Trước năm bảy lăm, tôi chỉ mới xấp xỉ bước qua tuổi mười
sáu, sống ở thành phố lớn, ngoài học đường, sách vở, bạn bè, chuyện tôi “quan
tâm” nhất thuở ấy chỉ là… con trai. Con trai đồng lứa, khác lứa. “Thằng” nào đẹp
trai, anh nào lãng tử, anh nào “có tâm sự đi nói cùng cây cỏ”.
Tôi nói với anh truyện về lính, về người lính Việt Nam Cộng
Hoà, sau bảy lăm đương nhiên hoàn toàn mất dấu, nên khi được đọc truyện ngắn ấy
lần đầu tiên, tôi đã xúc động đến muốn khóc thì làm sao tôi không thể nhớ được.
Ðã vậy tôi còn đọc rất nhiều lần nữa là khác. Anh Tiến bảo nếu vậy thì em đọc
thêm những thằng bạn anh đi.
Anh Tưởng Năng Tiến đi biệt kích dù, những người bạn viết
lách của anh, Oki thám báo, Nguyễn Nam An nhảy dù, Cao Xuân Huy thuỷ quân lục
chiến… Anh giới thiệu họ với tôi. Và tôi đọc Tháng Ba Gãy Súng của anh Cao Xuân
Huy vào thời đó.
Anh Cao Xuân Huy không nhận mình là nhà văn. Anh nói chỉ muốn
kể lại chuyện cũ, chuyện thật của một tháng Ba đau thương năm nào. Anh viết “Tôi
muốn nói lên một điều đau lòng cho những thằng cầm súng, những khẩu súng mà
không có đạn thì giá trị không bằng một khúc củi mục” (Tựa “Tháng Ba Gãy Súng”
xuất bản năm 1985). Anh viết về những chuyện thật, thật đến lạnh người.
Tôi không là người phê bình, nhận xét về sách, nên tôi không
viết về những điều anh kể lại trong Tháng Ba Gãy Súng. Nhưng tôi muốn nói tôi
đã đọc cuốn sách của anh với tất cả nỗi ngậm ngùi và đau lòng. Mặt trận mà anh
Cao Xuân Huy đã chiến đấu để giữ cho đến lúc phải bỏ súng, tan hàng, cũng là
nơi mà tôi từng sống, nên nỗi ngậm ngùi, nỗi đau lòng ấy tăng lên gấp đôi, gấp
ba, gấp bội phần. Sau này khi anh làm chủ nhiệm tờ Văn Học thay cho anh Nguyễn
Mộng Giác, tôi thân hơn với anh, thỉnh thoảng tôi hay trêu anh như thường trêu
những tiền bối khác, tôi nói mỗi năm tới tháng Ba, anh giết đi giết lại em nhiều
lần.
Năm nay lại tháng Ba đang về, và tôi lại nhớ đến anh, nhớ
bài viết ngắn về ngày anh ra đi…
oOo
Ở Ðức, tôi viết thư qua cho anh Cao Xuân Huy, nói, “anh Triều
Hoa Ðại rủ em và Lê Minh Hà sang Florida mà bảo chỉ bao ăn phở, không bao nước
uống, nên kỳ này em đi Bolsa”. Ðương kim chủ bút Văn Học lúc ấy trả lời “Ừ, thì
sang đây. Thủy Quân Lục Chiến ngon hơn Bộ Binh. Tụi em sang đây, anh dẫn đi ăn
phở, tô xe lửa. Và cho uống cả cà phê nữa”.
Gì chứ bị chê láu cá tôi đâu có ngán. Ai gặp tôi mà không
nói như vậy. Nên tôi cười. “Vì vậy anh phải nhớ lời hứa đấy nhé, nhớ cả phở lẫn
cà phê đấy nhé”.
Hôm ấy tôi được chừng hơn nửa tiểu đội văn nghệ sĩ Bolsa dẫn
đi ăn phở, uống cà phê. Ngồi nghe anh Hồ Thành Ðức và anh Huy kể chuyện tiếu
lâm cười muốn chảy nước mắt. Ðược một lát, anh Huy quay sang Nguyễn Nam An, bảo
“con bé này hay đi nhà thờ, bắt nghe in ít như thế chắc đủ rồi”.
Nắng lên cao. Chưa kịp tan hàng, vợ chồng anh chị Nguyễn Mộng
Giác và chủ bút Hợp Lưu Ðặng Hiền nghe tôi tới, chạy ra. Và sau đó lại lục tục
kéo nhau đi ăn trưa. Anh Huy hỏi quán nào, tôi bảo nếu như chưa lên ngôi thì đi
Nguyễn Huệ, đã đăng quang thì qua Quang Trung. Tôi tiếp, quán nào cũng được,
hôm nay em uống rượu với anh. Anh Huy cười, lắc đầu, anh bịnh quá, hết uống nổi
rồi.
Tôi láu cá, đã nghe có người kể anh bịnh, nên xạo sự trêu
anh. Rượu ngon không có bạn hiền. Một hồi bị trêu quá, anh bèn nói lần sau em
sang, anh hết bịnh thì uống không xỉn không làm người.
Tôi cười. Nghĩ bụng, cỡ tôi, đẩy chừng hai cái nắp đã xỉn. Lần
sau anh hết bịnh chắc tôi phải đào hầm mà trốn anh.
Tôi nghĩ không ra anh bịnh. Càng không thể nghĩ anh bịnh nặng
đến vậy. Tháng chín năm ngoái anh réo tôi khi anh xuống miền Nam Bán cầu, “em
đang ở đâu trên cái đất Sydney này vậy, ra mà dẫn anh đi ăn phở đi chứ”. Thật
là trớ trêu. Tôi gào lên với anh, “em đang ở Mỹ”. Anh kêu, “ê, ê, chơi gì kỳ vậy.
Anh sang đây còn em thì sang bên kia”. Tôi cãi, anh đi không chọn ngày em biết
làm sao. Và tôi tiếp thôi cho tôi khất nợ anh một kỳ. Anh độ lượng ừ. Sau đó
tôi hẹn tháng mười một khi về lại LA, tôi sẽ đến thăm anh. Anh lại ừ.
Anh đi, chẳng chọn ngày chọn tháng gì cả. Cũng không thèm
thông báo cho tôi biết anh sang Úc. Nên anh làm tôi mắc nợ. Rồi cái hẹn của
tôi, tháng mười một năm ngoái xuống tới LA, chộn rộn, tôi lại không đi thăm
anh.
Không thăm viếng. Không trả nợ trả nần. Tôi càng không tin nổi
mình sẽ chẳng bao giờ còn có thể đưa anh đi ăn bát phở ở Sydney. Cũng không thể
nào ghé lại Bolsa trêu anh, rủ anh uống rượu.
Tháng 11. Nhanh và ngắn như bàn tay mở ra đóng lại. Nhanh
như anh lại lần nữa, lên đường không biết chọn ngày chọn tháng. Không kịp cả
nghe tôi nói, em sắp ghé lại rồi…