Đọc: Kỳ (3)
(Kỳ 4)
V. CÁC QUỐC GIA TRỒNG NHO VÀ LÀM RƯỢU CHÍNH CỦA THẾ GIỚI
Hiện trên thế giới có khoảng 8 triệu héc ta đất trồng nho với sản lượng 248,2
triệu hl (Hectolit [hl] = 100 Lít) [năm 2012]. Diện tích trồng nho ở Tây Ban Nha
đứng đầu, kế là Ý và Pháp đứng thứ 2, thứ 3 trên thế giới, nhưng Ý và Pháp
lại đứng đầu thế giới về sản lượng rượu vang với lần lượt 40,83 triệu hectolit
và 40,48 triệu hectolit năm 2012 so với 31,5 triệu hectolit của Tây Ban Nha.
Từ Bắc xuống Nam, toàn nước Pháp có các vùng trồng nho và làm rượu chính sau
đây:
1.1 Champagne
Với khoảng 30.000 ha, chiếm 2% diện tích trồng nho toàn quốc, đây là vùng trồng
nho ở tận cùng cực Bắc nước Pháp, trải dài trên các vùng hành chính: Aisne (2.000
ha), Aube (gần 6.000 ha) và trên địa bàn vài xã vùng Haute – Marne và Seine et
Marne (trên dưới 40ha). Các giống nho chính để làm rượu ở đây là Chardonnay
(30%), Pinot Noir (30%) và Pinot Meunier (40%). Đất đai vùng này rất cằn cỗi, từ
đá vôi ở vùng Marne đến đá vôi pha cát ở vùng Aube, bắt buộc rễ cây nho phải ăn
sâu vào lòng đất nhiều khi đến 20m để tìm nước và các khoáng chất cần thiết.
Người ta phân biệt các loại rượu champagne như champagne không tuổi (Bruts sans
année hay còn gọi là champagne SA) đến champagne có tuổi (Millésimés),
champagne kỷ niệm các sự kiện đáng ghi nhớ (Cuvée Spéciale), champagne trắng
(Blanc de Blancs, chỉ làm từ giống nho Chardonnay), champagne hỗn hợp (Blanc de
Noirs), champagne chất lượng đặc biệt cao (Grand Cru), champagne hồng và vang nổ
vùng Champagne (Crémants). Đặc biệt vùng Champagne còn sản xuất các loại rượu
vang không sủi bọt như vang đỏ và hồng ở địa phận Riceys, vang trắng ở địa phận
Bouzy, Sillery, Mareuil Các thương hiệu champagne nổi tiếng: Bollinger, Krug,
Ruinart, Veuve Cliquot, Moet – Chandon, Laurent – Perrier
1.2. Alsace
Vùng trồng nho này, với diện tích khoảng hơn 14.600 ha, nằm trên những sườn đồi
dốc hoặc thoai thoải, ở độ cao từ 200-450m. Đây là vùng trồng nho kéo dài khoảng
100km, dọc theo sông Vosges và thung lũng sông Rhin. Chất đất và độ cao đã ảnh
hưởng không ít đến chất lượng rượu vang của vùng Alsace, từ rượu vang khô đến
rượu vang dịu và rượu vang ngọt đậm, với đặc điểm là tính khoáng chất cao. Vùng
Alsace lại chia thành 3 vùng rượu vang có chất lượng cao được nhà nước bảo hành
(AOC): vang Alsace chất lượng cao, vang Alsace chất lượng đặc biệt (Grand Cru)
và vang nổ Alsace (Crémant d Alsace). Tất cả các loại rượu vang này đều mang
tên các dòng nho làm ra chúng. 7 giống nho trắng được trồng và sản xuất ra rượu
vang ở vùng Alsace là: Chasselas, Gewurztraminer, Muscat, Pinot Blanc,
Pinotgris, Riesling và Sylvaner. Giống nho đỏ duy nhất đuợc trồng và làm rượu ở
đây là giống Pinot Noir, từ giống này có thể làm rượu hồng và rượu đỏ.
