1
Cuối tháng Ba, những cơn gió nóng tràn về thành phố. Một hai
trận mưa lạc loài đến sớm rồi thôi. Không khí ngột ngạt. Mùi đất nồng khó chịu.
Như một cô gái uể oải trong cơn bệnh, thành phố trông mệt mỏi,
rạc rời.
Đoan đi vào Câu lạc bộ của trường. Bình thường, cứ đến thứ Sáu là không khí chuẩn bị cho chiều văn nghệ thứ Bảy lại nhộn nhịp. Nhưng hôm nay, như có một cái gì kéo mọi thứ chùng xuống.
Hai người nam sinh viên bước vào. Chị Thuận đứng dậy. Đó là
hai anh quân dược, sinh viên năm cuối. Mọi người chào nhau. Bỗng dưng cái màu đồng
phục ka-ki vàng của họ làm Đoan nghe bồi hồi và liên tưởng đến một người bạn.
Ngày hôm qua mới nhận được thư của Lưu. Lưu vẫn ở quê nhà Hàm Tân, làm người
lính giải ngũ sớm. Một cái chân đã gửi lại trong đất sau ngày ký Hiệp định
Paris 1973. Chưa có dịp gặp lại Lưu, Đoan chỉ còn biết viết thư để khích lệ
tinh thần người bạn cũ.
Muốn tìm Phước Hương không khó, chỉ vào phòng thực tập Sinh
Hóa là gặp ngay. Đoan biết như thế vì nhóm của Phước Hương hôm nay làm “T.P.
Sinh Hóa”. Đoan hơi mỉm cười vì sự quan tâm đặc biệt của mình đối với Phước
Hương. Nhưng không phải là bây giờ, mà từ ngày Đoan làm “lính mới tò te” bước
chân vào trường. Dạo đó Phước Hương học năm thứ Hai. Ngày đầu Đoan vào Câu lạc
bộ chỉ để nghe nhạc, biết Phước Hương như một ca sĩ của trường. Cái tên như tên
con gái làm Đoan để ý xem người này có gì đặc biệt. Một thư sinh nho nhã đúng
nghĩa, nhưng có giọng hát mạnh, trầm và buồn. Đặc biệt, Phước Hương chỉ hát một
loại nhạc: nhạc tình của Đặng Công Nam, người nhạc sĩ thời danh được ưa thích
nhất trong giới sinh viên. Và như một sự kết nghĩa, một gắn bó của duyên văn
nghệ, Đoan và Phước Hương thường đi hát chung với nhau. Mà họ cũng rất lạ, hơi
ngược đời: Đoan đàn guitar, Phước Hương hát.
Chỉ là “duyên văn nghệ”, Đoan mỉm cười.
Có người bạn gọi, Phước Hương cáo lỗi Đoan và vào phòng.
Đoan tiếp tục đi, còn nửa tiếng nữa mới đến giờ mình vào làm trong labo Ký Sinh
Trùng. Đoan muốn dạo một chút trong sân trường. Giờ này không đông lắm, chỉ có
một số sinh viên vội vã đi vào Giảng Đường Một. Các khu thực tập đều đóng kín.
Những con người cần mẫn nhốt mình trong đó. Đoan cũng thế, ngày ngày đến trường
cũng nhốt mình trong các labo hay các giảng đường, học hành siêng năng. Có một
điều hơi khác một chút, là Đoan cùng một nhóm bạn làm việc tự nguyện, thường họp
nhau để bàn về những chuyến đi công tác xã hội. Họ không ồn ào, không có danh
xưng, nhưng trong lặng lẽ đã làm được khá nhiều việc.
Một chiếc xe hơi chạy vào trường. Trên xe có Mỹ. Mỹ ra dấu
chào Đoan. Đoan chào lại. Từ ngày đám cưới, Mỹ không còn chạy xe gắn máy nữa,
mà đi làm bằng xe hơi, do chồng lái. Ở trường này, việc thầy cô hoặc một vài
sinh viên đi xe hơi là bình thường. Đó cũng không phải là lý do khiến những người
bạn xa lạ với nhau. Nhưng với Mỹ, Mỹ đã tỏ ra xa lạ trong những ngày gần đây.
Thái độ của Mỹ hơi thiếu tự nhiên. Trừ những giờ phải thực tập chung với Đoan
và Xuân, Mỹ không hăng hái gặp gỡ các bạn. Đoan lấy làm tiếc, vì Mỹ với Đoan rất
hợp ý trên nhiều mặt. Xuân thì hời hợt hơn, mặc dù có tiếng là người mau nước mắt.
