1.
Vài năm gần đây, càng bước vào tuổi già tôi càng hay sống
hoài niệm quá khứ, thường chạnh lòng nhớ tới những điều xưa cũ, như những kỷ niệm,
những biến cố, những gương mặt người thân, bạn bè… đã một thời hiện diện trong
cuộc sống của mình.
Thường tự nhiên mà nhớ, mà lục lại kỷ niệm chứ ít khi cần ai hay điều gì tác động. Riêng vào các thời điểm kết thúc năm tháng, giao mùa mưa nắng… thì lại càng nhớ, day dứt, muộn phiền. Có phải là điều dở hơi, lố bịch không một khi đã nhẹ gánh cơm áo, bớt đi nỗi lo vật chất như đa số trong chúng ta hiện nay thì có lúc chúng ta biến thành loài nhai lại kỷ niệm hay loài gặm nhấm cảm xúc, cứ như bày đặt sống “tâm linh”?
Thiển nghĩ, trong toàn bộ những khổ đau đời người, có cái thứ
khổ âm ỉ ngấm ngầm đến từ hai thứ nợ: nợ từ quá khứ/ sự nghiệp thăng trầm và nợ
từ chia lìa, mất mát bởi “sinh ly, tử biệt”. Thành ra, khi no-cơm-ấm-cật ngồi
buồn một mình hay chỉ bởi một chút khơi gợi tình cờ từ sinh hoạt, tin tức hằng
ngày, mình lại chạnh lòng, như nhớ hai đấng sinh thành đã khuất bóng, nhớ những
anh em trong nhà và bạn bè cố cựu đã chết khi còn trẻ hay chỉ mới trung niên,
chưa kịp nếm mùi tuổi già; nhớ con gái còn chật vật ở xứ người; nhớ bạn thân vừa
trải qua sinh tử trong ca mổ tim… Xin lỗi, nhớ cả con chó xù Nhật-lai-ta tên là
Misa, chỉ được nuôi bằng cơm thừa canh cặn thời vợ chồng mình còn khó khăn, thiếu
thốn và nó đã chết vì già yếu, trong khi con Misa ngày nay (đặt cùng tên để tưởng
nhớ Misa trước) được ăn món ngon, món sạch mà còn chảnh chọe không chịu.
Đúng ra là từ lâu hơn, cỡ chục năm gần đây, mình đã hay bị
những đợt nhớ/ quên chập chùng. Như vào cuối năm nào đó, bạn bè nhóm Triết thời
cùng học Văn Khoa đông vui họp mặt Noel. Ngồi giữa tiệc vui lại chạnh nhớ những
bạn vì cách xa địa lý, không thể có mặt cùng những bạn đã về cõi Vĩnh Hằng.
Càng đông vui càng nhớ các bạn ấy thấm thía! Rồi nhớ, dù ngày bạn mất mình có
cùng vài người bạn trong nhóm đến giúp tang ma và chuyển số tiền tương trợ do
các bạn ở xa gởi về, và dù mình có dự bữa giỗ bạn một hai năm đầu, nhưng tệ là
mấy cái Tết rồi mình đã không ráng sắp xếp ghé thăm, chí ít cũng phải có điện/
thư thăm hỏi gia đình, con cái của bạn.
2.
Trên tất cả, mỉa mai nhất đến phải nhớ nhất là lần chính thức
bị người khác vạch ra chứng hay quên của mình. Sau ngày dính Covid (tháng
11/2021), trí nhớ mình sa sút thấy rõ. Nghe dư luận râm ran nói về hội chứng hậu-Covid,
mình tìm đến BV Thống Nhất ở Tân Bình. Hơn 10 năm trước, mình đã đến Lão khoa của
BV này để chữa hiện tượng hay quên, hay ‘lẫn’. Nay (năm 2021), khoa Lão đã bị dẹp,
khoa Tâm thần kinh bao luôn chức năng, nhiệm vụ của khoa này. Nghe mình khai bệnh
xong, bác sĩ hỏi vài câu rồi bảo “Chú lặp lại và ghi nhớ tên 5 món vật này nhé.
