Lại ngồi trước máy chữ, mười ngón tay sẵn sàng thể hiện những
ý nghĩ đã xáo trộn trong anh hơn 5 năm nay. Từ ngày anh ra khỏi nhà thương về nằm
trong căn nhà vắng vẻ này.
Mười ngón tay sắp hàng trên máy chữ. Anh nghĩ tới một toán lính đợi lệnh bước, tới một đoàn chiến xa sẵn sàng xung trận, một dàn đại bác nghển cổ chờ đợi. Anh nghĩ tới những hình ảnh sẵn sàng.
Đã nhiều lần anh cho khởi hành, những mười ngón tay cũng chỉ
rối loạn, những hàng chữ in trên giấy không phải là những dòng bản-thảo anh
mong muốn, không chuyên-chở được một tâm trạng. Lại khổ sở vô cùng. Anh tự dằn
vặt, cáu kỉnh vô lý.
Thuốc lá cháy đã nhiều, những tờ bản thảo hủy bỏ vứt đi cũng
đã lắm, thế mà điều anh muốn nói vẫn chưa nói được. Tâm sự người phế binh
ấy vẫn khép kín. Lại cảm thấy trong anh một cái gì trống rỗng, một sự rối loạn,
phản kháng thường trực định trỗi dậy, định phá phách. Lại muốn cười muốn khóc
cho vỡ khối thương đau, cho trôi đi niềm tủi hận.
Hai chân Lại cụt ngang đùi, thịt sẹo đỏ hỏn. Lại ngồi thường
xuyên trên một chiếc xe lăn tay. Máy chữ gắn vĩnh viễn trên bàn xếp trước mặt.
Cuộc đời Lại thu gọn còn bấy nhiêu.
Lại sống nhờ Tòng, thỉnh thoảng Tòng lái xe Jeep về thăm Lại,
mang cho bạn món tiền, ít đồ cần thiết và nhất là an ủi bạn ít câu, thảo luận về
một vài chuyện đàn-bà. Đôi khi cao hứng, Tòng bế Lại lên xe Jeep phóng tung
thành phố, Tòng nói:
– Cậu cũng phải “ sống ” một tí chứ.
Sau những lần “ sống ” với Tòng trên xe qua các phố như thế,
lúc trở về nhà, Tòng từ biệt rồi, Lại thường ngồi một mình trên xe lăn, mười
ngón tay sắp hàng trên máy chữ. Sẵn sàng. Đợi lệnh.
o O o
Hai đứa bằng tuổi nhau, cùng học tại một trường trung học ở
Nam Định và chúng đối xử với nhau như anh em. Đứa con gái là con đẻ; đứa con
trai là học trò trọ học, bố mẹ nó xa nhau vì một trong hai ngoại tình. Nó được
gửi đến nhà người bạn, bố mẹ đứa con gái, nuôi nấng nó. Những sự việc ấy đứa
con trai chỉ hiểu lờ mờ và đời sống của nó vẫn náo động, ham chơi. Hai đứa thân
mến nhau tuy tính tình rất khác biệt.
Đứa con gái gầy gò và khôn ngoan, nhiều lúc nó có những thái
độ như người lớn. Đứa con trai có nhiều khát vọng, nó thắc mắc về tất cả
những chuyện xung quanh.
Trên đường đến trường nó thường la cà ở những chỗ nó ưa
thích.
Như đứng ở cửa mấy nhà điếm đông nghẹt lính ngoại-quốc. Nó
há hốc mồm, mắt nhìn vào trong, tiếng cười đàn-bà rú lên sặc-sụa và cái bàn tay
đàn ông đuổi theo quờ-quạng, nó rùng mình buồn buồn ở xương sống. Nó muốn được
sống như vậy. Chiếc cặp sách trên tay nó nặng nề vướng-víu. Trong đầu óc
nó lúc ấy là một cuộc vật lộn lõa-lồ.
Như lúc đi qua con đường trại giam nhà máy chai, nhìn qua
hàng rào kẽm gai, nó chứng kiến quyền lực của kẻ mạnh, nó chứng kiến sự chịu đựng
của con người. Người lính cầm chiếc giây lưng quật túi bụi vào đám tù-nhân. Những
cái đá giày đinh đánh lên ngực những người rách rưới. Tiếng kêu rú thảm-thiết
trong phòng giam làm nó lắng tai nghe. Nó đứng lại nhòm qua rào kẽm gai
như nhìn vào một thế-giới khác.