Nói đến rượu vang vùng Alsace, ta không thể quên rượu vang làm từ nho thu hoạch
muộn (Vendanges Tardives) và rượu vang làm từ nho bị nấm quý tộc tấn công
(Sélection de Grains Nobles). Đây là một giống nấm có tên khoa học Botrytis
cinerea. Dứt khoát, bạn không thể không thử nếm và thưởng thức loại rượu đặc biệt
này, ví như một cô gái với cơ thể mềm mại, uyển chuyển, sắc đẹp mặn mà, sâu sắc,
đồng thời lại tinh tế đến mức bất kỳ ai cũng phải siêu lòng.
1.3. Vùng Bordeaux
Đây là một trong những vùng trồng nho lớn nhất và nổi tiếng thế giới, với
hơn 103.800 ha nho sản xuất ra vang đỏ, vang trắng, vang Claret, vang ngọt và
vang sủi (Crémant).
Diện tích trồng nho đỏ nhiều nhất ở vùng Bordeaux là nho Merlot, tiếp đó là nho
Cabernet Sauvignon, nho Cabernet Franc, nho Malbec và nho Petit Verdot.
Diện tích trồng nho trắng nhiều nhất ở vùng Bordeaux là nho Sémillon, tiếp đó
là nho Sauvignon Blanc, nho Muscadelle và nho Colombard.
Bordeaux với 57 địa danh có rượu vang chất lượng cao được nhà nước bảo hành
(AOC). Chỉ tính riêng các lâu đài nổi tiếng, địa danh Médoc có 60 rượu vang được
xếp hạng trong bảng phân loại 1855, địa danh Saint – Emilion có 11 rượu vang được
xếp ngoại hạng và 63 rượu hạng nhất trong bảng phân loại 1955 vùng Saint –
Emilion, chưa kể đến các lâu đài vùng Pomerol và Graves. Phía Bắc, Médoc là một
vùng tiếng tăm lừng lẫy với các địa danh: Pauillac, Margaux, Listrac, Moulis,
Saint Julien, Saint – Estephe. Phía Nam, các địa danh người tám lạng kẻ nửa cân
Pessac – Leognan và các vùng làm rượu ngọt nổi tiếng: Cerons, Sauternes, Barsac
trên bờ trái của sông Garonne, Sainte – Croix – du – Mont và Loupiac trên bờ phải.
Một vài thương hiệu nổi tiếng: Château la Rame (Saint – Croix du – Mont),
Maison Malet – Roquefort (Saint- Emilion), Château Dassaut, Château la Couspaude,
Château Grand Mayne.
Vùng Tây Nam (13.000ha, với 10 loại rượu vang chất lượng cao (AOC) và 7 loại rượu
vang địa phương (VDQS) là một vùng có các giống nho làm rượu chủ yếu của vùng
Bordeaux như: Cabernet Sauvignon, Merlot, Cabernet Franc, Malbec. Tuy nhiên,
vùng này còn có các giống nho truyền thống địa phương như: Arrufiac, Courbu,
Petit và Gros Manseng (trắng), Fer Servadou, Jurancon Noir (đỏ).
(Vùng trồng nho Bordeaux, Pháp)
1.4. Vùng Bourgogne
Tuy chỉ có một diện tích trồng nho tương đối nhỏ (24.000 ha), đây là vùng trồng
nho, làm rượu nổi tiếng nhất sau Bordeaux.
Từ Bắc xuống Nam, ta có vùng Yonne với hai địa danh Chablis và Irancy, tiếp đó
là vùng Côtes de Beaune với các địa danh nổi tiếng Meursault và Puligny là những
rượu vang trắng nổi tiếng nhất của Pháp.
Phía dưới nữa là địa danh Pouilly – Fuissé và tận cùng của vùng Bourgogne là địa
danh Beaujolais làm ta nhớ đến những cuộc chén thù chén tạc với bạn bè thân hữu
quanh ly rượu vang mới (Beaujolais Nouveau).
Một tính đặc thù của vùng Bourgogne là chỉ có hai giống nho chính làm rượu:
Chardonnay (trắng) và Pinot Noir (đỏ). Ở đây, giống nho Pinot Noir chiếm tới
70% diện tích trồng nho và đem lại niềm kiêu hãnh cho người dân xứ Bourgogne vì
những rượu vang đỏ lừng danh thế giới như Romanée – Conti, La Tâche và
Richebourg.
