Giới thiệu: Sau 7 giờ tối ngày 25 tháng 12, 1991, chế độ CS
toàn trị (totalitarianism), một hệ thống nhà nước bằng phương tiện bạo lực để
kiểm soát tuyệt đối và đặt ra ngoài vòng pháp luật mọi hình thức đối lập, tại
Liên Xô chính thức cáo chung. Nhưng cũng từ đó, một chế độ toàn trị công nghệ
(techno-totalitarianism) ra đời. Chế độ toàn trị mới mang đầy đủ các đặc tính
toàn trị cổ điển cộng với các tiến bộ kỹ thuật sau cách mạng tin học đầu thập
niên 1990. Tương tự, chế độ nô lệ cổ điển trên danh nghĩa đã bị hủy bỏ tại Mỹ
và các nước Châu Âu sau thế kỷ 18, tuy nhiên, trên nhiều phần của thế giới, chế
độ nô lệ không hoàn toàn bị hủy bỏ mà chỉ biến thể không chỉ nô lệ thân xác mà
còn nô lệ tư tưởng.
——-
Nhiều thư viện Mỹ còn giữ một lá thư đầy tranh cãi của Willie Lynch đọc bên bờ sông James, tiểu bang Virginia, năm 1712. Lá thư nhằm cố vấn cho các chủ nô da trắng những cách để kiểm soát nô lệ da đen.
Tranh cãi vì nguồn gốc của lá thư nhiều hơn vì nội dung của
nó. Nhiều nhà phân tích và ngôn ngữ học cho đó là lá thư giả nhưng cũng nhiều
người cho rằng dù giả hay thật các ý chính của lá thư phản ảnh đúng sự thật lịch
sử của chế độ nô lệ tại Mỹ thế kỷ 16.
Theo lá thư, trên đường đến bờ sông James, Willie Lynch bắt
gặp cảnh một người nô lệ bị treo cổ trên cành cây, và ông ta phê bình hình phạt
này. Willie Lynch phê bình không phải việc làm thất nhân tâm hay thương xót cho
số phận người nô lệ mà vì các chủ nô Mỹ phung phí một phương tiện sản xuất.
Bản thân Willie Lynch cũng là một chủ nô và trong mắt chủ nô
Willie Lynch con người, con bò hay con ngựa cũng chẳng khác chi nhau. Ông viết
trong thư : “Tôi ngửi thấy mùi của một nô lệ chết treo trên cây cách đó vài dặm.
Bạn đang mất đi hàng hóa có giá trị do bị treo cổ, bạn phải đối phó với các cuộc
nổi dậy, nô lệ bỏ trốn, mùa màng của bạn đôi khi bị bỏ lại trên cánh đồng quá
lâu để có được lợi tức tối đa, thỉnh thoảng bạn bị hỏa hoạn, gia súc của bạn bị
giết. Thưa các bạn, các bạn biết vấn đề của các bạn. Tôi không cần phải giải
thích chi tiết. Tôi không ở đây để liệt kê các vấn đề của bạn, tôi ở đây để giới
thiệu cho bạn phương pháp giải quyết chúng.”
Nói đến đây, Willie Lynch đề ra ba phương pháp để kiểm soát
nô lệ, đó là SỢ HÃI, TIN TƯỞNG và GANH TỊ. Theo ông, (1) phải làm
cho nô lệ sợ hãi nhưng đồng thời cũng (2) làm cho nô lệ tin tưởng và phụ thuộc
vào chủ nô, và ngoài ra, (3) phải làm cho nội bộ của giới nô lệ liên tục thù hận
nhau, ganh tị nhau và chia rẽ nhau.
Mặc dù nguồn gốc của lá thư còn được tranh luận, nội dung của
nó được trích dẫn rất nhiều trong các sách vở, phim ảnh và cả diễn văn của các
chính khách.
Lá thư được in trong tuyển tập “Làm Nên một Nô Lệ” (The
Making of a Slave) hay trong phim The Great Debaters do tài tử nổi tiếng Denzel
Washington đóng. Nội dung lá thư của Willie Lynch còn lưu trữ tại các thư
viện và in thành sách phát hành trên Amazon.
Lá thư cho đến nay vẫn còn phổ biến và được trích dẫn khá
nhiều vì ba điều Willie Lynch chỉ dẫn các chủ nô da trắng ba thế kỷ trước vẫn
còn đang được các chế độ độc tài áp dụng.
Các nhà nghiên cứu gọi là chế độ nô lệ thời hiện đại (modern
slavery) để thay cho chế độ nô lệ thời Willie Lynch.