Có nhiều lần đứa con gái bắt gặp bạn mình đứng ở những chỗ ấy,
nó trách đứa con trai:
– Anh có biết rằng, anh đứng lại xem như thế đã làm mất thể-diện
của tôi đi không?
Nhưng đứa con trai chỉ chiều ý bạn lúc bấy giờ. Những
khi đi một mình nó vẫn dừng chân dọc-đường.
Biết bạn mình còn đam-mê và không nghe lời, đứa con gái giận
lắm. Có lần nó mách thầy mẹ nó, đứa con trai bị đánh đòn và đứa con gái ra ôm mặt
khóc nức-nở ở vườn sau một mình. Cả hai cùng khổ.
Đứa con trai còn thắc-mắc về sự chết-chóc. Nó cắt da ngón
tay, đốt cháy ngón chân để tìm cái mùi khét của thịt người. Có lần nó bật lửa đốt
đùi một đứa bé hàng xóm. Nó cũng thích mang dao-găm và làm quen với lính
commando. Những sự ấy làm nó hãnh-diện.
Một buổi tối hai đứa dẫn nhau ra công viên coi một ban kịch
tuyên-truyền trình-diễn. Hai đứa dắt tay nhau chen-chúc chui lên đứng sát
sân-khấu. Đứa con trai phải khó nhọc lắm mới dắt được bạn vào chỗ đã chọn.
Hai đứa cùng nhìn lên sân-khấu và mỗi đứa sống theo ý-nghĩ riêng. Có một
lúc đứa con trai để ý đến thái-độ của bạn mình. Đứa con gái có khuôn mặt trắng-xanh,
những sợi tóc lòa-xòa xõa xuống, miệng hơi há ra, đôi mắt lơ-đãng, nhìn các
nhân vật. Không cười theo tiếng cười của khán-giả xung quanh, đứa con gái cũng
không xúc động với những vai trò não-nùng trên sân khấu. Đứa con trai lạ-lùng
nhận biết điều đó. Nó nhìn mọi người xung quanh, có lúc họ ngả-nghiêng cười, có
lúc họ đăm-chiêu suy-nghĩ, có lúc họ rớm buồn. Nhưng nhìn về khuôn mặt trắng
xanh gầy gò của bạn vẫn chỉ một vẻ mặt dửng-dưng, một thái độ không có thái-độ.
Đứa con gái nghĩ tới hồi ở hậu-phương nó cũng được coi những vở-kịch tuyên-truyền
chế-riễu như thế. Đứa con trai cho rằng bạn mình chỉ nhìn kịch chứ không xem kịch.
Rồi nó để ý đến ánh đèn màu thay đổi trên khuôn mặt bạn nó. Chao ôi là đôi mắt,
có những ánh màu xanh đỏ thay đổi lấp-láy bên trong.
Hết một màn, đứa con gái nhìn sang đứa con trai và thấy bạn
nhìn mình chăm chú thì hỏi:
– Sao Lại không xem kịch, sao Lại chỉ nhìn Hồng?
Đứa con trai vung tay phác một cử chỉ :
– Tại tôi không thích sân khấu trên kia. Tôi thích cuộc đời
dưới này. Trong mắt Hồng có đèn mầu đấy…
Hỏi:
– Hồng là cuộc đời?
Lại gật đầu:
– Của tôi.
Hồng đứng nghiêng-nghiêng đầu suy nghĩ, nhưng vẫn là một
thái độ không thái độ:
– Tôi biết cuộc đời ngoài kia còn có thứ quyến-rũ hơn tôi
nhiều.
Tan kịch, trở về, ngang qua một ngã tư có cổng chào, đèn
sáng trưng. Hai đứa đứng lại. Xem rất lâu. Hồng ngồi xổm xuống vỉa hè, hất bàn
tay nâng lấy cằm, khuỷu tay chống trên đầu gối, miệng há ra. Hồng thắc-mắc về
câu nói ban nãy của Lại.
o O o
Ba năm sau, cuộc
đời đổi khác. Đứa con gái đi lấy chồng nhà binh. Đứa con trai cũng bỏ đi lính.