Địa danh Yonne nổi tiếng với rượu Chablis được chia làm 4 nhánh: Chablis chất
lượng lừng danh (Grand Cru), Chablis chất lượng số một (Premier Cru), Challis
chất lượng cao (Chablis) và Chablis nhỏ (Petit Chablis). Vùng Yonne còn có địa
danh Irancy sản xuất vang đỏ từ giống nho Pinot Noir. Địa danh Côtes d’Or nằm
giữa trung tâm vùng Bourgogne, gồm rất nhiều doanh nghiệp sản xuất rượu vang có
chất lượng đặc biệt cao từ giống nho Pinot Noir (vang đỏ) và Chardonnay (vang
trắng). Vùng Cote de Nuits với rượu vang đỏ lừng danh từ giống nho Pinot Noir với
các tên tuổi NuitsSaint-Georges, Vosne-Romanée, Romanée-Conti,
Chambolle-Musigny…
Vùng Côte de Beaune có diện tích lớn gấp đôi địa danh Côte de Nuits, địa danh
này nổi tiếng với các tên tuổi gắn liền với vang trắng như Meursault và
Montrachet.
Cote Chalonnaise là vùng đệm giữa vùng Cote de Beaune và vùng Maconnais, với
các đặc tính của vùng Côte de Beaune; cùng chất đất, giống nho và truyền thống
làm rượu.
Vùng Magonnais sản xuất rượu vang có tính chất tiêu dùng đại chúng. Vùng
Beaujolais sản xuất rượu vang có tính chất quảng đại quần chúng nhất, giống nho
Gamay phát huy được hết thế mạnh của nó ở vùng đất đá hoa cương này. Rượu vang
đỏ ở dày có màu sắc đậm đà, dầy hương vị dâu tây và hoa violette.
2. Ý (Italia)
Italia là một trong những quốc gia có truyền thống lâu đời về rượu vang, nhiều
tác phẩm văn học đã nói đến rượu vang ở Italia từ thế kỷ thứ ba trước Công
nguyên. Đây cũng là cường quốc rượu vang nhất nhì thế giới cùng với Pháp (với sản
lượng dao động từ 40 triệu hectolit/năm và mức tiêu thụ tính theo đầu người 55
lít/năm). Toàn Italia có 20 vùng sản xuất rượu vang, với hơn 400 giống nho địa
phương. Sau vùng Bordeaux của Pháp, ta có thể kể tới vùng Tuscany của Ý, với
68.000 ha, sản xuất tới 33% sản lượng rượu vang toàn quôc, trong đó 85% là vang
đỏ. Bên cạnh giống nho trắng Vernaccia làm nên tên tuổi của chai rượu vang trắng
xuất sắc Vernaccia di San Gimignano thì giống nho đỏ Sangiovese đã đem lại vinh
quang không chỉ cho rượu Chianti và Chianti Classico mà còn cho rượu Vino
Nobile di Montepulciano và Brunello di Montalcino. Vùng Tuscany còn nổi tiếng với
các loại rượu đặc biệt thơm ngon (Super-Tuscany), pha trộn giữa nho Sangiovese
và các giống nho của vùng Bordeaux như Cabernet Sauvignon và Merlot. Sassicaia,
một trong những chai Super-Tuscany danh tiếng nhất, có tỷ lệ pha trộn giữa 75%
nho Cabernet Sauvignon và 25% nho Cabernet Franc. Chai Solaia có 80% Cabernet
Sauvignon, 20% Sangiovese. Chai Tignanello có 80% Sangiovese, 20% Cabernet
Sauvignon…
(Vùng trồng nho Tuscany, Ý)
Rượu vang Italia về đại thể được chia làm 4 loại:
– Rượu vang bàn (Vino da Tavola). Quy định về rượu vang bàn tương đối lỏng lẻo,
cho phép nhà sản xuất rượu có quyền làm gần như bất cứ những gì họ muốn (pha
thêm các thứ nước hoa quả lên men hoặc đường vào rượu như một số loại đã nhập
vào Việt Nam hoặc không cần phải tuân thủ các quy định về tỷ lệ các giống nho
trong rượu).
