Một lần tôi từ Houston về lại Boston trong cơn bão tuyết.
Tuyết rơi lớn đến độ phi đạo không an toàn để phi cơ hạ cánh. Phi cơ bay thấp.
Tôi có thể nghe tiếng tuyết đập vào thân máy bay xào xạc như có thể làm chiếc hộp
kim loại mong manh kia vỡ nát bất cứ lúc nào. Phi cơ vần vũ trên không phận
Boston cho đến khi gần hết xăng phải bay ngược lại phi trường Providence, cách
Boston 45 dặm. Tuyết ở Providence cũng rất dày tuy không bằng Boston.
Trạm kiểm soát không lưu không có chọn lựa nào khác nên phải cho phi cơ hạ xuống
trong tình trạng vô cùng nguy hiểm. Tiếng cọ xát của đôi cánh máy bay cắt xuyên
qua lớp tuyết dày như tiếng lụa xé. Tôi đoán thầm, tất cả hành khách chắc đang
thề thốt sẽ không bao giờ đi máy bay lần nào nữa. Sau khi hạ xuống xong, phi cơ
đậu ngay cuối phi đạo vì không đủ sức để lăn vào cửa. Hành khách phải bước xuống
và lội lên 20 phân tây tuyết để vào hành lang phi trường.
Nhưng đó cũng là lúc cành hoa tình người nở rộ. Các bạn trẻ
dìu các cụ già, những người còn khỏe giúp bế các em nhỏ, tay xách, vai mang vào
bên trong phi trường. Đoạn đường ngắn nhưng gần cả giờ mới vượt qua được. Chúng
tôi chen chúc nhau trong hành lang chật hẹp của một phòng chờ. Ngày đó cell
phone còn rất hiếm. Trong hơn trăm người chỉ có vài chiếc. Tôi có một cái phone
hiệu Nextel nặng nề do hãng cấp nhưng dây điện thì lại gởi theo hành lý. Tôi
chia cho những người chung quanh để họ gọi về nhà. Mỗi người chỉ được phép nói
một câu.
Sang ngày hôm sau, chúng tôi cùng lên chiếc xe bus do hãng máy bay cung cấp để
về Boston. Những người trẻ đều phải đứng, chỗ ngồi dành cho các cụ già, phụ nữ
và các cháu nhỏ. Đoạn đường 45 dặm là đoạn đường gian khổ. Khi xe chạy vài trăm
thước chúng tôi phải xuống đào tuyết bằng tất cả những gì mình có. Lại chia nhau
từng khúc bánh mì, từng ly nước ngọt, những lời an ủi, khuyến khích. Không ai
thở than, trách móc. Tất cả đều sống như một gia đình trong cơn hoạn nạn.
Đến chiều tối chúng tôi mới về đến Boston. Khi chia tay nhau ở hành lang phi
trường Logan, bà cụ ngồi gần chỗ tôi chợt đứng lên, nói lớn như để mọi người
cùng nghe: “Cuộc đời thật là kỳ lạ, những người sống với nhau một ngày trọn vẹn,
gần gũi, đáng nhớ như thế này mà suốt đời còn lại có thể sẽ không bao giờ gặp
nhau lần nữa.”
Nhiều người trước đây cũng đã nói những câu tương tự như cụ. Nhưng khác với các
triết gia chứng nghiệm lý lẽ của kiếp nhân sinh bằng sự suy niệm, câu nói của
bà cụ là kết luận sau một ngày thật trọn vẹn vui buồn chúng tôi đã sống với
nhau.
Câu nói của cụ nhắc nhở về đặc tính mong manh của kiếp người, nhưng đồng thời từ
trong cái mong manh, lo âu, sợ hãi đó, giá trị đích thực của tình người được thể
hiện.
Sống chết là định luật hiển nhiên nhưng không phải ai cũng dễ dàng chấp nhận.
Nhiều người sống tưởng như mình sẽ không bao giờ chết.