Hắn sống vội-vã, đánh nhau, hành-hạ, hiếp-chóc, đốt nhà, cướp của.
o O o
Hồng thân mến,
Từ ngày tôi rời bỏ
gia-đình em đi đến nay tuy với mục đích là vồ-vập lấy những thứ ao-ước ở cuộc đời,
nhưng tôi thú nhận là em vẫn là thần-tượng của tôi.
Ngày ấy chúng ta
là hai đứa trẻ. Tôi lại là một đứa trẻ luôn luôn đòi hỏi.
Tôi còn nhớ những
lần tôi tần-ngần đứng xem trước nhà điếm và trại giam ở dọc đường. Điều mà làm
em không bằng lòng, nhưng em có biết đâu những hình-ảnh dâm-dục trong nhà chứa
đã như in vào trí-óc tôi và tôi tưởng hạnh-phúc ở đời là như vậy. Tôi thèm muốn
được làm những người lính viễn-chinh phá-phách gào-thét trong nhà chứa và đánh
đập tù nhân trong trại giam. Tôi yên-trí rằng đánh được người ta như thế là
mình có quyền-hành, là vinh-dự, là công-danh, là mục-đích ở đời. Tôi không muốn
là tù-nhân để bị đánh đập, tôi muốn được đánh đập.
Chắc em chả ngờ
những lúc tôi muốn được xem trước nhà chứa và trại giam như thế trong lòng tôi
sôi lên những trận cuồng phong, những khát-vọng kinh khủng là dường nào? Chắc
em chẳng thể ngờ rằng tôi lại đang mơ tưởng được sống một cuộc đời thô bạo như
thế.
Hồng thân mến,
Cứ như vậy đến một
hôm tôi thấy trong mắt em có ánh đèn mầu và tôi nói tôi không thích sân-khấu
trên cuộc đời dưới này, có em, với cuộc đời và quyền-hành. Cái đêm em nhìn kịch
và tôi xem người nhìn kịch là kỷ-niệm sâu đậm thực thà nhất của tôi đấy.
Rồi Hồng đi lấy
chồng và tôi bỏ đi lính. Hồng đi lấy chồng, vứt lại ở lòng tôi một sự trống rỗng
ghê-rợn. Tôi đi tìm những nơi mà hồi nhỏ tôi ao-ước được đến, tôi sống
tan-hoang, tôi say tỉnh và đánh đập hành hạ những người tôi bắt được. Tiếng họ
kêu rú lên thê thảm làm tôi cười sặc sụa. Thỏa mãn.
Có tiền, tôi mê mệt
đi mua những thú vui bù-đắp vào sự thiếu thốn tình cảm của mình.
Song những gì có
thể trang trải được sự thua lỗ về tình thương gia đình, tình yêu nhân loại và
thần tượng đã mất đi?
Hồng thân mến,
Bây giờ thì tôi
đã là người thừa, không sản xuất, vô dụng. Tuy vậy, cũng có lúc tôi muốn người
ta mang tôi ra trưng bầy ở một nơi công cộng nào đó để tôi còn có giá trị bằng
một tang vật tố cáo chiến tranh, là nạn nhân của sự ham muốn ghen ghét giữa người
với người.
Hồng thân mến,
Tôi xưa kia và
bây giờ là như vậy. Còn về cái chết của chồng em, Hồng muốn biết rõ, tôi kể.
Tôi kể ra bây giờ thì dù Hồng có căm giận tôi chắc em cũng chẳng thèm hành động
gì để trả thù cái khối xương thịt động đậy nhưng vô ích lợi này.
o O o
Lúc tiến quân,
chúng tôi được chứng kiến cảnh tàn phá tan nát, hiệu quả của những trái phá
chúng tôi phóng đi. Người bị xé phá tan tành, chân, tay văng mắc trên
cành cây. Một chiếc đầu được cắt ra khỏi cổ và tôi đá lăn lộc cộc xuống vệ
đường, tôi nghĩ tới quả banh đá hồi còn đi học.
Nhưng sau đoàn
quân chúng tôi bị địch được tăng cường, phản công. Chúng tôi phải rút lui về
giai đoạn tuyến. Chiến trường đổi tình thế, địch quân, truy nã gắt gao.