– Rượu vang vùng (Indicazione Geographica Tipica – IGT). Các nhà sản xuất rượu
phải tuân thủ những quy định về các giống nho làm rượu, nhưng không cần phải áp
dụng các quy định khác về phương pháp làm rượu và sản lượng thu hoạch. Năm
2001, có khoảng 116 nhãn rượu vang vùng được đăng ký ở Italia.
– Rượu vang có nguồn gốc xuất xứ được xác định (Denominazione di Origine
Controllata – DOC). Quy định này tương đương với quy định AOC ở Pháp, nghĩa là
các nhà trồng nho phải tuân thủ vùng sản xuất, giống nho làm rượu, sản lượng
thu hoạch nho, cách trồng nho và làm rượu, cũng như lập các Ban giám khảo định
kỳ để xác định xem rượu có đạt tiêu chuẩn DOC không. Đến cuối năm 2001, có khoảng
296 rượu DOC ở Italia.
– Rượu vang chất lượng tuyệt hảo (Denominazione di Origine Controllata
Garantita – DOCG). Đây là thứ hạng rượu cao nhất ở Italia, tương đương với rượu
Grands Crus (chất lượng tuyệt vời) ở Pháp hay rượu DOC (Denominacion Origen
Calificada) của Tây Ban Nha. Thường các chuyên gia thử nếm rượu nhận biết tương
đối dễ dàng các loại rượu DOCG của Italia, bởi vì rượu này tinh tế, thanh cao,
sang trọng.
Sau đây là 23 loại rượu vang chất lượng tuyệt hảo được công nhận ở Italia năm
2001: + Vùng Piémont: Barolo, Barbaresco, Moscato d Asti, Brachetto d Acqui,
Gattinara, Gavi, Ghemme.
3. Tây Ban Nha (Spain)
Tây Ban Nha là một trong những nước có diện tích trồng nho lớn nhất trên thế giới
(1,1 triệu ha), nhưng chỉ đứng thứ 3 thế giới về sản lượng rượu vang, sau Pháp
và Italia. Lý do là vì khí hậu khắc nghiệt, đất đai cằn cỗi nên sản lượng nho rất
thấp, chỉ khoảng 31 hectolit/ha, trong khi ở Pháp sản lượng này lên tới 60
hectolit/ha. Tuy nhiên, từ năm 1995, Bộ Nông nghiệp Tây Ban Nha đã cho phép những
nhà trồng nho được tưới nước khi ruộng nho bị khô hạn, nhằm giúp cho sản lượng
thu hoạch được nâng cao.
Ngoài môt số nhà sản xuất lớn như Torres hay các tập đoàn lớn như Cordoniu, các
vùng trồng nho thường bị chia năm sẻ bẩy bởi các nhà sản xuất nhỏ. Bên cạnh đó
còn có rất nhiều hợp tác xã. Mỗi vùng sản xuất đều có các hội đồng điều hành nhằm
đảm bảo chất lượng rượu vang do vùng sản xuất ra.
Ở Tây Ban Nha, mặc dù rượu vang bàn chiếm đa số, bạn cũng có thể tìm thấy những
mặt hàng rượu vang vô cùng phong phú, từ rượu vang trắng dùng để uống ngay đến
các rượu vang đỏ danh tiếng vùng Rioja, rượu vang hồng vùng Navarre, rượu vang
đỏ nhẹ vùng Valdepenas hay rượu vang nổ vùng Catalogne.
Rượu vang Tây Ban Nha với nhãn DO (Denominacion de Origen) có tiêu chuẩn tương
đương với các loại rượu vang chất lượng cao của Pháp (AOC). Đối với vang đỏ, bạn
thường thấy 4 loại sau đây:
– Loại Garantia de origen là loại vang trẻ, không qua quá trình nuôi trong
thùng gỗ sồi và thường được uống ngay trong năm đầu hoặc năm tnứ hai sau khi
đóng chai.
– Loại Vino de Crianza là loại được nuôi 2 năm trong chai và thùng gỗ sồi, với
ít nhất 6 tháng trong thùng gỗ sồi.
– Loại Vino de Reserva là loại rượu được nuôi ít nhất 3 năm trong chai và trong
thùng gỗ sồi, với ít nhất 1 năm trong thùng gỗ sồi.