Trong cái “bộ ba” Bắc Trung Nam này, Đoan và Mỹ thường tâm sự với nhau hơn là với
Xuân. Có những buổi ngồi ở hàng ghế sau cùng trong giảng đường vắng, Đoan lặng
người khi nghe những câu chuyện Mỹ kể về những người cô người chú bí ẩn của Mỹ.
Đoan chỉ biết lắng nghe và không có ý kiến. Nó vượt khỏi sự tưởng tượng của
Đoan. Ở lứa tuổi này, Đoan cảm thấy mình chưa qua khỏi biên giới của tuổi thơ,
dù có cái vỏ sinh viên đạo mạo, và làm những công tác xã hội với cái tâm của
mình. Đoan có gặp những vết thương chiến tranh trên những người thương binh về
từ chiến trận xa. Đoan có đến với những bà con chạy loạn. Đoan có đến thăm những
tù binh được trao trả sau hiệp định Paris 1973. Đoan có chăm sóc, tặng quà những
em bé mồ côi sống trong những cô nhi viện. Nhưng Đoan không biết gì đến những
lý luận, những chủ nghĩa… Đoan hoàn toàn không biết. Nhưng Mỹ biết. Những cô,
chú của Mỹ dạy cho Mỹ nhiều điều.
Mỹ mới lập gia đình hồi đầu năm nay. Chồng Mỹ là con của một
ông chủ lớn, có hãng xưởng ở quận Tư. Mỹ không còn đi công tác xã hội chung với
Đoan. Có khi, Đoan băn khoăn, khi đặt hai hình ảnh của Mỹ cạnh nhau – một khi
nói về cô chú của mình, và một khi làm một bà chủ trẻ sang trọng. Đoan không hiểu
được.
2
Phước Hương ngân dài chữ cuối của bài hát. Đoan đi thêm một
đoạn nhạc ngắn. Tình khúc chấm dứt. Các khán giả sinh viên vỗ tay khen ngợi.
Không khí ấm cúng quen thuộc của Câu lạc bộ trở lại thân mật sau một buổi chiều
nóng bức.
Đoan cùng Phước Hương bước xuống khỏi sân khấu – là một sàn
gỗ lớn, bên trên trang trí thanh nhã. Họ đến ngồi chung bàn với các bạn quen.
Đoan cất cây đàn guitar vào bao. Cây đàn cũ, nhưng tiếng rất tốt. Nó đi theo
Đoan vào trường này, và “lưu diễn” ở một số trường bạn. Chưa hết, còn “lang
thang” đến quân y viện nữa. Nghĩ đến đó, tự nhiên Đoan ôm chặt cây đàn vào
lòng. Một cảm giác lạ lùng chợt đến.
Xuân, đến lượt mình, bước lên sân khấu. Giọng hát thoải mái,
trong trẻo, Xuân diễn tả trọn vẹn một bản nhạc tiền chiến. Rồi tiếp nối, một số
giọng hát của sinh viên các trường bạn cũng góp phần. Và như thế, những bản
tình ca làm nên một buổi văn nghệ dễ thương.
Ngôi trường này, hay chính xác hơn là cái Câu lạc bộ này, đã
là nơi hẹn của những người yêu văn nghệ trong giới sinh viên. Đôi khi, nơi đây
có những buổi nhạc chủ đề. Đặng Công Nam, người nhạc sĩ được mến mộ, thỉnh thoảng
cũng đến. Đoan nhớ có lần ông trình bày nhạc của ông, với một cây guitar, và
ông tự diễn tả nỗi lòng. Ông hát cho quê hương. Ông hát về thân phận con người
trong chiến tranh. Bao nhiêu giọt nước mắt rơi theo tiếng hát của ông. Nhiều chị
sinh viên thổn thức đến xin ông chữ ký. Chị của Đoan, bên trường Văn Khoa sang
dự, xin ông ký tên lên mảnh khăn tay vải đẫm ướt nước mắt của chị. Ông ký. Và
cái khăn đó chị giữ làm kỷ niệm, không bao giờ chị giặt. Đoan thì không. Đoan
ngồi ở đàng xa, nhìn về phía ông. Mặc dù Đoan vẫn thường chọn nhạc của ông để
hát cùng Phước Hương, Đoan vẫn tự cho mình làm người xa lạ. Như vậy tốt hơn. Một
phần nào đó, ông cũng là thần tượng ca nhạc của Đoan.
Đoan ra khỏi Câu lạc bộ. Đêm, trời đứng gió. Bỗng nhiên một
luồng khí nóng ngột ngạt ùa đến. Có cái gì trong mắt Đoan cay xé. Thời tiết lạ
quá! Chắc mình sắp bệnh?