Chế độ nô lệ tồn tại rõ nét về cả nội dung lẫn hình thức tại
Bắc Hàn qua cưỡng bách lao động, nô lệ dựa theo lý lịch (Descent–based
slavery), nô lệ trẻ em (Child slavery) v.v…
Bắc Hàn không thừa nhận mình là CS, nhưng thực chất chế độ Bắc
Hàn chỉ là CS biến thể với sự pha trộn thêm cái gọi là “tư tưởng Kim Nhật
Thành”. Các đặc tính độc tài toàn trị, tẩy não, khủng bố vẫn là CS.
Ủy ban Nhân Quyền Bắc Hàn trưng bày các bằng chứng phim ảnh
chụp bằng vệ tinh để chứng minh sự tồn tại của các nhà tù chính trị tại Bắc
Hàn. Không chỉ cá nhân người bị bắt mà cả gia đình gồm vợ hay chồng và con cái
của người đó cũng bị bắt và giam giữ suốt đời trong các nhà tù với điều kiện vô
cùng tệ hại. (The Hidden Gulag Second Edition The Lives and Voices of “Those
Who are Sent to the Mountains”, David Hawk, Committee for Human Rights in North
Korea)
Tại Bắc Hàn, tội “thù địch chống lại đảng và nhà nước” không
phải vì lập đảng, lập tổ chức mà bất cứ một hành động hay cử chỉ nào dù nói
chuyện riêng tư với bạn bè, tin đồn, có thái độ nghi ngờ, vẽ một bức tranh
không thích hợp với chủ trương nghệ thuật của đảng đều bị kết tội tù chính trị.
Nhiều năm quá đói người dân Bắc Hàn phải ra đồng đào rễ, cắt
cỏ và hái lá để ăn trong khi gia đình họ Kim sống như một đế vương. Mồ
hôi nước mắt của nhân dân Bắc Hàn được dùng để chế bom nguyên tử, mua súng đạn
và xây tượng đài. Theo một số ước lượng, hiện có 34 ngàn tượng đài của ba đời họ
Kim tại Bắc Hàn. Trung bình, một tượng đài dành cho 750 người dân Bắc Hàn. Ủy
Ban Tội Ác Chiến Tranh thuộc Luật Sư Đoàn Quốc Tế (IBA) kết tội gia đình họ Kim
vào 10 tội ác chống lại nhân loại gồm ám sát, tra tấn, bắt làm nô lệ tình dục,
bỏ tù và các tội ác trầm trọng khác.
Luật sư Thomas Buergenthal, một luật sư nổi tiếng và cũng là
người sống sót trại tù Auschwitz đang làm việc tại IBA cho biết “các trại tù ở
Bắc Hàn còn khủng khiếp hơn, tệ hại hơn” các trại tù Đức Quốc Xã.
Chế độ nô lệ hiện đại (modern slavery) cũng tồn tại tại
Trung Quốc, nơi chế độ toàn trị công nghệ (techno-totalitarianism) đang kiểm
soát tuyệt đối các mặt của đời sống xã hội. Chế độ toàn trị công nghệ độc ác
hơn chế độ toàn trị cổ điển vì được cộng thêm các kỹ thuật mới ra đời sau cách
mạng tin học.
Không chỉ đối với dân Trung Quốc, với các công ty quốc tế
Trung Cộng cũng trả thù một cách thô bạo mọi thái độ và tuyên bố vi phạm các
nguyên tắc toàn trị của chế độ. Tháng 10, 2021, hãng H&M’s gởi ra một bản
tuyên bố bày tỏ sự “quan tâm đối với những lời tố cáo về tình trạng lao động cưỡng
bách tại Khu Tự Trị Tân Cương” và không dùng bông sản xuất từ khu vực của người
Duy Ngô Nhĩ. Kết quả, hãng H&M’s bị thiệt hại trầm trọng trên thị trường
Trung Quốc. Nhiều tiệm trong đó có tổng hành dinh Trung Quốc của hãng tại Thượng
Hải phải đóng cửa.
Tại các nước CS còn lại, mức độ làm cho người dân sợ hãi qua
việc khống chế và tiếm đoạt đời sống tinh thần vẫn không kém gì so với thời của
chủ nô Willie Lynch. Mất các quyền tự do căn bản hay bị đóng khung trong các
khuôn khổ nhất định nào đó, con người thực chất cũng chỉ là nô lệ.
Quyền tự do chính trị (political freedom) là quyền công dân
một quốc gia được tự do tham gia vào tiến trình chính trị của quốc gia đó dù với
tư cách cá nhân, thiểu số hay đa số. Trong ba chỉ dẫn của Willie Lynch, chỉ dẫn
làm cho những nô lệ tin tưởng và phụ thuộc vào chủ nô là quan trọng nhất.
Làm thế nào để giữ lòng tin trong dân chúng để họ thừa nhận
tính chính danh của đảng? Câu trả lời là “Thuần hóa lịch sử”.