– Loại Gran Reserva được nuôi ít nhất 5 năm trong chai và trong thùng gỗ sồi, với
ít nhất 2 năm trong thùng gỗ sồi.
Theo một đạo luật ban hành năm 1972, toàn Tây Ban Nha có 12 vùng trồng nho và sản
xuất rượu vang, đó là các vùng Galice, Estremadure, Andalousie, Baleares,
Canaries, Aragon, Catalogne, Andalousie, Levant, Alto Ebro, Cantabrie, Centre,
Douro. Các vùng trồng nho lớn kể trên lại chia ra thành nhiều vùng nhỏ; trong
các vùng nhỏ nổi tiếng phải kể đến vùng Rioja, Priorato và Penedes (thuộc vùng
lớn Catalogne), Ribera del Duero, Valdepenas, Galice và Jerez.
Trong số các vùng trồng nho, làm rượu của Tây Ban Nha, Rioja là một vùng làm rượu
có lịch sử rất lâu đời, nơi sản xuất ra những chai rượu vang thượng hạng Gran
Reserva trong những mùa nho tốt nhất, được ngâm ủ trong thùng gỗ sồi ít nhất 2
năm, sau đó còn được tàng trữ thêm 3 năm trong hầm rượu. Tuy nhiên, chai rượu
vang danh tiếng nhất Tây Ban Nha, chai Vega Sicilia Unico (80% Tempranillo, 20%
Cabernet Sauvignon) lại đến từ vùng Ribera del Duero, cách thủ đô Madrid 100 km
vế phía Bắc.
Tây Ban Nha có giống nho, nhưng chỉ có 200 giống được dùng để sản xuất rượu
vang và trong số 200 giống đó chỉ có khoảng 50 giống được dùng nhiều nhất. Nếu
như Tây Ban Nha rất nổi tiếng với rượu vang đỏ thì một giống nho trắng, giống
Airen, lại là giống nho được trồng nhiều nhất với ha, sau đó là giống Viura hay
còn gọi là Macabéo, được dùng nhiều để sản xuất rượu vang nổ. Có 4 giống nho
chính được dùng để sản xuất rượu vang đỏ ở Tây Ban Nha là: Grenache (Garnacha)
với ha, giống Mourvedre (Monastrel) với hơn ha, giống Bobal với ha và giống
Carrignan. Tuy nhiên, giống nho địa phương nổi tiếng được khôi phục lại sau nạn
rệp rễ nho (phyloxera) là giống Tempranillo đang ngày càng được phát triển, chiếm
khoảng ha. Gần đây, nhiều nhà trồng nho Tây Ban Nha đã thành công trong việc trồng
ở Tây Ban Nha các giống nho Pháp như Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc, Pinot
Noir, Chardonnay, Riesling.
_______
Vài từ vựng rượu vang Tây Ban Nha cần biết:
– Bodega: để chỉ một hầm rượu, một nơi làm rượu hay một nhà sản xuất.
– Cava: để chỉ vang nổ làm theo phương pháp cổ truyền.
– Consejo Regulador: hội đồng điều hành.
– Cosecha: mùa thu hoạch.
– Tinto: đỏ; Vino tinto: vang đỏ. Generoso: vang ngọt dùng với món tráng miệng.
4. Mỹ (USA)
Mỹ là nước đứng thứ 4 trong top 10 các nước sản rượu vang lớn nhất thế giới với
sản lượng trung bình hằng năm 20,8 triệu hectolit, chiếm 12% sản lượng rượu
vang trên toàn thế giới.
4 vùng trồng nho chính của Mỹ: California, Washington, Oregon, New York.
– California có 188,600 héc ta diện tích trồng nho (tính đến năm
2014). Sản lượng rượu vang của California chiếm đến 90% sản lượng rượu vang của
toàn nước Mỹ. Nơi đây có các giống nho chính như Cabernet Sauvignon, Merlot,
Pinot Noir, Syrah, Zinfandel, Chardonnay, Sauvignon Blanc, Pinot Gris. Trong
bang California này có 3 vùng trồng nho chính: thung lũng Napa, Sonoma và thung
lũng Livemore.