Đoàn xe kéo sang
đang chạy, thình lình gặp một cái hố phải dừng lại. Cái hố sâu và to bằng cả một
cái xe. Hai bên đường lại là cánh đồng ruộng nước, không có lối cho xe chạy
tránh sang một bên.
Người chỉ huy ra
lệnh xuống xe, bố trí, cầm cự với địch sắp đuổi theo tới, cùng lúc phải lấp cấp
thời cái hố để xe có thể vượt qua và tiếp tục rút lui. Xẻng cuốc được xử dụng
triệt để.
Đại bác địch bắn
phá ầm ầm, đã có nhiều người chết.
Viên chỉ huy
chúng tôi đang đứng ở chỗ lấp hố, bị một mảnh trái phá bắn vào vai. Anh ta lảo
đảo ngã gục. Lúc đó tôi đang gào thét đốc thúc binh sĩ xúc đất, bất cứ một thứ
gì có thể lấp được hố chúng tôi cũng cho xuống. Điều cần là phải qua đây.
Chúng tôi lấp bằng đất, bằng gỗ, bằng đá và bằng xác binh sĩ, kể cả cái khối thịt
bị thương ở vai. Tất cả chỉ là phương tiện, viên chỉ huy và xác binh sĩ, lúc
đó, với tôi có giá trị như một khúc gỗ, một tảng đất, một thể khối choán được một
khoảng trống nguy hiểm trong cái hố chướng ngại kia. Cần phải lấp đi. Để
cho xe qua. Để cho chúng tôi được sống! Để cho những đứa còn lại chúng tôi được
sống.
Tôi biết có nhiều
bạn đồng ngũ lúc đó phản đối tôi, nhưng tôi không cần, cả họ nữa, nếu ai chết
hay bị thương tôi cũng đẩy xuống. Để cho xe qua, để cho những đứa còn lại chúng
tôi được sống.
Rồi chiếc hố cũng
đầy, ngổn ngang vừa đất, vừa đá, vừa gỗ và những cánh tay người thò lên bám víu
lấy cuộc đời.
Đoàn xe lăn bánh
chạy qua, chiếc hố lún dần xuống. Bất kể!
Về đến hậu tuyến
thì toán quân chúng tôi chết và mất tích gần nửa. Số còn lại bơ phờ mệt mỏi
chán nản. Có một nhóm người kéo đến de dọa và phản đối hành động dã man của tôi
lúc lấp hố! Họ phẫn uất vì viên chỉ huy và anh em của họ bị chà đạp, bị chết
oan.
Tôi mệt mỏi ngồi
trên xe ôm tay lái, đầu gục xuống, mặc kệ chúng phản đối, la hét. Tôi không cần.
Vì tôi còn sống. Và phía kinh thành đằng kia còn âm nhạc, còn ánh sáng, có rượu
và đàn-bà. Những thứ ấy làm tôi ham sống và vì thế tôi phải sống bằng bất cứ
cách nào.
Sau bọn chúng làm
quá, chúng nhắc đến sự chờ đợi của vợ viên chỉ huy và tôi phải ngẩng đầu dậy.
Không chịu được nữa tôi rút súng, chúng dãn cả ra, trước mũi súng của tôi là
người, là một lũ vừa thoát chết, ngón tay tôi để vào cò súng. Khổ lắm. Tôi bắn
cả một băng đạn vào hai chân tôi. Tôi phải bắn ngay và bắn hết băng đạn vào hai
chân tôi như thế, nếu không, những người tôi vừa cứu sống sẽ chết mất. Không
nên hủy bỏ công việc mình đã làm được, thà là mình chịu thiệt thòi. Đó là điều
duy nhất tôi học được không biết ở đâu nhưng chắc chắn không bao giờ tôi quên.
Bọn khốn nạn hốt
hoảng nhảy bổ vào tôi tước khí giới. Tôi vùng vẫy khóc lớn:
– Cút hết cả đi.
Cút hết cả đi. Đồ khốn nạn. Phải rồi. Dã man. Vô nhân đạo. Nhưng tại sao chúng
mày còn trèo lên xe để về tới đây? Tại sao chúng mày còn sống đến lúc này? Tao
muốn sống. Tao cũng không muốn chúng mày phải chết. Thế nên… khổ lắm… Đồ khốn nạn…
Đồ khốn nạn…
Rồi tôi ngất
đi. Khi tỉnh dậy ở bệnh viện thì đã bị cụt hai chân ngang đùi.
o O o
Hồng thân mến,
Như thế tôi cụt
chân và chồng em chính là viên chỉ huy của tôi. Tôi đã chôn sống chồng em và
tôi cũng đã chôn sống luôn cả cuộc đời khốn nạn của tôi hồi ấy.
