc: Mỹ Thuận và Cần Thơ. Hành khách phải
chờ phà qua sông, phải đợi xe lên phà, có khi mất vài giờ, xe mới bắt đầu chạy
tiếp. Qua khỏi bắc, xe chạy thông thống, chỉ khi đến Bạc Liêu, mới thật sự gay go.
Đoạn đường từ Bạc Liêu về Cà Mau ngắn, vỏn vẹn khoảng 60 cây số, nhưng rất vất
vả và nguy hiểm. Lúc nào, đoạn đường đó cũng lởm chởm đá cục và ổ gà. Đoạn Hộ
Phòng, chỗ nhà thờ Cha Trương Bửu Diệp, sóng làm đất lở ra tới mé đường. Ban
đêm, phía bên kia lại lén ra đặt mìn. Vô phước cho chiếc xe nào chạy qua, cán
lên, mìn liền nổ tung tóe, chiếc xe sẽ khựng lại, hoặc lật úp, để lại những xác
người đầy máu trên mặt đường.
Tết năm đó, may phước, tôi về Cà Mau an toàn. Nhà tôi ở xóm Huỳnh Long. Gọi là
xóm Huỳnh Long, vì xóm này có rạp chiếu bóng tên đó. Nhà tôi nằm trên bờ kinh
16, mặt ngó ra lộ, phần sau nhô ra kinh theo kiểu nhà sàn. Nhà nằm gần căn cứ
quân sự của tiểu đoàn địa phương quân. Đối diện với bờ kinh bên kia, cũng là
căn cứ quân sự, với các tòa nhà có vẻ kiên cố hơn. Vì gần căn cứ quân sự, nên
dãy nhà sàn dọc theo bờ kinh toàn là nhà vợ lính. Họ theo chồng về đây cắm dùi,
biến nơi đây thành khu gia binh không chính thức. Chỉ có má tôi là dân, lọt vào
đó để bán cà phê cho lính, lây lất sống qua ngày.
Khi tôi về đến nhà, Má tôi đã dọn mâm cúng giao thừa. Khói nhang nghi ngút
cộng với hương thơm hoa quả bay ngào ngạt khắp nhà, khiến lòng tôi bồi hồi nhớ
lại tuổi thơ ấu đã qua. Ngày xưa, ba tôi là một viên chức tin cẩn của Tổng
Thống Ngô Đình Diệm. Khi nền đệ nhất cộng hòa sụp đổ, ba tôi phải chạy trốn,
lánh nạn khắp nơi, vì sợ bị tiêu diệt bởi các tướng lãnh của nền đệ nhị cộng
hòa. Gia đình tôi bị suy sụp từ đó. Tuổi ấu thơ vàng son của tôi bị mất đi từ
đó. Năm nay, tết lại đến, ba tôi ở phương trời nào, không biết có còn nhớ đến
cảnh gia đình ấm cúng ngày xưa? Bây giờ, gia đình chỉ còn lại thằng em út,
nương tựa với má. Ngoài tôi, thằng em kế và hai người anh lớn đều gia nhập quân
đội. Người nào cũng theo đơn vị đi xa, ít có dịp về lại Cà Mau, thăm viếng má
tôi.
Hồi học đệ tứ, tôi có thằng bạn thân tên Lục. Nhà hắn ở gần Tân Lộc, cách
nhà tôi khoảng vài cây số. Hắn thường đến má tôi xin học thi chung với tôi.
Trước mặt người lớn, chúng tôi láp nháp vài câu lấy lệ, rồi khi má quay lưng,
cả hai ngồi tư lự làm thơ, hoặc tâm sự với nhau về môt người con gái tên Thiệp.
Thiệp mặn mà, tóc dài xõa vai, thường mặc áo bà ba trắng, chạy xe đạp qua lại
trước cửa nhà tôi, khi thấy tôi và Lục ngồi chết trân, ngó chòng chọc theo
nàng. Tưởng đó chỉ là một hình bóng để thơ thẩn, nào ngờ Lục yêu Thiệp thật.
Khi lên đệ tam, một hôm, Lục rủ tôi ra quán rượu. Sau vài chum đế hừng hực, Lục
nghiêm trang nói, mai tau đi lính, trả nợ núi sông. Tôi chưng hửng ngó hắn từ
đầu tới chân. Mẹ, mày chưa tới tuổi, đi lính sao được? Hắn nốc thêm một chum,
rít thêm một hơi thuốc, lè nhè bên tai tôi. Tau tình nguyện đi Lôi Hổ, và tau
đã thề, chỉ trở về Cà Mau khi trên ngực đầy huy chương. Tôi vụt cười khà khà,
túm áo Lục, lôi vào bóng tối. Mày đã thất tình con Thiệp, phải không? Hắn chợt
vùng vẫy, tung một cú đấm lên vai tôi. Đó chỉ là một trong những lý do tau đi
lính. Nói xong, Lục hậm hực trỏ ngón tay vô mặt tôi. Tau đã tỏ tình với Thiệp,
và đau đớn thay khi nghe nó nói…nó đã yêu mày. Nói xong, hắn ôm mặt khóc nức
nở. Sáng hôm sau, Lục mất dạng. Cà Mau, kể từ đó, vắng bóng hắn.
