Đưa người ta không đưa qua sông
Sao có tiếng sóng ở trong lòng?
Bóng chiều không thắm không vàng vọt
Sao đầy hoàng hôn trong mắt trong? (Tống Biệt hành – Thân
Tâm)
Anh ngồi bất động trước hiên nhà, những chú chim sẻ truyền cành ríu rít hót, những cô bướm đủ màu lượn lờ bay quay tưởng chừng như muốn đậu lên cả người anh, anh vẫn yên lặng như pho tượng, không để ý đến những vật thể linh động bao quanh mình, kể cả dải nắng chan hòa ấm áp đang phủ lấy con người bệnh hoạn của anh.
Anh bồi hồi nhớ lại khoảng thời gian cách đây 50 năm, hồi
anh còn trẻ khỏe, khi anh chị mới lấy nhau; anh di cư từ Bắc vào Nam năm 1954,
chật vật học ra bằng bác sĩ, lập gia đình với chị khi ấy chị mới chỉ là một thiếu
nữ thơ ngây của một gia đình trung lưu miền Nam. Cuộc sống của anh chị nhẹ
nhàng thoải mái với đồng lương bác sĩ của anh, sau đó hai con trai ra đời, chưa
được bao lâu thì miền Nam Việt Nam bị cưỡng chiếm.
(Anh ĐNT và chị HM hồi mới cưới nhau)
Chẳng bao giờ anh có thể ngờ được cả gia đình phải bỏ nước
ra đi, phải trốn chạy hung thần giặc đỏ, hy sinh thân mình chống trọi với gió
bão ác nghiệt của biển cả để tìm đến bến bờ tự do.
Gia đình anh chị được chính phủ Canada cấp cho một căn nhà
nhỏ tại một thị trấn khá xa, nằm trong tiểu bang Quebec, Berthierville, vào những
năm 1976-1977, lúc ấy hai con trai mới lên 5 và 7; cho dù có khó khăn cực
nhọc cách mấy, anh vẫn mang ý nghĩ trong đầu phải phấn đấu, kiếm tiền nuôi gia
đình; chị cũng không quản ngại thức khuya dậy sớm, làm những món ăn Việt Nam thật
đặc biệt là chả giò, xôi, bún, bán cho người dân bản xứ trong vùng, phụ thêm
chút thu nhập để nuôi các cháu nhỏ và tạo điều kiện để anh yên tâm đi học lấy lại
bằng bác sĩ hành nghề trên đất khách; mặc dù cả ngày chị chạy lên chạy xuống, hết
đón con đến đi chợ, rồi làm bếp, chị không hề thấy mệt, ngược lại thấy vui với
sự bận rộn mỗi ngày, vui với sự hài lòng, nụ cười của khách hàng mỗi lần chị
làm món ngon cho họ thưởng thức bữa cơm tối; số tiền thu được chị đã chắt chiu
từng đồng nuôi dậy các con, vén khéo trong gia đình mà anh không cần phải lo lắng
đến.
Berthierville nằm ở phía Bắc sông St-Laurent, rất ít dân cư
chỉ một hai ngàn người, mọi người ai cũng biết nhau, yêu quý và giúp đỡ lẫn
nhau, nhất là lúc ấy nguồn thu nhập chính của chị từ món chả giò nổi tiếng nên
ai cũng biết đến chị và gia đình; con cái chị được dậy dỗ và lớn lên giữa những
người dân bản xứ hiền lành, tốt bụng và giàu lòng nhân ái.
Cái lạnh cắt da, cơn gió hú, những tảng băng tuyết rơi từ
nóc nhà lăn ùn ùn xuống thành từng đống trước mặt anh khi anh mở cửa đi làm vào
buổi sáng ở những tháng một, hai khi mùa đông Canada tới, thương các con dậy đi
học sớm với hai ba lớp áo lạnh, ủng, găng tay, mũ nón len mà mặt vẫn đỏ au, da
bị dộp phồng đỏ vì quá lạnh, anh chị đã bàn nhau dọn về Montreal cho bớt lạnh,
vả lại lúc đó anh đã học xong bằng bác sĩ chỉ còn thực tập trong nhà thương mà
thôi.
Ngày anh chị rời bỏ thành phố nhỏ Berthierville làm khuấy động
cả một góc thị trấn, ai cũng thương mến, đến giã từ, mọi người bịn rịn tặng quà
và chúc tụng những lời lẽ đẹp nhất như một hành trang tinh thần giúp anh chị tiến
mạnh hơn và tin tưởng ở tương lai trên quê hương thứ hai này.
