Những vụ án giết người thân chỉ vì những lý do vớ vẩn đến
khó tin
Mấy năm gần đây có khá nhiều vụ án giết hại người thân trong gia đình khiến người ta phải lạnh người: Như vụ “Hành hạ cha đến chết, nghịch tử lĩnh án tử”, báo Dân Trí đưa tin bị cáo là người có ăn có học, du học ở Singapore về, sống cùng với cha tại quận Phú Nhuận, Sài Gòn, vì mâu thuẫn chuyện giấy tờ nhà mà anh ta tức giận nhốt người cha lại, hành hạ tra tấn trong 10 ngày khiến nạn nhân tử vong. Vụ việc xảy ra vào tháng 6/2022.
Bắc Ninh, tháng 7.2023: “Người vợ dùng búa truy sát
chồng lẫn bố chồng” vì cho rằng chồng giấu tiền để chơi cờ bạc trên mạng,
còn bố chồng thì “can thiệp vào chuyện hai vợ chồng cãi nhau” nên thù tức (báo
Tuổi Trẻ). Nghệ An, tháng 1.2024: “Qua nhà bố mẹ vợ ‘nói chuyện’, con rể
đâm chết 2 người, 1 người bị thương” (báo Tuổi Trẻ), lý do qua nhà bố
mẹ vợ là để cãi nhau với vợ, đâm vợ, khi bố mẹ vợ ngăn cản thì đâm luôn, sau đó
thủ phạm cũng tự treo cổ “trong rừng thông cách nơi gây án khoảng 5km”. Gia
Lai, tháng 10/2024: “Vụ thi thể trong vườn điều: Bắt nghịch tử sát hại
mẹ” (VietnamNet) chỉ vì nghiện game online, xin tiền mẹ đi chơi nhưng
mẹ mắng, không cho. Quảng Nam, tháng 1/2025: “Con trai 30 tuổi đâm chết
mẹ vì… không chuẩn bị đồ ăn sáng cho mình” (báo Tuổi Trẻ) trong đó thủ
phạm 30 tuổi, vì “Bực tức việc mẹ ngủ, không chuẩn bị đồ ăn sáng cho mình,
Khanh dùng dao đâm chết mẹ rồi chờ trời tối kéo thi thể ném xuống sông phi
tang” v.v…
Thương tâm hơn nữa, Hà Nội, tháng 1/2025, một người đàn ông
đã giết 4 người thân: con gái (19 tuổi), con trai (17 tuổi), vợ và người mẹ già
bị bệnh lâu ngày nằm một chỗ trên giường. Mà nguyên nhân là gì? “Nghi
phạm giết mẹ, vợ, 2 con khai động cơ giết người là do quá nghèo”, Báo Mới.
Nhiều người cảm thấy xót xa, cay đắng trước lời khai này,
nhưng cũng có những người khác cho rằng có những người hoàn cảnh còn bế tắc hơn
như không nhà cửa, tật nguyền, tâm thần…so với gia đình thủ phạm/nạn nhân (hai
vợ chồng làm nghề tự do, ở trong ngôi nhà cấp 4); hơn nữa, không thể có một lý
do biện minh nào cho việc xuống tay tàn nhẫn tước đoạt mạng sống cùng lúc mấy
người thân ruột thịt như thế!
Chưa kể, những vụ giết vợ/chồng, người tình, hay hành hạ con
riêng của vợ/chồng…tới chết vì lý do cụ thể hơn như ghen tuông, ghen ghét, hoặc
vì tranh giành tài sản, đất đai giữa người ruột thịt với nhau v. v… thì rất nhiều.
Câu hỏi là tại sao?
Thật ra từ lâu nay các nhà báo, các nhà tâm lý học, xã hội học
chuyên nghiệp cho tới dư luận trên mạng xã hội cũng đã đề cập đến chuyện xã hội
Việt Nam bây giờ sao nhiều người hung dữ, tàn ác quá; hoặc cái xấu cái ác, sự
không tử tế sao ngày càng nhiều, tràn lan như cỏ dại, còn cái tốt, cái thiện,
điều tử tế ngày càng hiếm hoi…
Thật kinh khủng khi người ta có thể hành hung nhau chỉ vì những
lý do rất vụn vặt, như va chạm giao thông chẳng hạn: Sài Gòn, tháng
1/2025: “Lĩnh án vì đánh cô gái sau va chạm giao thông” (báo Bắc
Giang); thậm chí tước đoạt mạng sống của người khác: Huế, tháng 2/2014 “Đâm
chết người sau va chạm giao thông suýt ngã” (VnExpress), Cà Mau, tháng
2/2024: “Giết người sau cãi nhau do va chạm giao thông” (Tiền
Phong), Bình Dương, tháng 1/2025: “Khởi tố đối tượng đánh chết người
sau va chạm giao thông ở Bình Dương” (Sức Khỏe & Đời Sống)…
Hoặc từ những mâu thuẫn không đáng, những cơn tức giận tức
thời: Đà Nẵng, tháng 1/2025: “Ba người đánh nam shipper tử vong từ mâu thuẫn
nợ tiền hàng” (VnExpress); hậu quả có khi thật nghiêm trọng như vụ việc
xảy ra ở Hà Nội, tháng 12/2024: “Lời khai của nghi phạm đốt quán cà phê
khiến 11 người chết” (Tuổi Trẻ) v.v…
Không có tuần nào mà báo chí không đưa tin về những vụ án mạng
thương tâm xảy ra ở nơi này nơi khác.