Lịch sử rượu vang bang California bắt đầu năm 1769, khi một cha cố người Tây
Ban Nha tên là Junipero Serra mở nhà truyền đạo ở thị trấn San Diego. Nho được
trồng xung quanh xứ đạo để làm rượu lễ (Vin de Messe). Những năm sau đó, diện
tích trồng nho được mở rộng để cung cấp rượu lễ cho các xứ đạo lân cận Santa
Barbara, Sonoma, Monterey, Yerba Buena, sau này trở thành San Francisco, thủ phủ
bang California. Cho đến năm 1821 là năm Mexico giành được độc lập, các cha cố
giữ độc quyền về trồng nho, làm rượu ở California. Từ những năm 1848, với cơn sốt
đào vàng là sự xuất hiện của người Pháp nhập cư với các giống nho vùng
Bordeaux, công nghiệp rượu vang ở California đã phát triển nhẩy vọt. Ngày nay,
với 188.600 ha đất trồng nho, California sản xuất tới 90% sản lượng rượu vang
toàn nước Mỹ. Các ruộng nho nằm trong thung lũng Napa Valley cạnh bờ biển Thái
Bình Dương được hưởng sương mù buổi sáng và mặt trời chiều, vì thế rượu vang ở
đây được coi là rượu ngon nhất California. Vùng Napa, với 30.000 héc ta, nổi tiếng
với giống nho đỏ Cabernet Sauvignon và Zinfandel ở các địa phận Stags Leap,
Rutherford và Howell Mountain, còn giống nho trắng Chardonnay lại thích hợp với
độ cao vùng núi Mount Veeder. Napa Valley có những hãng rượu rất nhỏ chuyên làm
rượu Cabernet Sauvignon với chất lượng tuyệt hảo nhưng giá cũng… trên trời, như
chai Screaming Eagle có giá trung bình khoảng 2.500 USD/chai, chai Harlan
Estate từ 600-800 USD/chai, chai Bryant Family 600 USD/chai, chai Colgin
Cellars 300 USD/chai…
Nói chung, khí hậu bang California nóng, nhiều khi ngộp thở vào mùa hè, nhất là
trong các thung lũng nằm kẹp giữa rặng núi Sierra Nevada ở phía Đông và sa mạc
Mohave phía Đông – Nam. Rượu vang trong các thung lũng này có độ cồn cao, nhưng
thiếu tươi mát. Đặc biệt các ruộng nho trồng trên các sườn núi của rặng Sierra
có thể cho các mẻ rượu tốt, nhờ khí hậu tương đối mát mẻ. Các ruộng nho nằm
trong các thung lũng cạnh bờ biển Thái Bình Dương được hưởng sương mù buổi sáng
và mặt trời chiều, vì thế rượu vang ở đây được coi là rượu ngon nhất.
Vùng Napa Valley nằm cách San Francisco khoảng 50 dặm về
phía bắc, đầu phía nam của Napa Valley bắt đầu từ thành phố Napa cùng tên của
nó. Napa Valley nằm giữa hai dãy núi đó là Vaca ở phía đông và Mayacamas ở phía
Tây. Vùng này nổi tiếng với giống nho đỏ Cabernet Sauvignon và Zinfandel ở
các địa phận Stags Leap, Rutherford và Howell Mountain, còn giống nho trắng
Chardonnay lại thích hợp với độ cao vùng núi Mount Veeder. Địa phận Mendocino,
với ảnh hưởng của khí hậu biển, được nhiều nhà sản xuất rượu champagne của Pháp
đầu tư để làm rượu vang sủi từ các giống nho Pinot Noir và Chardonnay.
(Vùng trồng nho Napa Valley, California, USA)
Xa hơn về phía Đông, địa phận Clearlake trồng nhiều giống
Cabernet Sauvignon, Zinfandel, Chardonnay và Sauvignon Blanc (còn gọi là giống
Fumé Blanc). Vùng Sonoma nổi tiếng với các địa phận Alexander Valley và Dry
Creek Valley chuyên sản xuất rượu vang đỏ chất lượng cao từ các giống nho
Cabernet Sauvignon, Merlot và Zinfandel. Giữa vùng Sonoma, địa phận Green
Valley và Los Carneros, nhờ có khí hậu mát mẻ, sản xuất rượu trắng từ giống nho
Chardonnay và rượu đỏ từ giống Pinot Noir.