***
Tôi có hẹn ở phòng mạch của anh khi anh ở độ tuổi 50, còn
tôi mới bước vào đại học năm thứ nhất. Tôi đến khám để xin thuốc antibiotique
(kháng sinh) vì đau cổ, ho hai tuần vẫn chưa khỏi.
Gặp người đồng hương vào thời đó, anh vui lắm, hỏi
tôi:
- Cô qua đây lâu chưa? Bên này lạnh quá nên ai cũng ho cũng
cảm, đi ra ngoài phải lấy foulard (khăn quàng cổ) quấn mấy vòng như thế này rồi
mới ra đường, chứ không thì sẽ bị cảm suốt! Thôi lấy 10 viên này về uống thử nếu
hết thì thôi, còn ho thì gặp lại tôi nhé.
Anh muốn trêu tôi, lấy chiếc khăn quàng quấn chung quanh cổ,
xiết mạnh, chỉ chừa hai con mắt trợn to và chiếc lưỡi thè dài ra, làm tôi đang
đau cổ nói giọng khàn đặc cũng phải bật cười thành tiếng.
Anh nói chuyện rất có duyên, lúc nào cũng pha trò tếu lâm,
làm người bệnh quên cả bệnh tình của mình; từ phòng mạch bước ra, ai cũng mang
nụ cười trên môi như đi thăm người thân chứ không phải vào khám bệnh. Tiếng cười
của anh vang dội ra cả ngoài phòng đợi. Khách khám với anh ngày càng đông. Họ rất
mến ông bác sĩ gia đình này, vừa hài hước lại vừa hiểu tâm trạng bệnh
nhân.
Sự thành đạt về gia đình, con cái lập nghiệp tốt, làm anh chị
thêm hưng phấn, không còn lo sinh kế; cuộc đời đẹp hơn khi xung quanh có những
người bạn thân, mối giao hảo cùng đẳng cấp được rộng mở, anh chị quen biết nhiều
người hơn trong đó có đủ độ tuổi gặp nhau vui chơi ăn uống, ca hát nhảy nhót cuối
tuần.
Những lần ra mắt sách trong cộng đồng người Việt, thỉnh thoảng
tôi gặp anh chị, chị cũng là một trong những cây bút chuyên viết truyện tình
cho nguyệt san của Montreal; gặp chị như cá gặp nước, tôi và chị hàn huyên
không bao giờ dứt về văn chương, gia đình, cuộc sống. Chị trẻ hơn mẹ tôi không
nhiều nhưng trong giới văn nghệ thường xưng hô « anh chị » cho trẻ
trung nên tôi cũng không ngoài luật đó!
Tuy tôi và anh chị không cùng độ tuổi nhưng chúng tôi phải
nói là bén duyên nhau, chuyện gì chúng tôi chung tay làm đều thành công như những
lần làm văn nghệ ủy lạo các bác lớn tuổi ở nhà già, ra mắt sách cho nhóm, văn
nghệ bỏ túi đến nhà những người bạn thân, sinh nhật bạn bè… Những tiếng cười
nói, yêu thương đã làm chúng tôi thật sự gần gũi và quên đi tuổi tác của mỗi
người.
***
Trong ba năm covid, mọi người ở trong nhà, chính phủ cấm
không được hội họp, anh đứng ra thành lập một nhóm mạt chược mà anh là người thầy
dậy.
Từ ở Việt Nam, anh đã chơi mạt chược rất giỏi, nhưng vì mưu
kế sinh nhai khi mới đến một đất nước mới lạ lẫm nên anh chưa “trổ tài”, thời kỳ
covid quá nhàn nhã, đây chính là cơ hội, anh lập ra từng nhóm bốn người dậy
chúng tôi đánh mạt chược, vui, thật hào hứng và luyện trí nhớ cho khỏi quên khi
lớn tuổi. Anh thâu một cuốn băng dvd dậy cách đánh mạt chược, và cũng viết một
quyển sánh với những thế trận khó và cách tính điểm ra sao…
Chúng tôi đã quên đi những ngày tháng nhàn chám bị cô lập mà
ai cũng lo học thêm cách đánh mới để ra quân đánh cho thắng, chúng tôi chơi một
tuần hai lần ở nhà anh chị, còn khi về nhà thì tập luyện thêm những thế đánh
hóc búa làm sao để có thể “ăn” được ông thầy. Lúc đó tên tuổi của anh vang rộng
vì không ai có thể “hạ gục” anh trên những ván mạt chược.