Câu hỏi là tại sao?
Có phải chỉ vì nghèo túng, ít học, thiếu hiểu biết?
Nhiều câu trả lời cũng đã được đưa ra. Do hoàn cảnh: nghèo
túng, nợ nần dẫn đến bế tắc. Hoặc ít học, thiếu hiểu biết. Nhưng thật ra có khá
nhiều vụ giết người thân lại là những người có ăn có học như trường hợp hành hạ
cha đến chết kể trên. Hay một bác sĩ khoa ngoại tổng quát của một bệnh viện lớn
ở Đồng Nai, đã sát hại, phân xác phi tang và cướp tài sản người tình vào khoảng
tháng 4/2024, chỉ vỉ chị này có thai và muốn công khai quan hệ giữa hai người
trong khi cả hai đều đã có gia đình riêng (“Truy tố 3 tội danh với bác sĩ
sát hại, phân xác người tình ở Đồng Nai”, báo Tuổi Trẻ). Hay vụ bé gái
8 tuổi bị “dì ghẻ” bạo hành đến chết gây xôn xao dư luận năm 2022, trong đó người
dì ghẻ ác tâm đã đành nhưng người cha từng chứng kiến con bị đánh một thời gian
dài trước đó mà không có hành động ngăn cản quyết liệt nào, thậm chí có khi còn
la mắng, đánh con thêm; cả người cha và “dì ghẻ” này đều thuộc tầng lớp trung
lưu, có ăn có học, người cha làm Giám đốc Marketing tại một Công ty, người dì
ghẻ thì luôn thể hiện lối sống sang chảnh, hiện đại…
Những nét chung từ những vụ án hình sự bạo hành, giết người
ở Việt Nam:
1. Có những vụ án xảy ra do mâu thuẫn tích tụ lâu dài và tạm
gọi là có lý do cụ thể, nhưng nhiều hơn là những vụ án xảy ra từ những nguyên
nhân rất vớ vẩn, những cơn tức giận bộc phát như vừa nêu trên. Điều này nói lên
điều gì:
– Thủ phạm không có khả năng kiềm chế sự nóng giận, những cảm
xúc tiêu cực trong người, do không được giáo dục, hướng dẫn, rèn luyện về những
điều như vậy.
– Hành động bộc phát tức thời có thể do sự dồn nén, bức bối
lâu ngày từ hoàn cảnh sống, những bất bình trong xã hội v.v…
2. Kẻ phạm tội có thể là bất cứ ai, thuộc những thành phần rất
khác nhau trong xã hội, mới trước đó là những con người rất bình thường; tội ác
xảy ra trong bất cứ môi trường nào, kể cả những môi trường lẽ ra phải tử tế, an
toàn như nhà trẻ, trường mầm non, trường trung học, bệnh viện…với những con người
lẽ ra phải là những người đáng tin cậy nhất trong xã hội như người giữ trẻ, thầy
cô giáo, học sinh, bác sĩ…
Chúng ta cứ thử tìm trên google cũng cụm từ như “người giữ
trẻ, giáo viên mầm non bạo hành trẻ” cho tới “thầy giáo xâm hại học sinh”…sẽ có
hàng loạt kết quả. Không chỉ thầy giáo mà cả…Hiệu trưởng.
Cũng không cỏn hiếm hoi gì những câu chuyện thầy đánh trò,
trò đánh thầy, học trò đánh lẫn nhau, cả nam sinh lẫn nữ sinh! Rất nhiều video
clip quay cảnh các nữ sinh đánh nhau, lột quần áo nhau, mắng chửi nhau như hàng
tôm hàng cá…khiến ai xem được cũng phải lằc đầu ngao ngán!