“Thuần hóa lịch sử” (Historical domestication) là một khái
niệm bắt đầu trong thực vật học. Đó là quá trình thay đổi giống của một loại
trái cây. Ba ngàn năm trước có thể chỉ có mỗi một loại cà chua, ngày nay vô số,
cà chua bi, cà chua cherry, cà chua tím v.v… Cứ mỗi vài năm lại có một loại cà
chua mới. Các nhà thực vật học Ba Tây chỉ cần ba năm để tạo nên một giống cà
chua nhiều chất dinh dưỡng hơn bằng phương pháp gọi là CRISPR (Clustered
Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats). Theo phương pháp này các nhà
thực vật học sửa đổi DNA, trong trường hợp này là cà chua, để tạo nên giống cà
chua khác.
Trong chính trị học và xã hội học, “thuần hóa lịch sử” là một
quá trình biến con người thành nô lệ về mặt nhận thức.
Tại Việt Nam, đảng CS “thuần hóa lịch sử” bằng cách cấy vào
nhận thức của người dân những quan điểm chủ quan áp đặt của đảng về lịch sử dân
tộc. Những khẩu hiệu tuyên truyền như “chống Mỹ cứu nước”, “từ thực dân pháp tới
đến quốc Mỹ”, “giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước” được lập đi lập lại
thành những thành ngữ mang tính mặc định không thay đổi hay đặt vấn đề, không
chỉ được dùng trong tuyên ngôn, tuyên cáo, nghị quyết, cương lĩnh mà cả trong
câu nói đầu môi, trong truyền khẩu dân gian.
Quan điểm chủ quan đó như một loại vi khuẩn độc hại ăn sâu
và tàn phá não bộ của mỗi người. Theo thời gian, quan điểm về lịch sử không còn
của đảng nữa mà trở thành thành trì nhận thức (comfort zone) của chính người bị
tẩy não. Một khi thành trì nhận thức bị chạm đến, không cần đảng phải lên tiếng
mà người bị tẩy não sẽ lên tiếng binh vực cho đảng.
Từ thời Lenin, Mao cho tới nay các giới lãnh đạo CS nghĩ rằng
họ không cần phải đổi mới bộ máy cầm quyền mà chỉ cần thay đổi cách nhìn của
người dân về bộ máy cầm quyền là đủ. Tại các nước dân trí thấp, phương pháp đó
thường có hiệu quả cao.
Các chiến dịch “Đả hổ diệt ruồi” (Killing tigers,
swatting flies) của Tập Cận Bình hay “đốt lò” của Nguyễn Phú Trọng
chỉ nhằm trang điểm khuôn mặt đảng sáng sủa hơn nhằm thay đổi cách nhìn và qua
đó chinh phục lòng tin của dân chúng. Khi ông Nguyễn Phú Trọng qua đời, không
tính thành phần bị tẩy não hay báo chí của đảng, nhiều nhà văn, nhà thơ, những
người tự nhận có khuynh hướng đổi mới, đề cao phản biện xã hội đã thương tiếc
ông Trọng thật lòng. Lý do? Trong đáy lòng họ, tức trong thành trì nhận
thức (comfort zone), vẫn còn chất chứa một niềm tin vào đảng CS.
Do đó khi nhìn những đổi thay trên thế giới như Syria, Ai Cập
hay đang mỗi ngày xuống đường tranh đấu như Venezuela, Iran trong lòng những
người Việt quan tâm cảm thấy hồi hộp, nôn nao và chờ đợi. Không đâu. Việt Nam
trước mắt vẫn như một hồ Tây yên tĩnh, thỉnh thoảng gợn lên cơn sóng nhỏ khi một
làn gió nhẹ thổi qua thoạt trông rất nên thơ nhưng không tạo nên một thay đổi
căn bản nào cho cuộc đời những người đang ngồi trên ghế đá bên bờ.
Việt Nam không phải là Syria, không phải là Tunisia, không
phải là Ai Cập, không phải là Libya. Cơn gió lớn của mùa xuân Á Rập thổi bay
hàng loạt các cơ chế chính trị độc tài ở vùng này từ năm 2011 nhưng chưa thổi đến
Việt Nam.
Tư tưởng nô lệ hiện đại qua chính sách tẩy não vẫn còn chế
ngự trong nhận thức của nhiều người Việt. Thay đổi đất nước phải bắt đầu từ
thay đổi nhận thức của người dân và đó là một nỗ lực lâu dài. Nhưng nhanh hay
chậm, xa hay gần thay đổi vẫn sẽ phải xảy ra bởi vì khát vọng tự do của con người
dù ở đâu cũng giống nhau.
Lịch sử nhân loại cho thấy, khi những người bị áp bức đứng
lên, số phận của họ và xã hội họ sống sẽ thay đổi. May mắn tại Việt Nam, một số
người, dù còn ít, đã can đảm đứng lên chấp nhận tù đày. Chuyến tàu lại tiếp tục
lao về phía trước cho một bình minh sẽ đến nay mai.
