Bà Nguyễn Đình Toàn (Ảnh chụp Nov. 2014 – T.Vấn)
1.
Lưu Na từ California gọi điện thoại báo tin chị Hồng Ngọc,
phu nhân nhà thơ Nguyễn Đình Toàn vừa qua đời,* sau một thời gian dài lâm bệnh.
Cái tin đến với tôi vừa ngạc nhiên vừa không ngạc nhiên. Ngạc nhiên là vì tôi
mong đợi một cái tên khác ‘vừa qua đời”, chứ không phải cái tên chị Hồng Ngọc.
Không ngạc nhiên vì đây là những ngày tháng người ta đã mất hẳn sự bất ngờ khi
nghe tin có một ai đó quen biết vừa qua đời. Ai đó có thể là bất cứ ai, già trẻ
lớn bé, nổi tiếng hay không nổi tiếng, trong giới văn chương hay ngoài văn
chương.
Vậy là tác giả “Mật Đắng” của chúng ta đã trở thành góa bụa. Tôi không nghĩ trong đầu ông, trong tim ông, trong cõi lòng già nua héo úa của ông, có giây phút nào nghĩ đến rồi đây mình có thể thành “góa bụa”.
Trong lần gặp gỡ cách đây khoảng dăm bẩy năm, trong căn
phòng chung cư quen thuộc đơn sơ, tôi và người bạn trẻ Lưu Na đã có dịp cùng
nghe ông đọc những dòng thơ rất riêng tư gởi người bạn đời, mà tôi nghe như lời
trăn trối, có nghĩa là ông đang nghĩ đến ngày ông ra đi, bỏ lại người vợ một
mình giữa cõi đời:
“. . . tôi nhìn thấy sự chịu đựng trong dáng dấp
ông ngồi, tay không ngừng vân vê cái ống vố mà có một thời tôi cũng đã coi nó
là vật thiết thân không thể tách rời. Bên cạnh, người bạn đời của ông ngồi lặng
lẽ suốt buổi chiều cũng mang dáng vẻ cam chịu. Thỉnh thỏang, bà đứng lên châm
thêm nước nóng vào bình trà và cất giọng nhẹ nhàng mời khách.
Buổi chiều Cali xuống chậm ngòai kia. Những gịot nắng cuối
cùng rồi cũng tắt. Giữa sự tịch mịch của căn phòng, Nguyễn Đình Tòan như trong
cơn mộng du đột nhiên cất giọng nhẹ nhàng đọc như cách đây hơn 40 năm ông ngồi
trước máy vi âm mỗi tối thứ năm giới thiệu chương trình nhạc chủ đề trên đài
phát thanh Sài Gòn. Người bạn trẻ Lưu na đã kịp ghi lại một đọan như sau:
Tôi cũng kịp mở iphone ghi giọng ông như sợ mình sẽ chẳng
bao giờ còn có dịp.
Đừng nỡ bạc đầu nghe em / Dù cho lòng khô héo. Người
phụ nữ có cái cổ cao như trong bao lời thơ Nguyễn Đình Tòan đưa mắt nhìn chồng
kèm theo nụ cười hạnh phúc. Quả là lời tỏ tình cuối đời tuyệt vời.
Trước khi đứng dậy xin phép kiếu từ, tôi và người bạn trẻ
Lưu Na cũng đã kịp chia nhau cạn chai rượu vang mà bà Tòan để dành từ bao giờ.
Món quà mang về lại Wichita còn có một tập tài liệu hơn 100 bài đọc sách với giọng
đọc Nguyễn Đình Tòan và Hồng Ngọc, người bạn đời lặng lẽ bên cạnh nhà thơ. .
.”.
Dạo ấy, khi về lại Wichita, tôi đã bắt tay ngay vào việc tái
thực hiện chuyên mục Đọc Sách của Nguyễn
Đình Toàn trên trang văn học T.Vấn & Bạn Hữu, vừa vì muốn giới thiệu
giọng đọc mượt mà êm ái của chị Hồng Ngọc đến với đông đảo thính giả Việt Nam,
vừa vì muốn lưu giữ giọng đọc Nguyễn Đình Toàn (dù chương trình này đã được
phát trên đài VOA từ những năm đầu thế kỷ 21, nhưng đài VOA không chú trọng đến
việc lưu giữ làm tài liệu), sợ rằng rồi chúng sẽ bị mất mát như những chương
trình nhạc chủ đề Vũ Thành An năm nào.