Những ngày tháng bên nhau thân mật, ngắn ngủi trôi
qua…
Bất thình lình tôi nghe chị nói anh bị suy thận và phải làm
lọc thận mỗi hai lần trong tuần. Anh vẫn mang tâm trạng tích cực, vẫn tươi cười
mỗi khi gặp bạn bè thân thiết, anh chấp nhận và hiểu rằng chuyến xe mà anh đang
đi cùng mọi người sắp sửa đỗ bến! và người xuống bến sẽ là anh!
Anh vẫn dậy và chơi mạt chược rất cừ khôi, khi vào cuộc, anh
quên tất cả bệnh hoạn, mà chỉ tập trung suy nghĩ sao cho ăn được đối phương,
nên khi ngắm mọi người chơi mạt chược tôi có cảm tưởng như anh không hề mang bệnh
trong người mà trái lại rất khỏe, giọng nói sang sảng, tiếng cười thật vui,
nhưng có ai biết đâu là sau khi chúng tôi ra về thì anh thấm mệt! Anh vẫn chấp
nhận chịu đựng đau đớn để được gặp bạn bè, để được tiếp tục đánh mạt chược, để
quên đi căn bệnh đang đeo bám trong chốc lát, anh muốn thi gan với con bệnh
đang đè lên con người của anh mỗi lúc một nặng hơn.
Một ngày họp mặt bạn bè, chị nói với chúng tôi có thể đó là
lần cuối vì anh đã rất mệt rồi, anh không thở nổi nữa, mỗi lần anh đi lọc thận
về, anh té nằm lăn ra đất vì đi không nổi, còn chị đã 80, làm sao có đủ sức để
đỡ anh lên giường, nên chị để anh nằm yên dưới đất mà bấm 911 gọi xe cứu
thương.
Cơ thể anh lúc nóng, lúc lạnh, rất kỳ quái! Có khi thì rất
nóng phía sau lưng, chị phải lấy đá trườm phía sau, nhưng phía trước ngực lại
phải đắp mền vì lạnh run!
Bên cạnh những đau đớn mệt nhọc, anh vẫn khôi hài; Anh
vẫn nói những lời rất yêu thương, đầy biết ơn đến người vợ bên cạnh mình từ 50
năm nay, anh còn viết một bài báo nói về việc lọc thận làm cơ thể bị lạnh run,
cách khắc phục như thế nào, gởi đi khắp nơi cho người cùng bệnh rút kinh nghiệm,
vì là một bác sĩ 40 năm nên những thuốc chích vào người, anh đều tìm hiểu phản ứng
phụ của nó ra sao.
Ơn nghĩa vợ chồng, anh đã viết một bài riêng cho chị trên tập
san y sĩ ta main dans ma main (tay em trong lòng tay anh), trong
đó anh nhắc đến Le temps qu’il nous reste (thời gian còn lại của chúng
ta) của tác giả Fernand Gignac, một người bạn thân của anh chị đã dịch lại
như sau:
Anh nhắm mắt lìa trần mãi mãi
Trên đôi môi xót lại nụ cười
Anh đi anh đã đi rồi
Còn em, em mất nửa đời tiếc thương
Trái tim em, vẫn thường đập nhẹ
Nhưng cho ai, nhưng để làm gì?
Thiên đường mở, bước quen đi
Tim em lỗi nhịp bởi vì dáng anh
Xiết đôi tay, quên nhanh tất cả
Thấy thời gian giờ đã ngừng trôi! (Lộc Bắc)
Một ngày cuối tháng tám, vợ chồng tôi chở anh chị đi chơi,
ăn uống; đang ăn bỗng dưng anh nhìn xa xăm, nói vu vơ như không cần người
nghe:
- Tôi cần một phương pháp trợ tử!
Tôi giật mình lo lắng đưa mắt nhìn chị, nước mắt đong đầy
trong hốc mắt, chị nhẹ nhàng tâm sự:
- Ai cũng phải đến ngày đó thôi! Anh đã chịu đựng đau đớn mỗi
lần lọc thận về, ăn uống không được ngon miệng nữa, ngủ nửa đêm thức giấc vì
nóng hay lạnh quá, không được uống quá nhiều nước cho dù có khát cách mấy vì thận
đã không làm việc nổi. Anh lại thương chị mỗi khi thấy chị cực giúp anh làm vệ
sinh cá nhân. Con cái ở xa, chúng có cuộc sống riêng, đâu thể lúc nào cũng kề cận
lo cho cha mẹ mãi được, khi cần chúng có thể đến giúp có hạn mà thôi… Rốt cuộc
chỉ còn hai ông bà già! Cuộc đời có giới hạn, mình đã xây dựng, sống với tất cả
nỗ lực, bổn phận trách nhiệm đã xong, thì bây giờ Chúa gọi về lúc nào anh chị
cũng chấp nhận thôi!
