Nói tới dân tộc thiểu số miền sơn cước cũng nên nhắc sơ qua một lực lượng
chính trị vũ trang người Thượng biệt danh FULRO. FULRO ra đời từ năm 1958 với
danh xưng bằng tiếng Pháp Front Uni de Lutte des Races Opprimées, viết tắt là FULRO:
Phong trào Giải phóng các Dân tộc Bị Áp bức. Khi nền Đệ I Cộng hòa được thành
lập, Thủ tướng Ngô Đình Diệm hủy bỏ chế độ Hoàng triều Cương thổ của Hoàng đế
Bảo Đại sau 5 năm được thành lập (1950 – 1955).
Ngay khi bãi bỏ chế độ này, tình huynh đệ Kinh Thượng được hàn gắn tưởng
không bao giờ chia rẽ. Tuy nhiên, một trong những đạo dụ của chính phủ Ngô Đình
Diệm được ban hành sau đó không thấy đề cập quy chế riêng cho đồng bào Thượng,
lại phủ nhận đất đai của đồng bào sơn cước, hạn chế việc dạy thổ ngữ Thượng,
các cơ quan địa phương lợi dụng sự thật thà, chất phác của họ để bóc lột, không
nâng đỡ, giao phó các chức vụ quan trọng trong tổ chức hành chánh và quân sự
cho những trí thức Thượng v.v…
Vì những nguyên nhân này, một số nhân sĩ, trí thức Thượng bất mãn đã mạnh mẽ
đứng lên phản kháng khiến cho chính phủ phải xét lại chủ trương đường lối và
ban hành một quy chế riêng cho các sắc tộc Thượng. Tuy nhiên, lợi dụng sự bất
mãn đang bùng phát của người Thượng, những thành phần bất hảo, các cán bộ Việt
cộng, cũng như một số chủ nhân đồn điền người Pháp đã kích động, xúi giục,
tuyên truyền chống chính phủ, đào sâu sự chia rẽ Kinh Thượng đã gây nên phong
trào Cao nguyên Tự trị vào tháng 8 năm 1958, xuất xứ từ bốn sắc tộc Êđê,
Bahnar, Djarai và Koho.
Từ đó phát sinh ra lực lượng vũ trang mang tên FULRO. Ngay khi tổ chức được
hình thành, FULRO đã tiến hành nhiều hoạt động khủng bố sắt máu vừa phá hoại
vừa khoa trương thanh thế. Bản chất của tổ chức FULRO là quấy nhiễu chính phủ,
gieo tang tóc cho dân lành trên suốt dãy cao nguyên Nam Trung phần xuống tới
miền đồng bằng duyên hải nhằm gây chia rẽ tình đoàn kết Kinh Thượng.
Thập niên 1950 – 60 tuyến đường Banmêthuột – Sài Gòn thuộc Quốc lộ 14 còn
giao thông, FULRO đã từng phục kích xe đò; ban đầu chỉ cướp bóc lương thực,
tiền bạc, về sau mới nổi máu giết người Kinh lẫn người Thượng. Có người may mắn
trốn thoát về kể lại bọn FULRO bắt dân đứng dàn hàng ngang xong xả súng. Trong
số những xác người chở về Quân y viện Banmêthuột, có xác người lính Địa phương
quân, là chú tôi bị bắn chết. Trong bộ đồ lính đẫm máu, gương mặt ông bị bắn
nát nửa mặt, may còn trơ lại chiếc răng vàng bị sâu là ba tôi còn nhận dạng
được.
Những cuộc giết chóc này đã gây kinh hoàng trong dân chúng khiến cho tuyến
đường Sài Gòn – Banmêthuột ngừng hoạt động cho đến ngày mất nước. Có ai từng
giáp mặt với FULRO chưa? Tôi được biết các đồn điền, rẫy bái cũng như những
buôn Thượng ở khoảng Cây số 21 trên Quốc lộ 21 đi Ninh Hòa, FULRO thường về đòi
nộp lúa gạo và tống tiền.
Có lần, cả nhà tôi đang ăn cơm tối, chợt nghe có nhiều tiếng chân người lẫn
tiếng súng đạn lích kích ngoài sân. Cả nhà đang hoang mang lo sợ chưa biết rõ
sự tình chợt cánh cửa phên bị đẩy vô theo sau là mũi súng đen ngòm. Đó là những
tên FULRO rừng rú, hung tợn và sắt máu. Chúng bắt chúng tôi ra sân xếp hàng để
nghe tên đầu sỏ đề cao phong trào chống chính phủ của chúng trong khi ba tên vô
nhà lục lạo, vơ vét lương thực xong cả bọn bỏ đi không quên hứa hẹn sẽ trở lại.
Hú vía! Sau lần FULRO xuất hiện chúng tôi không dám ngủ trong nhà nữa. Trời
vừa chạng vạng tối là cả nhà ôm mùng mền lần xuống dưới lưng đồi, chui vô bụi
rậm ngủ qua đêm. Đêm ngủ bờ ngủ bụi ở trong rừng tôi có cảm tưởng như mình lạc
về thời cổ sơ. Đêm ở trong rừng không giống như đêm ở ngoài phố. Đêm im lặng
đến ngộp thở, cái im lặng đầy bí hiểm, đe dọa, chết chóc; im đến nỗi đêm trở
nên sâu thẳm, và cái sâu thẳm đó lại chính là âm thanh của tiếng côn trùng rả
rích lẫn tiếng huýt gió huynh huýt đến lạnh gáy của loài rắn lục ngoài ruộng
lúa. Có người nói đó là tiếng gọi hồn của thần tử.
Sau biến cố tháng 4/1975, Cộng sản Bắc Việt chiếm cứ toàn miền Nam Việt Nam,
tịch thu tất cả tài sản của chính phủ và nhân dân, bắt nhốt các thành phần
“ngụy quân ngụy quyền,” đày dân đi vùng kinh tế mới. Rẫy và xe vận tải của ba
má tôi cũng không ngoại lệ, bị “tiếp thu” vĩnh viễn.
Cũng từ đó lực lượng FULRO càng hoạt động mạnh hơn nhằm khống chế dân chúng
bằng những cuộc bắn giết man rợ, đồng thời rải truyền đơn, xuyên tạc, kích
động, đẩy mạnh khủng bố tấn công các đơn vị bộ đội CS, đốt phá trụ sở, ám sát
cán bộ. FULRO cũng không ngừng tập kích đường giao thông trên các Quốc lộ 14,
19, 20, 21, 25; chận đường, giết hại dân lành, bắt bớ, lôi kéo, không chế hàng
trăm thanh niên ở các xã, buôn làng vào rừng theo FULRO. Năm 1978 tôi về Rạch
Giá vượt biên đến nay đã 40 năm tôi không còn nghe tin tức gì về lực lượng
FULRO nữa. Nghe nói Phong trào Giải phóng các Dân tộc Bị Áp bức này đã bị tiêu
diệt từ năm 1992(?)
Phan Ni Tấn