Bây giờ nhớ lại,
tôi không có gì hối tiếc cả. Bầu trời cảnh vật lúc ấy, nơi ấy thế nào tôi cũng
không nhớ bởi tôi không biết gì tới ngoại cảnh. Chỉ có địch quân và súng đạn đe
dọa phía sau. Chúng tôi cần phải chạy về phía trước. Để được sống. Mặc dù
phải giết đi cả những bạn đồng đội một cách vô nhân đạo, mặc dù chỉ để được sống
cụt chân như bây giờ.
Với chiến tranh
mang đạo nghĩa ra mà làm gì? Những lúc chúng tôi bắn giết địch quân, chúng tôi
có nghĩ tới nhân đạo không và chính những người đuổi theo giết chúng tôi, họ có
nghĩ tới điều đó không chứ? Chiến tranh tại tính tham lam và sự hận thù.
Khi chạy trốn, đấng
Bề Trên có đi trước mặt, chúng tôi cũng vượt qua. Có xá gì những cái không phải
là sự sống thể xác. Phải vượt lên trên. Qua mặt cả Thượng Đế, tình yêu và lòng
nhân đạo. Mọi sự đều ở sau lưng mình.
Về sau, nhiều đêm
nằm ngủ, tôi mơ thấy mình nằm trong lòng đất. Bên trên, những bánh xe vận tải
lăn qua, lăn qua, đè ép càng lúc càng xuống. Trời đất ơi ! Tôi nghẹt thở. Và
quên đi.
Hồng thân mến,
Em đừng phàn nàn
gì cả, thân xác mình cũng chỉ có giá trị là một thể khối, cũng chỉ là phương tiện
cho những kẻ tiến tới hay chạy trốn. Những phương tiện đã là có ích rồi. Cần
gì.
Hồng ơi! Tôi muốn
tôi không vô dụng, tôi muốn tôi phải có giá trị, như một dụng cụ, một tang vật
chứng cớ, một phương tiện, một thể khối, lấp đầy một cái hố cũng được. Miễn là
phải có giá trị. Phải có ích. Phải có ích. Trời ơi! Tôi không muốn tôi ngồi
không thế này.
Từ thời thơ ấu đến
nay, thiếu tình thương, thiếu tình yêu, thiếu giáo dục, lòng tôi cũng đã là một
cái hố rất sâu và rất rộng. Có ai lấp cho đâu. Thế nên tôi phải lấp lấy. Bằng
sa đọa. Hay bất cứ bằng thứ gì.
o O o
Hồng mang súng đến
nhà Lại, khẩu súng nhỏ đầy một băng đạn, nằm chờ trong xách tay. Hồng dự
định: Sẽ tới gần Lại nhìn hắn một cái nhìn thật sắc, cẩn thận lấy súng ra, cẩn
thận lên đạn, cẩn thận giơ lên nhắm. Bắn. Một phát. Chỉ một phát thôi. Để trả
thù cho người đã chết.
Hồng khoan thai
bước vào nhà. Lại thấy bừng dậy sự sống. Hắn nghe như chân hắn mọc ra và người
hắn hơi nhổm dậy. Hắn kêu khe khẽ:
– Trời ơi. Cuộc đời.
Của tôi. Ngày xưa.
Hồng thoáng ái ngại
thương xót. Nàng buồn hai tiếng “ ngày xưa ”, thấy hai chân cụt và biết rằng Lại
đang nhìn nàng bằng cái nhìn của “cuộc đời dưới này” đêm kịch năm xưa.
o O o
Nhớ ngày xưa, có
lần tác giả nhặt được câu này trong nhật ký của một kẻ khốn nạn: “Dù tội lỗi,
dù tàn tật, dù không còn là gì cả, con người cũng vẫn có tâm hồn, vẫn là sự sống,
biết thèm thuồng, đói khát. Và đáng hiện diện.”
Thảo Trường