– Washington: Tiểu bang Washington nằm ở góc Tây Bắc của Hoa Kỳ. Là
vùng sản xuất rượu vang lớn thứ 2 tại Mỹ. Nơi đây có hơn 300 ngày nắng/năm, mưa
vào mùa xuân và mùa thu làm cho thời tiết mát mẻ nhưng lại gây khó khăn cho việc
thu hoạch. Vào mùa sinh trưởng, nhiệt độ không khí và đất vào ban ngày luôn ấm
áp tạo điều kiện cho nho chín tự nhiên, đảm bảo màu quả, kết cấu tannin và các
hương vị khác. Vùng này nổi tiếng với các rượu vang trắng làm từ các giống
nho Chardonnay và Riesling, các rượu vang đỏ làm từ các giống nho Pinot Noir,
Merlot và Cabernet Sauvignon.
– Oregon: Oregon là vùng sản xuất rượu vang lớn thứ 3 của Mỹ với 200
hãng rượu và 11,000 mẫu đất trồng nho. Tại đây các giống nho Pinot Noir,
Riesling, Chardonnay, Pinot Gris, Cabernet Sauvignon được trồng phố biến trong
đó giống nho Pinot Noir chiếm 60% sản lượng nho của vùng Oregon. Khí hậu nơi
đây có mùa hè dài ấm áp, khô ráo, buổi tối mát mẻ giúp bảo toàn độ chua có
trong nho.
– New York: Đây là vùng sản xuất rượu vang lớn thứ 4 tại Mỹ. New York nằm
ở phía Đông Bắc Hoa Kỳ, giữa bờ biển Đại Tây Dương và biên giới Hoa Kỳ –
Canada. Hầu hết các vườn nho tại đây đều năm gần bờ biển, bên cạnh các dòng
sông hoặc quanh các hồ. New York có 4 vùng trồng nho chính: Finger Lake, Lake
Erie Region, Long Island và Husdon River. Nơi đây có dòng chảy Đại Tây Dương
(dòng hải lưu) chạy qua tạo nên sự khác biệt về khí hậu giữa các vùng. New York
nổi tiếng với các giống nho địa phương như Aurora và Seyval Blanc (trắng) hoặc
Baco Noir và Maréchal Foch (đỏ).
Rượu vang Mỹ chất lượng cao (American Viticultural Areas – AVA) có thể coi
ngang hàng với rượu AOC của Pháp. Toàn nước Mỹ có 66 AVA, với quy định muốn đạt
tiêu chuẩn AVA phải có tới 85% nho làm rượu đến từ vùng sản xuất được quy định.
Muốn lấy tên nho đặt cho rượu thì trong thành phần của rượu phải có từ 75% nho
đó trở lên.
Một số thương hiệu nổi tiếng:
– Beringer, cuvée Stone Cellars từ giống nho Cabernet Sauvignon,
– Ridge, cuvée Lytton Springs, từ giống nho Zinfandel,
– Au Bon Climat, cuvée Mount Carmel, từ giống nho Chardonnay,
– Robert Mondavi, cuvée Twin Oaks, từ giống nho Zinfandel,
– Stag s Leap, Cuvée Cask 23, từ giống nho Cabernet Sauvignon.
5. Bồ Đào Nha (Portugal)
Bồ Đào Nha có diện tích 248.000 ha, lớn thứ tám trên thế giới và thứ tư ở châu
Âu sau Tây Ban Nha, Pháp và Italy. Sản lượng rượu vang hàng năm đạt 7,3 triệu
hl, đứng ở vị trí thứ 10 trên thế giới. Mức tiêu thụ rượu vang tính theo đầu
người: 50 lít/năm.
Bồ Đào Nha là một quốc gia sản xuất rượu vang lâu đời, có một số lượng lớn các
giống nho được chọn lọc dần dần qua nhiều thế kỷ. Ví dụ như vùng rượu Porto DOC
có thể sử dụng tới 50 giống nho. Mặt khác, cùng một giống nho có thể mang các
tên khác nhau tùy thuộc vào địa điểm trồng nho, ví dụ như trường hợp của nho
Tempranillo, được gọi là Tinta Roriz ở Douro và Aragones ở Alentejo. Vì Bồ Đào
Nha sản xuất nhiều rượu vang đỏ hơn rượu vang trắng nên quốc gia này có nhiều
giống nho đỏ hơn.