Đêm giao thừa, Cà Mau trùm phủ trong bóng tối. Những ngọn đèn đường tỉnh lẻ
mù mờ, dưới chút ánh sáng yếu ớt, chỉ đủ soi một khoảng nhỏ quanh trụ. Năm
1968, người ta còn xài đèn dầu. Điện chưa đủ để cung cấp khắp nơi, trong thành
phố. Tôi đi lang thang kiếm bạn bè, sau khi ăn với má một buổi cơm chiều. Những
bạn bè tôi cũng lang thang kiếm nhau. Tuổi đó, thời đó phải vậy. Chúng tôi
thích vui tập thể, hơn ở nhà nghiêm chỉnh đón giao thừa với gia đình. Tôi
gặp Thiệp trên phố. Nàng cười tươi như hoa với chiếc áo bà ba màu bông cà. Dìa
hồi nào, sao hổng cho người ta hay? Tôi nói dăm ba câu chúc tết Thiệp, rồi vội
vã quay lưng. Thiệp luống cuống, nói vói theo. Có đi học xa, nhớ tết dìa nghen.
Tui ở nhà mình ên, chờ đó!
Chúng tôi tập họp tại nhà thằng Bình, ước khoảng gần hai chục thằng. Căn nhà
này rộng lớn, từ lâu là giang sơn của Bình, vì ba má nó bận trôi nổi bán buôn
trên một chiếc ghe chài nơi xứ lạ. Đêm nay, chúng tôi tổ chức mừng giao thừa
bằng bữa nhậu tưng bừng, với những xị đế và thức ăn được lấy cắp từ nhà của mỗi
đứa. Cuộc vui bắt đầu, dưới ánh sáng yếu ớt của cây đèn cầy chưa soi tỏ mặt
người. Tiệc đang ngon lành, bỗng ngưng bặt lại, bởi tiếng nổ chát chúa vang
lên. Lúc đầu, lưa thưa từng loạt. Sau đó, từng tràng. Rồi kéo dài liên tục,
khắp nơi, khắp chỗ. Bình lóng tai, nghe ngóng. Pháo giao thừa tụi bây ơi! Tiếp
tục đi, nhậu đi! Chẳng có gì đâu. Một thằng bạn chạy hớt hơ hớt hải vào. Mẹ,
súng bắn tùm lum. Ghê quá tụi bây ơi! Chúng tôi chưa kịp phản ứng, chợt phía
sau nhà Bình, dưới con kinh 16, tiếng lội nước lõm bõm lõm bõm. Rồi từng bóng
người xuất hiện, nhẹ nhàng tiến vào nhà Bình. Người nào người nấy lạ quắc, trên
vai mang đầy súng ống đạn dược và những cái túi lĩnh kĩnh. Tên đi đầu lên đạn
lắc rắc, chỉa mũi súng về phía chúng tôi. Ai ở đâu, ngồi yên ở đó. Trong này,
có người nào là lính không? Chúng tôi đồng loạt mếu máo. Học trò. Chúng tôi là
học trò. Thấy họng súng đen ngòm, tôi sợ, muốn té đái ra quần. Tôi cố nhắm mắt
trườn xuống gầm ván, chui xuống lỗ chó, bươi đất, bườn ra bên ngoài. Nhờ mấy
hôm nay trời mưa, đất ướt, nên dễ dàng cho sự thoát thân. Tôi nhẹ nhàng đứng
dậy, cắm đầu cắm cổ chạy thục mạng về hướng căn cứ quân sự. Vừa tới hàng rào
kẽm gai, tôi lại nghe tiếng lên đạn lắc rắc, cùng với tiếng quát vang lên. Ai
đó? Đứng lại. Tôi cố la lên. Tôi, thằng Ân, con bà sáu, đi chơi về. Tiếng kéo
kẽm gai loạt soạt, tiếng người lính càm ràm. Đi đâu về khuya? Bộ không nghe
súng nổ ầm ì sao? Tôi lẩy bẩy chỉ về hướng cầu đập. Việt cộng dìa. Nhiều lắm.
Mấy ổng sắp tiến về đây. Người lính đẩy vai tôi. Vô nhà lẹ lên. Dẫn bà sáu
xuống hầm, núp. Tôi loay quay định đốt đèn, định gọi má tôi thì nghe giọng nói
quen thuộc phát lên. Má đây! Má ở dưới hầm. Súng bắn dữ quá! Con chui xuống
đây, xuống đây. Tôi vừa phóng tới miệng hầm, thì nghe tiếng xè xè rít lên trong
không gian, chẳng bao lâu, trước mặt tôi là một vùng lửa rực sáng, tung
tóe nổ bùng, rung rinh cả đất trời. Tôi nghe như tiếng mưa rào rào khắp nơi,
cộng với tiếng súng khắp chỗ, đua nhau vang rền bốn hướng. Má tôi đã lanh trí,
nắm chân tôi, kéo vô sâu trong hầm, tránh trái pháo vừa rơi xuống căn nhà bên
cạnh.