Lần ấy, tôi thật ái ngại, thấy anh bước đi không còn khỏe
như những lần gặp nhau trước nữa vì càng lớn tuổi mắt càng mờ, anh nói thật cảm
động:
- Trước mắt anh như có một làn mây bao phủ, anh muốn chỉ một
lần được nhìn chị cho rõ hơn để kiếp sau có thể tìm thấy mà lấy làm vợ…
Anh đã từng viết hai câu thơ trên tạp san Y Sĩ, cám ơn sự
săn sóc tận tình của chị:
“Mai” ru anh
ngủ dịu dàng
(Đặng Ngọc Thuận- số 232,TSYS
phát hành 9/2024)
Một người bạn
thân trong hội văn thơ đã tiếp:
Đừng buồn tử
biệt sinh ly
Vòng tay rộng
mở ướt mi em về (Lộc Bắc- 4 Sept 2024)
Bây giờ tôi mới
hiểu những người đàn ông trụ cột, gánh vác trách nhiệm của gia đình can đảm và
dứt khoát như thế!
***
Vừa bước vào
phòng bệnh, tôi thấy cả gia đình anh chị cùng hai con trai, con dâu, và các
cháu quây quần bên giường bệnh, còn anh thì vẫn ngủ thật say, không nước biển
truyền vào mạch máu hay ống oxygen cắm vào mũi để thở như những người bệnh bình
thường khác.
Đúng thật là “ra
đi trong bình an nhẹ nhàng”, nhưng sao trái tim tôi quặn thắt!
Trên tường những
hình ảnh kỷ niệm của gia đình anh chị từ ngày lấy nhau cho đến tận bây giờ,
hình các con cháu nô đùa bao quanh anh chị thật hạnh phúc. Tất cả chỉ là phù du
khi con người đến một khúc quanh?
Trên chiếc bàn nhỏ,
tôi thấy một quân bài mạt chược thật to bự mà một người học trò nào đó đến tặng
ông thầy dậy mạt chược, vì thực tình anh chính là vị hoàng đế của mạt chược
Montreal! không có ai có thể chơi qua nổi khi anh còn khỏe.
Những cánh hoa rực
rỡ màu tươi thắm trên bàn trong góc cũng không đủ làm căn phòng vui tươi hơn,
chúng tôi phải đè nén lòng khi nói chuyện với nhau, tôi sợ nếu sơ xuất điều gì
sẽ làm nước mắt của tôi và chị tràn ngập cả phòng!
90 năm sống của
anh qua những hình ảnh, gia đình con cháu vây quanh ở phút cuối, làm lòng tôi
se thắt, đúng là cuộc sống này chỉ là một chặng dừng chân ngắn ngủi trong hành
trình dài vô tận của sự tồn tại ở một cõi khác sau cái chết ở trần gian.
Tôi hỏi chị:
- Anh vào đây nằm
từ bao giờ? Và đã quyết định chuyện này từ bao lâu rồi ạ?
- Thực sự mà nói
anh đi lọc thận từ 4 năm rưỡi nay rồi, dạo gần đây sau khi từ nhà thương về anh
rất mệt, ăn ngủ không yên, anh cứ bị đau nhức trong cơ thể ngày càng nhiều, rất
khó chịu; tuổi đã cao, có kéo dài sự sống hơn nữa cũng chẳng để làm gì mà phiền
thêm cho con cháu mỗi khi có chuyện, anh thực sự muốn ra đi êm ả, nên đã nói
chuyện này với cơ quan y tế nơi mà họ cử những y tá đến chăm sóc cho anh hàng
tuần tại nhà. Anh đã bàn với chị và các con, chính anh là người quyết định….
Câu chuyện chúng
tôi bị cắt ngang khi anh hơi tỉnh lại, tôi đứng bên cạnh, vuốt tay anh: anh vẫn
còn minh mẫn khi nói đúng tên tôi, anh lại còn thêm:
- Mắt mờ quá
không thấy rõ…
Xiết chặt tay anh
cho một lần cuối, tôi cố nuốt nước mắt vào trong, cổ họng nghẹn lại, những lời
nói cuối cùng từ giã cho một kiếp người, khi anh còn nhận biết:
- Chúc anh… đi
chơi xa thuận buồm xuôi gió, chúc anh đi thật bình an…
Chị thêm
vào:
- Anh nhớ chờ em
nhé!
Sỏi Ngọc
3 Sept 2024
Viết cho cuộc
từ giã cõi tạm của anh ĐNT.