Song môi trường giáo dục không chỉ không còn an toàn đối với
trẻ em, học sinh mà ngay cả với các thầy cô! Thầy đánh trò, và trò cũng đánh thầy.
Rồi thì phụ huynh bênh con vào tận trường đánh, làm nhục giáo viên.
Môi trường y tế, không khác gì, cũng không còn an toàn, cho
bệnh nhân lẫn thầy thuốc, các nhân viên cán sự y tế. Về phía bệnh nhân, là phải
có tiền để đi bệnh viện lớn, phòng khám ngoài giờ, bệnh viện quốc tế…tại các
thành phố lớn, và có tiền nhét vào các phong bì cho y tá, bác sĩ…để được điều
trị, chăm sóc tốt hơn. Tất nhiên, không phải y bác sĩ nào cũng thế nhưng nạn
“phong bì” hay sự chênh lệch không hề nhỏ giữa cơ sở vật chất, phương tiện, thiết
bị điều trị, chất lượng y bác sĩ giữa các bệnh viện khác nhau, giữa thành phố lớn
với tỉnh lẻ, vùng quê, là thực tế.
Tuy nhiên, ngay cả khi đã có tiền, sức khỏe, sinh mạng của sản
phụ, trẻ sơ sinh, bệnh nhân…cũng gặp vô số rủi ro do thái độ làm việc quan
liêu, cẩu thả, tắc trách hoặc tay nghề chuyên môn yếu kém của một số y bác sĩ,
nhân viên y tế. Những năm qua ngành Y ở Việt Nam đã có vô số vụ tai tiếng vể y
đức lẫn nghiệp vụ chuyên môn.
Ngược lại, chính người thầy thuốc, các nhân viên ngành Y
cũng không còn được an toàn. Một số người nhà bệnh nhân do tức giận trước thái
độ, cách hành xử quan liêu của một số y bác sĩ, nhân viên y tế hoặc thân nhân bị
tử vong tại bệnh viện, đã có những hành động quá khích, không thể chấp nhận như
đập phá bệnh viện, hành hung y bác sĩ…Những câu chuyện như vậy cũng trở thành
“chuyện thường xảy ra” giống như chuyện phụ huynh hành hung thầy cô ngay tại
trường!
Phải nhìn thẳng vào những nguyên nhân sâu xa hơn
Trong nhiều quốc gia, có những “bức tường thành vô hình”
giúp ngăn chặn tội ác phát triển, đó là: có một nền giáo dục tốt, nhân bản,
không chỉ đào tạo con người về mặt kiến thức mà quan trọng hơn là dạy làm người,
làm công dân tốt cho xã hội, hoặc có một nền pháp luật chặt chẽ, nghiêm minh,
công bằng, hoặc tôn giáo phát triển lành mạnh và đóng một vai trò quan trọng
trong đời sống tinh thần con người, hoặc có cả 3 yếu tố trên.
Còn ở Việt Nam, dưới chế độ cộng sản độc tài toàn trị, chúng
ta thấy cả ba yếu tố này đều không có.
Nền giáo dục XHCN bao lâu nay chỉ nhồi nhét một mớ kiến thức
cho học sinh để đi thi, lấy bằng, ra tìm một chỗ đứng trong xã hội, mà không dạy
cho học sinh những điều tử tế, nhân văn ngay từ bé, trong những chuyện nhỏ nhặt
hàng ngày. Bản thân nhiều thầy cô ngày nay cũng không còn là tấm gương từ kiến
thức cho tới tư cách để học sinh nhìn vào, kính trọng và noi theo.
Xã hội Việt Nam ngày hôm nay tràn đầy những bất công, phi
lý, người sống tốt thì thiệt thòi, kẻ cơ hội, bất tài thì luồn sâu leo cao, ngồi
trên đầu trên cổ thiên hạ hưởng bổng lộc. Các giá trị sống, những chuẩn mực đều
bị đảo lộn.
Tất cả những sự trái tai gai mắt đó ngày ngày đập vào mắt
người dân khiến họ đâm ra bức bối, cộng thêm những khó khăn của đời sống cơm áo
gạo tiền, dồn nén trong mỗi con người những ấm ức, căm giận. Nếu là người có đầu
óc suy nghĩ, thì có thể tự hóa giải mình, nhưng nếu thiếu suy nghĩ, thì chỉ
nhân một cơ hội nào đó hoặc một cơn cớ rất nhỏ nào đó, cơn tức giận âm ỉ bên
trong bỗng bộc phát, người ta có thể phạm những tội ác nghiêm trọng dù trước đó
họ hoàn toàn là những con người bình thường, đầu óc bình thường, chưa có tiền
án tiền sự.