Trong bài giới thiệu chuyên mục Đọc Sách với Nguyễn Đình
Toàn, Lưu Na đã viết về giọng đọc Hồng Ngọc như sau:
“. . . Với riêng mình, tôi còn thấy đã hời được một khám
phá, một phụ bản đặc biệt chưa từng có. Đó là giọng đọc, sự đóng góp đầu tiên
và duy nhất của Hồng Ngọc, phu nhân NĐT . Sống nơi tập trung nhiều người Việt,
nghe radio hằng ngày mới biết, không dễ có một giọng xướng ngôn viên chuẩn và
trình độ như giọng Hồng Ngọc. Làm chương trình với nhau hằng ngày và lâu dài
thì nhịp nhàng ăn ý như Vũ Kiểm và Quỳnh Anh đài Little Sài Gòn Radio đã đành,
Đọc Sách của NĐT và Hồng Ngọc là việc không dự trù không chuẩn bị không kinh
nghiệm với nhau từ trước, cái nhịp nhàng có được có lẽ do tình phu thê, do đồng
cảm hơn là một bề dày nghề nghiệp với nhau. Đó là một đóng góp khá thú vị và
giá trị…”(Lưu Na: TIẾNG ĐỒNG VỌNG).
Nhớ lại, lần ấy, đối diện tôi là một người phụ nữ tuy lớn tuổi,
nhưng vẫn còn nguyên vẹn dáng dấp của một người “đầy cá tính” của thời tuổi trẻ.
Nụ cười lúc nào cũng ở trên môi mỗi khi bà nhìn người đối diện. Bà không tham
gia câu chuyện, chỉ thỉnh thoảng đứng dậy đi châm bình trà mới mời khách. Dầu vậy,
bà vẫn ngồi đó, bên cạnh chồng, suốt một buổi chiều cho đến khi khách đứng dậy
lưu luyến ra về.
Nhà văn Ngô Thế Vinh, trong bài viết: “Nguyễn Đình Toàn từ Đồng Cỏ tới Áo Mơ Phai”,
cho tôi biết được nhiều hơn nữa về người phụ nữ đã gây cho tôi một ấn tượng khó
quên ngay buổi đầu gặp gỡ. Theo ông, bà “Tú Xương Thu Hồng” (tức Hồng Ngọc ) đã
từng là một xướng ngôn viên của một chương trình cho đài phát thanh Sài Gòn trước
1975. Thảo nào giọng đọc Hồng Ngọc trong hơn 100 bài phát thanh của “Đọc Sách với Nguyễn Đình Toàn” mềm mại dịu
dàng đến như thế, quyến rũ đến như thế.
2.
Nguyễn Đình Toàn nay đã quá tuổi 80. Cái tuổi mà, theo ông,
còn sống là một cực hình. Nhưng dù cực hình, ông vẫn phải sống. Ít nhất cho đến
khi chị Hồng Ngọc qua đời, dù chị trẻ hơn chồng vài tuổi. Mới 3 năm trước, vợ
chồng tôi gặp lại nhà thơ, chị Hồng Ngọc và nhà văn trẻ Lưu Na cũng tại căn
phòng chung cư cũ kỹ, chị Hồng Ngọc đã xuống sắc khá nhiều và trí nhớ không khá
hơn được chút nào. Ngoài nụ cười vẫn tươi, vẫn ròn rã. Khi chia tay, chúng tôi
nhìn nhau thở dài, chỉ nghĩ vụng trong lòng lần gặp nào cũng có thể là lần gặp
cuối. Sau lần gặp ấy, nhà tôi trải qua một cuộc giải phẩu não thập tử nhất
sinh. Tôi cũng vào bệnh viện gắn máy trợ tim. Đến nay, người duy nhất tạm gọi
là khỏe mạnh chỉ còn Lưu Na. Còn lại đều ngáp ngáp, sống qua ngày, chờ qua đời.
Giờ thì chị Hồng Ngọc đã trả xong nợ đời. Nhà thơ của chúng
ta hẳn cũng sẽ yên tâm ra đi bất cứ lúc nào. Vì, như lời căn dặn của ông,
dù cho lòng khô héo, bà đã không nỡ bạc đầu.
Như lời thơ dăm bẩy năm trước:
Thác là thể phách còn là tinh anh. Tinh anh Hồng Ngọc vẫn
còn đó, hòa quyện với tinh anh Nguyễn Đình Toàn, sẽ còn ở lại với đời qua gần
100 episodes của chuyên mục đọc sách với Nguyễn Đình Toàn, thứ hòa quyện tuyệt
vời mà Lưu Na cho rằng đó là kết quả của tình nghĩa phu thê Nguyễn Đình Toàn
Nguyễn thị Hồng Ngọc.
Xin cầu cho linh hồn người về được nơi sẽ đến.
T.Vấn
Ngày 26 tháng 2 năm 32021
*Maria Nguyễn Thị Thu Hồng qua đời ngày 24-02-2021, hưởng
thọ 78 tuổi.