Trời hừng sáng, tiếng súng mới im bặt. Tôi bò ra miệng hầm, ngó căn nhà kế
bên đã đổ sụp. May quá, gia đình bên đó đã về quê ăn tết. Nếu không, chẳng biết
hậu quả sẽ ra sao? Đằng kia, phía chuồng heo, má tôi đang rấm rức khóc. Bên
cạnh là xác con heo cứng đơ, nằm đẫm máu trên nền nhà. Tôi chưa kịp vỗ về má,
bỗng nghe tiếng kêu khẩn thiết, từ phía sau cầu tắm. Một cái đầu ướt nhem trồi
lên. Hai cánh tay người đó đu lên sàn nhà, lộ ra bộ ngực trần đầy sình đất. Ân
ơi! Cứu tau. Cho tau lên trốn đỡ một chút. Tụi nó đang kiếm bắt tau. Tôi ngạc
nhiên, ngó trân trân người lạ. Trời ! thằng Lục. Mày làm gì ở đây? Mày theo
việt cộng hả? Mày…Thằng Lục đưa ngón tay lên miệng. Suỵt. Nói nhỏ một chút. Làm
ơn, cứu tau với. Tôi lắc đầu, tội nghiệp thằng bạn. Không được, mày phải nhanh
chân đi ngay. Lội ngang qua kinh, mới mong tìm cách trốn thoát. Ở đây, xung
quanh toàn là nhà lính. Trái pháo cũng vừa rớt nơi đây. Một lát, lính sẽ kéo
lại kiểm soát. Mày đi đi, lẹ lên! Thằng Lục run rẩy, chậm chạp ngụp xuống dòng
kinh, rồi biến mất.
Sáng mồng một, tiếng súng im bặt hoàn toàn. Thị xã Cà Mau trở lại bình
thường. Chợ búa nhộn nhịp như cũ. Phòng thông tin phóng loa, việt cộng tấn công
thị xã ngay giờ giao thừa, nhưng với sức chống trả mãnh liệt của chiến sĩ cộng
hòa, chúng đã hoàn toàn thất bại. Hiện, xác chết của chúng được các chiến sĩ
kéo về tập trung ở phòng thông tin tỉnh. Xin đồng bào đến xem cho biết. Tôi rời
nhà, lần bước về phòng thông tin. Trên đường đi, thỉnh thoảng có nhà dân bị
pháo địch rơi vào tan hoang, đổ nát. tôi thấy những mảnh khăn tang đang
phất phơ, tiếng khóc đang ấm ức vang lên. Trường học tôi, các bức tường bị cày
nát bởi hàng trăm vết đạn. Dãy cầu tiêu trường tiểu học tan nát, việt cộng đánh
lầm, tưởng đó là một cái đồn. Tới phòng thông tin, tôi phải luồn giữa đám đông,
chen lên phía trước, để nhìn thấy xác việt cộng nằm chồng lên nhau như một cái
núi. Xác nào cũng trần truồng, máu me đen kịt. Người ta nói, việt cộng tấn công
theo lối biển người. Chúng theo lệnh, đồng loạt cởi quần áo, trần truồng tiến
lên xung phong dành cho được thắng lợi. Lúc đó, tôi còn là học trò, không biết
điều đó có đúng hay sai?
Hôm nay, đã nửa thế kỷ trôi qua, mỗi khi nhớ đến tết mậu thân, tôi vẫn còn
rùng mình, ớn lạnh. Năm ngoái, trong buổi họp mặt đồng hương Cà Mau, tôi có gặp
lại Thiệp. Thiệp bây giờ là bà nội bà ngoại của đàn cháu đông như một gánh hát.
Hậu duệ của Thiệp có cháu đã là kỹ sư, bác sĩ, giám đốc…Nhìn Thiệp ngồi nghiêm
trang và bề thế trên chiếc xe lăn, tôi không tài nào làm sống dậy một cô gái
xõa tóc dài ngày xưa, thường mặc áo bà ba trắng, chạy xe đạp qua lại trước cửa
nhà tôi, khi thấy tôi và Lục ngồi chết trân, ngó chòng chọc theo nàng. Nhớ quá
khứ, tôi không thể không nhớ Lục. Tôi gợi Thiệp, nói về Lục. Thiệp quả quyết
Lục chết lâu rồi. Từ ngày đó đến nay, Lục mất tích luôn. Sau 1975 cũng vậy. Cho
đến bây giờ, không ai thấy Lục trở lại trên quê hương Cà Mau. Tôi ngậm ngùi
giây lát, rồi chợt nhớ đến cái núi xác ở phòng thông tin hôm tết mậu thân. Biết
đâu Lục nằm trong đó. Biết đâu Lục đã trở thành cát bụi, sau cái lúc hắn cầu
cứu tôi. Tôi chợt thở dài. Ôi! Chiến tranh. Chiến tranh quá bạo tàn!
Phạm Hồng Ân
17/05/2018