Các giống nho trắng chủ yếu: Alvarinho, Arinto, Assario Branco, Azal Branca,
Batoca, Barcelo, Bical, Bual, Crato-Branco, Dona-Branca, Malvoisie,
Maria-Gomez, Tradajura, Rabigato, Loureiro, Arinto, Encruzado, Sercial và
Verdeho. Ngoài ra còn có nho Muscat và nho Chardonnay.
Các giống nho đỏ: về cơ bản chúng là nho bản địa như Touriga Nacional,
Tinta-Franca, Tinta Barroca, Tinta-Roriz, Touriga-Francesa, Tinta-Cao,
Castelao… Các giống nho quốc tế vẫn còn ít.
Phần lớn các loại rượu vang đỏ ở Bồ Đào Nha làm từ sự phối trộn của một số giống
nho, mang lại cho chúng những phẩm chất và cá tính rất riêng biệt.
Từ năm 1990, Bồ Đào Nha qui định thứ hạng rượu vang theo hình mẫu AOC của Pháp:
ngoài 15 vùng sản xuất rượu có nguồn gốc xuất xứ được xác định DOC (Denominacao
de Origen Controlada), còn có 30 vùng IPR (Indicacao de Provenienca
Regulamentada) tương đương với rượu được sản xuất trong những vùng được quy định
của Liên minh Châu Âu (VQPRD).
Rượu vang Bồ Đào Nha được phân thành 3 loại:
– “Denominação de Origem Controlada” viết tắt DOC là tên của các loại rượu vang
chất lượng cao được sản xuất tại một khu vực cụ thể, tuân theo các quy tắc trồng
trọt và sản xuất rượu vang do cơ quan quản lý rượu vang của khu vực đó quy định.
Có 31 khu vực DOC trên khắp Bồ Đào Nha.
– Vinho Regional hoặc IGP – rượu vang khu vực. Các quy tắc sản xuất khá linh hoạt
và tên gọi này có thể làm nổi bật một khu vực sản xuất, chẳng hạn như Alentejo.
– Vinho de mesa (đơn giản là rượu vang bàn, uống thông dụng hàng ngày), hay còn
gọi là Vin de Table theo tiếng Pháp, và đây là nhãn cơ bản nhất, rẻ nhất cho rượu
vang ở Bồ Đào Nha.
Để phân biệt các loại rượu vang này, người tiêu dùng có thể nhận diện thông tin
trên nhãn, cụ thể: Bruto – vang sủi bọt chua; Vinho Branco – vang trắng; Vinho
Tinto – vang đỏ; Vinho Rosé – vang hồng; Colheita – niên vụ thu hoạch nho;
Colheita tardia – nho thu hoạch muộn; Doce – ngọt; Vinho Espumante – vang sủi bọt
lăn tăn, không nhiều bọt; Meio-seco – nửa ngọt; Quinta – lãnh địa trồng nho.
Sau đây là 15 vùng sản xuất rượu vang chất lượng cao của Bồ Đào Nha: –
Alentejo, – Algarve, – Bairada, – Bucelas,- Carcavelos, – Colares, – Dao, –
Douro, – Estremadure, – Lafoes, – Madere, – Pinhel, – Ribatejo, – Setubal, –
Vinhos Verdes.
_________
Về rượu Bồ Đào, chắc ai cũng nhớ đến bài thơ nổi tiếng của Vương
Hàn (687-726) đời Đường dưới đây:
Lương Châu Từ
Bồ đào mỹ tửu dạ quang bôi
Dục ẩm tì bà mã thượng thôi
Tuý ngoạ sa trường quân mạc tiếu
Cổ lai chinh chiến kỷ nhân hồi
Trần Trọng San dịch:
Rượu bồ đào, chén dạ quang
Muốn say, đàn đã rền vang dục rồi
Sa trường say ngủ, ai cười?
Từ xưa chinh chiến mấy người về đâu!
(Còn
tiếp nhiều kỳ)
.
Nguyên Lạc