3
… Có chuyến bay tiếp tế trở về Sài Gòn, anh gửi thư
đây!..
Một lá thư như những lời tường thuật ngắt quãng như thế,
cũng đủ cho Đoan hình dung được tình hình cấp bách nơi Thắng ở. Đầu tháng Tư,
thư đến. Còn bây giờ Thắng ra sao, Đoan không biết được. Tự nhiên lòng bồn chồn.
Một chút nhung nhớ mênh mang trong trí. Đoan gấp lá thư lại, bồi hồi nhìn sách
vở, rồi cũng gấp lại luôn. Khánh Dương, địa danh nghe hay nhưng lạ. Đoan nhìn
lên tấm bản đồ lớn treo trên tường. Nó đây rồi!…
4
Vẫn là hành lang trước dãy phòng thực tập Đoan hay ra đứng
khi rảnh rỗi. Từ đây có thể nhìn thấy Câu lạc bộ, nơi có vẻ đông đúc nhất của
trường – đông đúc không ở số lượng, mà ở cảnh người ra kẻ vào, cười cười nói
nói. Từ đây mọi người có thể phóng tia mắt nhìn thấy vườn dược thảo với
muôn sắc hoa. Cũng từ đây, tầm mắt vượt khỏi cổng rào, thấy được cảnh đường sá
bên ngoài.
Chiều đã xuống. Bên kia đường là Đại học Văn Khoa. Những dãy
lớp khang trang đứng lặng lẽ. Đoan yêu màu nắng chiều trong khung cảnh
bình yên này. Con đường Cường Để nhiều cây to bóng mát, rất sinh động vào buổi
sáng, buổi trưa, nhưng đến chiều sẽ dịu dàng trong màu nắng. Xe cộ cũng thưa dần.
Lác đác vài sinh viên quân dược chạy xe ra khỏi trường. Màu
áo ka-ki vàng lại khiến Đoan liên tưởng. Hôm qua nhận được thư của Lưu. Lưu cho
biết trong tháng Tư Lưu sẽ tìm dịp về thăm lại Sài Gòn. Lưu sẽ vào thăm quân y
viện, nơi con đường rợp bóng cây còng, cũng là nơi Lưu đã gặp Đoan. Đường cây
còng, vâng, Sài Gòn có những con đường “hay hay” như thế. Người ta nói nhiều đến
những con đường lá me, những con đường hoa phượng. Nhưng Đoan, và các bạn Đoan,
thân thiết với những con đường cây còng. Loại cây cao như cây me, cây phượng,
có tán rộng hình cây dù, quả dài như trái điệp, hoa màu hồng hay tím nhạt. Đoan
còn gọi đó là “cây mưa”. Thật thế, sau những cơn mưa đường cây còng trông thật
quyến rũ. Những chiếc lá đọng nước mưa như trĩu xuống. Hoa khép nép buồn buồn.
Khi ý tưởng dẫn đi xa, Đoan tưởng tượng ra hình ảnh Thắng ở
một nơi Đoan chưa từng đến, Khánh Dương. Sau những lần “được” làm thương binh,
nằm trong bệnh viện nơi đường cây còng, Thắng lại ra mặt trận. Cái nóng ngột ngạt
của chiều Sài Gòn khiến Đoan tưởng tượng cái nóng của Khánh Dương, thật khác.
Là cái nóng của lửa đạn, của chiến trường sôi sục.
Đôi mắt bỗng nghe cay. Đoan xoay người lại, tựa lưng vào lan
can. Và thấy Phước Hương đang đi đến.
Đoan tưởng mình nghe lầm. Đoan nhìn chăm chăm người con trai
trước mặt. Một người “nho nhã”, nói theo kiểu xưa, mà thật thế, có lẽ chỉ phù hợp
với không khí trong giảng đường, làm những công việc nhẹ nhàng trong phòng thí
nghiệm, và cất tiếng hát trầm buồn trên sân khấu sinh viên. Phước Hương
đăng lính. Đoan định thần. Một lời hỏi han thắc mắc trong lúc này chắc là không
phù hợp.
Nắng tắt. Đường sá ngoài kia bớt hẳn xe cộ. Trong này, vườn
dược thảo bắt đầu khoác chiếc áo bằng lá cây màu xanh thẫm. Đôi bạn từ giã
nhau. Đoan nghe một nỗi gì như mất mát đang ùa đến.
Cam Li Nguyễn Thị Mỹ Thanh