Với tôi, câu nói của cụ như được trích ra từ số phận gắn liền với cuộc đời
mình. Biết bao khoảnh khắc quý giá trong đời tôi đã sống qua và có thể sẽ không
bao giờ được sống qua lần nữa. Nhiều khi ngồi một mình hình dung lại những kỷ
niệm. Từ tuổi thơ cho đến lúc trưởng thành. Những chuyến xe. Những sân ga. Dòng
sông Thu Bồn. Mặt hồ trong buổi chiều cuối thu. Ly cà-phê đen. Bài hát cũ. Tất
cả vẫn còn đó nhưng đã rất xa xôi.
Tôi đi qua cuộc đời này như chiếc lá.
Nhà văn Lương Thư Trung, hiện đang cư ngụ tại Houston, khi còn ở Boston, có lần
thắc mắc tại sao tôi thường viết về những chiếc lá. Một ngày rảnh rỗi anh ngồi
đọc tập “Đổi Cả Thiên Thu Tiếng Mẹ Cười” và sau đó viết một tùy bút "Người
tiều phu và những chiếc lá vàng" với những câu rất đẹp: “Đất trời rồi sẽ
chuyển sang mùa theo sự vận hành của vũ trụ. Những chiếc lá vàng rồi sẽ rơi rụng,
bay đi, bỏ lại bên trời những cành, những nhánh khẳng khiu, buồn thảm đến ngậm
ngùi… Trong dòng đời, với biết bao lần ngụp lặn, chìm đắm trong bể khổ trầm
luân, giông tố, bão bùng… Rồi bức tranh vân cẩu cũng phải tan đi, để trả lại trần
gian này một chút nắng ấm mặt trời, để trả lại cho con người một cõi an nhiên,
thanh tịnh. Cao đẹp biết bao khi có những con người hy sinh đời mình, tự nguyện
làm một người tiều phu với tấm lòng từ bi đi khắp bốn phương tám hướng, gom góp
từ nhánh củi, cọng rơm, ngọn cỏ đến những chiếc lá vàng khô để đốt lửa soi đường,
sưởi ấm nhân sinh! Hạnh phúc thay được làm một nhà thơ! Hạnh phúc thay được làm
một người tiều phu với tấm lòng từ bi đi góp nhặt những chiếc lá vàng!”
Con đi góp lá ngàn phương lại
Đốt lửa cho đời tan khói sương.
Anh gởi tôi đọc. Chính tôi cũng lấy làm ngạc nhiên mình dùng chữ lá nhiều đến
thế. Có lẽ vì lá gần gũi tôi trong một khoảng đời niên thiếu khá dài.
Ðừng khóc mẹ ơi hãy ráng chờ
Ngậm ngùi con sẽ giấu trong thơ
Ðau thương con viết vào trong lá
Hơi ấm con tìm trong giấc mơ
Hay
Ai về qua phố Hội An
Mua giùm tôi tấm lụa vàng Duy Xuyên
Tôi đi quét lá trăm miền
Mẹ ngồi dệt sợi ưu phiền quanh năm
Hay
Mỗi buổi sáng tôi một mình ôm chổi
Quét lá vàng như quét nỗi cô đơn
Lá vẫn rụng khi mỗi mùa thu tới
Như đời tôi tiếp nối chuyện đau buồn
Hay
Một chiếc lá vừa rơi trên nấm mộ
Thu đã về rồi đó phải không em
Anh chợt thấy bàng hoàng trong tuổi dại
Một tình thương tha thiết sẽ không quên.
Hay
Em đừng hỏi ta mong về quê cũ
Chiếc lá khô còn nhớ cội thương cành
Ta chẳng lẽ bước chân đời lê mãi
Nơi quê người làm một kẻ lưu dân
Hay
Cho tôi nhặt chiếc lá vàng trước ngõ
Viết bài thơ tha thiết hiến dâng đời
Chút chân tình trang trải với muôn nơi
Rất nhỏ bé nhưng vô cùng sâu rộng
Hay
Mỗi chiếc lá như chừng nghe hơi thở
Mỗi cành cây như có một linh hồn
Ta sẽ về sống lại một lần thôi
Em sẽ khóc như chưa hề được khóc
Hay
Ai mang em trên đường đi vượt biển
Chẳng kịp về thăm góc phố năm xưa
Em bỏ đi như lá bỏ quên mùa
Như giọt nước quên tấm lòng biển cả.
