Câu chuyện “Người tù khổ sai Papillon”.
Là thức ăn,
nuôi lòng vượt thoát của tôi nhiều năm.
Từ khi đất nước thành nhà tù rộng lớn.
Và tình người,
bức tử bởi hờn căm.
Xin cám ơn Henri Charière.
Tôi nhớ rành rọt từng bước gian truân,
trong mười ba năm ông đã qua.
Từ buổi sáng,
bước theo nhịp xích,
lê vang mặt đường.
Rời đảo St Martin de Ré.
Vĩnh biệt nước Pháp.
Lên đường đi chung thân khổ sai ở St Laurent, Guyane.
Đến lúc thoát khỏi mọi trại giam,
thành công dân Venezuela.
Mười ba năm với ý chí sắt đá.
Phải vượt ngục,
phải trở về Paris.
Phải hỏi tội tên Luật sư Công tố Pradel.
Phải tùng xẽo thằng chứng gian Polein.
Sao chúng bây hùa nhau.
Đẩy một đứa thanh xuân vô vòng chung thân tù tội.
Chuyến ra Bắc mùa Đông 75.
Là đêm trăn trở như Papillon,
ở nhà lao Conciergerie
sau khi toà tuyên án.
Phải đi, phải đi.
Dù không có mối thù nào ở Paris.
Nhưng không thể chết mòn trên mảnh đất này.
Run run cảm xúc,
qua cầu Bến hải.
Xiêu vẹo theo dãy nhà ven đường,
bằng thân cây sắn.
Buổi trưa bến phà Quán Hào, lạnh như cóc cắn.
Mười người hết chín, không giày không dép,
chân trần bấm chặt đất bùn.
Lơ ngơ đợi phà qua sông Gianh,
dưới trời mùa đông 75 lạnh kinh khủng,
với những tấm áo che thân,
nếu còn gọi là áo, những mảnh vá chùm vá đụp.
Lời chào mừng của Tỉnh ủy buổi sáng khai mạc,
có kèm theo một con lợn, tặng Đại hội.
Dị kỳ âm vang mừng reo,
từ những đoàn đại biểu các nơi,
về dự Đại hội Toán học toàn miền Bắc.
Miếng đĩnh chung của thời đại mới.
Lềnh bềnh trong tô cháo lòng lõng bõng liên hoan.
Trong xã hội này đây, tôi sẽ chung thân?
Không.
Ngàn lần không.
Tôi sẽ trốn đi như Papillon.
Dù mức độ khủng khiếp chưa gặp,
như ở trại gổ cây số 42.
Dù sự tàn bạo tinh vi,
chưa thấy lộ liễu như với cai tù Tribouillard.
Nhưng phải đi,
khi cuộc sống đầy những trò lừa đảo.
Không loanh quanh, vong thân, trong lối mòn cơm áo.
Lao ra sóng gió, rũi ro.
Tin vào chính mình như Papillon.
Không vượt ngục không gặp,
tay xâm mặt Le Breton,
những người cùi tình nghĩa ở đảo Pigeons.
Để cuối cùng,
liều lĩnh sẽ định đoạt số phận.
Muốn con sóng Lisette cuốn ra khơi.
Phải lao mình từ mõm cao của đảo Diable,
sau khi ném bè dừa,
xuống biển sâu.
Papillon, cuốn truyện gối đầu.
Cuốn phim coi nhiều lần đã lâu.
Đêm nay vẫn say mê như lần coi mới.
Tuyệt vời nét ngơ ngác của Dustin Hoffman
trong vai Louis Dega.
Và nhân vật chính Steve Mc Queen,
mà vóc dáng, cử chỉ rõ ràng là Papillon.
Chuyến vượt thoát sau cùng tôi thành công,
vì đã sống từng ngày với cuộc đời Henri Charrière,
người có xâm con bướm trên ngực,
nên giang hồ gọi là Papillon.
Lê Quang Thông
Frankfurt, Germany
* Tên người, tên nơi chốn viết theo nguyên bản tiếng Pháp từ cuốn Papillon, Récit của Henri Charrière, nhà xuất bản Robert Laffont, Paris 1969.