Cái bàn. Cây viêt. Máy đo huyết áp…” Bệnh nhân 73 tuổi lặp lại xong xuôi, bác
sĩ nói sang vài chuyện khác và đột ngột hỏi “7 lần 9 là mấy? Chú nhớ không?” rồi
“26 trừ 12 còn bao nhiêu?”, và cái kiểu làm toán nhanh này cũng được đưa
ra 5 lần. Làm toán xong, bác sĩ bảo kể tên 5 món vật vừa nêu tên. Kết quả: bệnh
nhân 73 tuổi chỉ nhắc lại được tên 3/5 món đồ vật phải nhớ, nghĩ mãi cũng không
nhớ nổi 2 món còn lại; đồng thời chỉ làm đúng/ nhanh được 3/5 bài toán nhanh, 2
bài toán còn lại thì ngắc ngứ, làm nhẩm trong đầu rất lâu mà cũng không đáp được.
Ra toa thuốc, bác sĩ kết luận rằng bệnh nhân bị “Rối loạn trí nhớ – Rối loạn nhận
thức (nhẹ) – Trầm cảm (nhẹ)”và an ủi: “Về nguyên nhân bác bị những rối loạn
trên thì chưa có chứng minh chính thức là hậu-Covid mà rất có thể là do mất ngủ
kéo dài và lo nghĩ – như bác đã khai. Nay BS cho thuốc uống 1 tháng xem sao.
Thuốc ngủ trong toa thì bác nên uống, đừng bỏ bởi ở đây BS cho liều nhẹ nhất, đừng
ngại bị lậm thuốc ngủ. Bác cũng cần ăn uống, nghỉ ngơi, vận động tốt. Tháng sau
nhớ đi tái khám”.
4.
Lại chợt nhớ ngày xưa, thời học Văn Khoa, mê nhạc Phạm Duy ,
trong tình khúc ‘Ngày đó chúng mình’ của ông có mấy câu thấm thía: “Ngày đó có
em đi khỏi đời rồi/ Và trăng sao đã tắt dưới trời tăm tối”. Đang lúc thất tình
– không thể nào nhớ là bởi hình bóng nào nữa – mình bày đặt làm riêng lời kết
cho tình khúc đau thương này, rằng “Ngày đó có nhớ thương hiện thành người”, có
điều là mơ hồ, nếu bị ai tra vấn thì không hề trả lời minh bạch là ‘nhớ thương’
ai. Ngày nay, cũng thỉnh thoảng là những nỗi nhớ, nỗi thương mông lung, bảng lảng
như thế, hay vài khi tâm trạng có bám chút ít vào từ khuôn mặt, kỷ niệm, hình ảnh
nào đó thuộc về chuyện cũ người xưa một thời, nhất là bám vào các nguyên mẫu mà
mình có thể đem pha trộn, hình thành các nhân vật trong truyện.
Lẽ nào ở tuổi đời trên ‘7 bó’ mệt mỏi này, còn chút gì đó sống
động – vài khi cũng có thể chợt hưng phấn một cách kỳ chướng rồi… tắt ngủm! –
trong trí tưởng tuổi già, giúp cho mình không rơi vào tình trạng dửng dưng, vô
cảm trước cuộc sống, thì chiếm lấy mi-crô và sân khấu hiện giờ lại toàn là những
nỗi nhớ, những hoài niệm, những ân hận, những tiếc nuối… chứ không phải những
hy vọng, những ước mơ, những dự phóng đã trễ muộn nếu còn muốn và ráng thực hiện
trong phần đời còn lại?
Thôi thì, những lúc được ngồi giữa bạn bè ít khi đông đủ như
ý muốn nhưng cả đám vẫn vui vẻ, ấm cúng, như có anh bạn sẵn sàng tranh cãi chí
chát chuyện không đâu, có cô em sẵn sàng tin là có rượu uống tiếp mới vui, mình
vẫn thầm tạ ơn đời, tạ ơn cuộc sống đã cho mình khi sống/ đến với bạn bè đã
không đến nỗi bị lẻ loi, cô quạnh giữa chợ đời, còn có bằng hữu chịu khó
nghe/xem/ đăng những điều mình giãi bày như tâm sự vụn vặt, kể cả những suy
nghĩ, cảm nhận bi quan, ám tối.
Phạm Nga
(Sydney, cuối đông 2022)