Thêm vào đó, luật pháp thì không đứng về phía người dân thấp
cổ bé miệng, nên cuối cùng nhiều người cũng không thực sự tôn trọng pháp luật
và “tự làm luật” (mà có một thời báo chí gọi là “tự xử”). Như chuyện một số phụ
huynh, người nhà bệnh nhân đã cho phép mình “tự làm luật” là đến trường hành
hung thầy cô, hành hung y bác sĩ…như vừa kể. Hay chuyện tài xế bị đám cảnh sát
giao thông “làm luật” tức là bắt chi tiền, hoặc phải nộp thuế phí quá nhiều,
quá vô lý cho nhiều trạm BOT nên nổi sùng, “tự làm luật” lại với công an giao
thông bằng cách tông thẳng vào công an, kéo viên công an đang đu bám trên xe mà
chạy một quãng dài bất chấp sự nguy hiểm cho tính mạng của viên công an này…Hoặc
nghiêm trọng hơn, dùng súng chống lại lực lượng cưỡng chế đất, cơ quan công lực,
cán bộ… như vụ Đoàn Văn Vươn ở Tiên Lãng, Hải Phòng năm 2012, vụ Đặng Ngọc
Viết ở Thái Bình, 2013, vụ tấn công 2 trụ sở Ủy ban nhân dân xã tại Đắk Lắk
năm 2023…
Dân ác với dân nhưng quan còn ác với dân gấp nhiều lần. Ác từ
những luật lệ, nghị định vô lý, hà khắc, được tạo ra bởi những đầu óc duy lý,
chỉ biết hành dân. Ác từ tệ tham nhũng, “ăn của dân không chừa một thứ gì”
(nguyên câu của bà Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan “Người ta ăn của dân không
từ cái gì nữa, từ liều vacxin con con đến tiền chữa bệnh bảo hiểm”), dẫn đến
tình trạng là làm cái gì cũng phải có tiền “bôi trơn”, hối lộ mới xong việc. Và
nói một cách ngắn gọn, ác do cái mô hình thể chế độc tài toàn trị quen coi dân
như rác, người dân chỉ có mỗi một nghĩa vụ là đóng thuế nuôi bộ máy chính quyền
còn ngoài ra không có một quyền hành gì. Nhân quyền bị chà đạp.
Ở Việt Nam lại chưa chú ý đủ đến những dấu hiệu bất ổn, những
căn bệnh về tâm lý của con người để có biện pháp giúp đỡ họ vượt qua trước khi
có thể làm hại mình hoặc làm hại người khác như trong các xã hội dân chủ phương
Tây, có bất cứ chuyện gì người ta cũng có thể tìm đến bác sĩ tâm lý, chuyên
viên tư vấn, nhân viên xã hội… để tìm sự giúp đỡ.
Cuối cùng, là vấn đề tôn giáo, niềm tin. Khi đạo đức xã hội
suy tàn, khi giáo dục và luật pháp không làm tròn được trách nhiệm của mình,
con người có xu hướng tìm đến tôn giáo như một “nơi chốn bình yên” cho tâm hồn
đồng thời để tìm lại niềm tin vào con người, vào cuộc sống. Nhưng ở Việt Nam
tôn giáo chịu sự kiểm soát chặt chẽ của nhà nước, nên không thể phát triển một
cách tự do, lành mạnh, trong đó Phật giáo là tôn giáo có số lượng quần chúng Phật
tử đồng đảo nhất, đã bị chính trị hóa, thương mại hóa nặng nề, với vô số hiện
tượng tha hóa, biến tướng, vô số bậc tu hành thiếu phẩm chất, trí huệ khiến quần
chúng càng thất vọng, hoặc trở nên mê muội, tin theo những bậc “xàm tăng” này.
Cái xấu, cái ác vì vậy càng không được ngăn chặn.
Báo chí dư luận từ nhiều năm nay đã lên tiếng về tình trạng
bạo lực, cái ác lan tràn trong xã hội.
Tuy nhiên, trong tất cả mọi hiện tượng, đều phải tìm hiểu
nguyên nhân tận gốc rễ là gì để có hướng giải quyết từ gốc. Mặt khác, làm bất cứ
cái gì nếu đặt người dân/Con Người lên trên hết thì sẽ giảm thiểu được rất nhiều
nỗi đau khổ, uất ức, phẫn nộ của người dân từ đó tránh được nhiều bi kịch.
Nhưng nhà nước cộng sản Việt Nam thì chưa bao giờ làm được, cả hai điều này.
Song Chi