Và nhiều nữa.
Ngày xưa khi trọ học ở Viên Giác, tôi nhỏ nhất trong chùa nên được giao công việc
quét lá. Anh Hùng gánh nước, anh Sáu tưới rau, chú Ngô đi chợ, còn tôi không
làm được những chuyện đó nên chỉ lo làm sạch sân chùa. Không ai có phòng ngủ
riêng. Năm đầu tôi ở chung phòng với chú Điển, bây giờ là Hòa Thượng Thích Như
Điển. Mấy năm sau tôi dọn sang ở với các điệu cùng lứa tuổi trong căn phòng sát
dưới gốc đa. Các điệu rất vô tư. Nằm xuống là ngủ ngay. Đúng giờ thức dậy đi tụng
kinh khuya. Tụng kinh xong lại đi ngủ tiếp. Các điệu hoạt động tự nhiên như những
chiếc máy. Ít cười và ít nói. Tôi cũng cùng tuổi nhưng không như các điệu, đêm
nào khi tới phiên mình đánh chuông xong, tôi thường nằm bên hiên chùa nghe tiếng
lá reo. Nhất là mùa thu, tiếng lá rung như một điệu nhạc.
Ở chùa Viên Giác ngày đó có thầy Giải Nguyên. Thầy đi tu khi tuổi đã về già sau
khi đã nếm đủ hương vị đắng cay, thăng trầm, vinh nhục của cuộc đời. Thầy là một
trong những người giàu có ở Duy Xuyên bỗng dưng phát nguyện xuất gia. Năm đó thầy
đã ngoài sáu chục tuổi. Những người già thường ít ngủ. Thầy cũng thế. Khi thấy
tôi nằm trên bệ xi-măng trước chùa, thầy cũng đến ngồi gần. Thầy kể tôi nghe
nhiều chuyện vui buồn trong đời thầy. Nhưng dù chuyện gì cũng chỉ để dẫn đến một
lời khuyên dành cho tôi, đời là bể khổ và chỉ có đi tu là con đường giải thoát.
Tôi không phản đối lý luận của thầy nhưng bạch với thầy tôi không muốn đi tu.
Tôi chỉ là người trọ học và một ngày không xa tôi sẽ ra đi. Tương lai của tôi nằm
phía bên kia cổng tam quan. Dường như tôi sinh ra là để đi xa. Đi theo chọn lựa
và nhiều khi không có quyền chọn lựa.
Giống như bà cụ đã quên mình vừa trải qua một kinh nghiệm sống chết mà chỉ còn
nhớ đến những kỷ niệm đẹp, tôi cũng thường nghĩ đến những hạnh phúc nhiều hơn
là gian khổ khi nhìn lại quá khứ.
Tôi nghĩ đến những người tôi đã mang ơn. Nhiều lắm. Từ những đứa bạn nhỏ chắt
chiu những đồng tiền lẻ của cha mẹ cho để chia sẻ với tôi cho đến Mẹ Hòa Hưng,
người đã nuôi tôi chín năm thử thách nhất của đời mình.
Nhưng những cực khổ đó đã trở thành phân bón cho những bông hoa tình người
trong khu vườn mùa xuân của đời tôi nở rộ, để hôm nay khi nghĩ đến Viên Giác
tôi cảm thấy thật êm đềm. Tiếng chuông chùa, lời kinh khuya đã nhẹ nhàng đi vào
tuổi thơ tôi, đã chuyển hóa tâm hồn chất đầy oan nghiệt của tôi mà nhiều khi
tôi không biết.
Câu nói của bà cụ từ chuyến bay Houston, từ đó, có thể viết ngắn hơn, tình
thương và tình người mới thật sự là mùa xuân vĩnh cửu của con người.
Trần Trung Đạo
(Trích trong Những Đoản Văn và Dưới Bóng Đa Chùa Viên Giác, ảnh tôi chụp nhiều
nơi mang ý nghĩa tình thương và tình người)
